Ανησυχία για την κατάσταση υγείας του πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος νοσηλεύεται τις τελευταίες ημέρες στο Gemelli της Ρώμης με πνευμονία, με το Politico να εξηγεί τι θα συμβεί σε περίπτωση που ο 88χρονος ποντίφικας πεθάνει.

Υπενθυμίζεται ότι αρχικά ο πάπας διαγνώστηκε με βρογχίτιδα, ωστόσο αυτή στη συνέχεια εξελίχθηκε σε σοβαρότερη λοίμωξη του αναπνευστικού, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό, δεδομένου ότι έχει ιστορικό αναπνευστικών προβλημάτων. 

Ο πάπας Φραγκίσκος έχει χάσει μέρος ενός πνεύμονα από αναπνευστική λοίμωξη στα νιάτα του και ταλαιπωρείται από ζητήματα υγείας το τελευταίο διάστημα.


Politico: Tι θα συμβεί αν πεθάνει ο πάπας Φραγκίσκος - Το τελετουργικό, ο λευκός καπνός και οι "επιθυμίες" του

Φαίνεται συμφιλιωμένος με την ιδέα του θανάτου και μάλιστα, όπως αποκαλύπτει το Politico, πέρυσι ενέκρινε μια λιτή κηδεία για τον εαυτό του, όταν έρθει η ώρα, αποφεύγοντας κάποιες από τις πιο μυστικές τελετές και τελετουργίες που λαμβάνουν χώρα όταν ένας πάπας πεθαίνει.

Παρ' όλ' αυτά, όταν έρθει εκείνη η ώρα, αυτόματα σηματοδοτείται η άμεση έναρξη μιας αυστηρά προγραμματισμένης σειράς εκδηλώσεων, εκλεπτυσμένης και διαμορφωμένης μέσα στους αιώνες με εκατοντάδες νεκρούς πάπες. Ορισμένες παραδόσεις του Βατικανού, όπως επισημαίνει το διεθνές Μέσο Ενημέρωσης, χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα.


Η κήρυξη του θανάτου του πάπα

Ο νέος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας θα επιλεγεί σε μια εκλογική διαδικασία υψηλού ρίσκου.

Η διαδικασία αυτή είναι παραδοσιακά δουλειά του camerlengo (ανώτερος αξιωματούχος του Βατικανού) που έρχεται να επιβεβαιώσει τον θάνατο ενός πάπα. Τη θέση αυτή, επί του παρόντος, κατέχει ο ιρλανδικής καταγωγής καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ.

Αν η παράδοση διατηρηθεί, ο Φάρελ θα είναι αυτός που θα επισκεφθεί τη σορό του πάπα Φραγκίσκου στο ιδιωτικό του παρεκκλήσι και θα φωνάξει το όνομά του για να τον ξυπνήσει. Σήμερα, αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό τελετουργικό, καθώς οι γιατροί θα έχουν επιβεβαιώσει τον θάνατο του ποντίφικα με πιο σύγχρονα ιατρικά μέσα.

Ένας συχνά επαναλαμβανόμενος μύθος υποστηρίζει ότι ο camerlengo χτυπά επίσης απαλά το κεφάλι του πάπα με ένα ασημένιο σφυρί, το Βατικανό βέβαια το αρνείται αυτό εδώ και καιρό. Όταν ο ποντίφικας δεν ανταποκρίνεται, σύμφωνα με την παράδοση, το δαχτυλίδι του, που λειτουργεί ως σφραγίδα για τα επίσημα παπικά έγγραφα, αμαυρώνεται ή καταστρέφεται, σηματοδοτώντας το τέλος της ηγεμονίας του, και τα παπικά διαμερίσματα σφραγίζονται.

Στη συνέχεια, ο camerlengo ενημερώνει το Κολέγιο των Καρδιναλίων, ένα διοικητικό όργανο ανώτερων εκκλησιαστικών αξιωματούχων, ότι ο πάπας έχει πεθάνει, πριν ο θάνατός του ανακοινωθεί στον κόσμο με επίσημη δήλωση του Βατικανού προς τα Μέσα Ενημέρωσης.


Εννέα μέρες πένθους - "Η έδρα είναι κενή"

Με την ανακοίνωση του θανάτου του πάπα, ακολουθούν εννέα ημέρες πένθους, γνωστές ως Novendiale, που αρχικά ήταν ένα αρχαίο ρωμαϊκό έθιμο. Η Ιταλία συνήθως κηρύσσει επίσης περίοδο εθνικού πένθους.

Το σώμα του θα ευλογηθεί, θα ντυθεί με παπικά άμφια και θα εκτεθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για δημόσια θέαση, όπου εκατοντάδες χιλιάδες θα παραστούν για να αποτίσουν φόρο τιμής, συμπεριλαμβανομένων ξένων αξιωματούχων και παγκόσμιων ηγετών.

Στο παρελθόν, η σορός του πάπα εκτίθετο σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα που ονομάζεται καταπέλτης, αλλά οι απλουστευμένες τελετές κηδείας του Φραγκίσκου θα τον δουν να κείτεται σε ένα ανοιχτό φέρετρο χωρίς τόση λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια, αναφέρει το δημοσίευμα.

Ιστορικά, οι πάπες συχνά ταριχεύονταν και σε ορισμένους αφαιρούνταν τα όργανά τους πριν από την ταφή -σε μια εκκλησία κοντά στη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη φυλάσσονται οι καρδιές περισσότερων από 20 παπών σε μαρμάρινες λάρνακες, που διατηρούνται ως ιερά λείψανα- αλλά οι πρακτικές αυτές έχουν εκπέσει.

Καθώς ο πάπας Φραγκίσκος αναπαύεται, καθημερινά θα γίνονται προσευχές και λειτουργίες ρέκβιεμ στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και σε ολόκληρο τον καθολικό κόσμο.

Το Βατικανό θα εισέλθει σε μια μεταβατική περίοδο που ονομάζεται sede vacante, που σημαίνει «η έδρα είναι κενή», κατά τη διάρκεια της οποίας η διακυβέρνηση της Εκκλησίας παραδίδεται προσωρινά στο Κολέγιο των Καρδιναλίων - αν και δεν μπορούν να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις μέχρι να εκλεγεί νέος πάπας.


Η κηδεία του Πάπα - Το ενδεχόμενο να ταφεί εκτός Βατικανού

Η κηδεία του πάπα θα γίνει πιθανότατα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, με τους πενθούντες να συγκεντρώνονται στο Βατικανό για την τελετή.

Θα ηγηθεί ο κοσμήτορας του Κολεγίου των Καρδιναλίων, ο 91χρονος σήμερα Ιταλός Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε. Παραδοσιακά, ο πάπας θάβεται στη συνέχεια στις σπηλιές του Βατικανού, στις κρύπτες κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Σχεδόν 100 πάπες έχουν ταφεί εκεί, συμπεριλαμβανομένου του πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ', προκατόχου του Φραγκίσκου, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013 και πέθανε το 2022.

Ο πάπας Φραγκίσκος δήλωσε σε συνέντευξή του το 2023 ότι είχε επιλέξει τη βασιλική Σάντα Μαρία Ματζόρε στη Ρώμη, μια από τις αγαπημένες και πιο συχνά επισκεπτόμενες εκκλησίες του, ως τόπο της τελικής του ανάπαυσης, καθιστώντας τον τον πρώτο πάπα εδώ και έναν αιώνα που θάβεται εκτός Βατικανού.

Οι προηγούμενοι πάπες ενταφιάζονταν σε τρία φέρετρα: ένα από κυπαρίσσι, ένα από ψευδάργυρο και ένα από φτελιά, φωλιασμένα το ένα μέσα στο άλλο.

Ο πάπας Φραγκίσκος διέταξε να ταφεί σε ένα μόνο φέρετρο, κατασκευασμένο από ξύλο και ψευδάργυρο.

Όταν θάφτηκε ο προκάτοχός του, πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ', το φέρετρό του περιείχε επίσης νομίσματα που κόπηκαν κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του, καθώς και έναν μεταλλικό σωλήνα που περιείχε έναν τυλιγμένο χάρτινο πάπυρο, που ονομάζεται rogito - ένα έγγραφο 1.000 λέξεων που αναδιηγείται τη ζωή και τη βασιλεία του.

Ο πάπας Φραγκίσκος πιθανότατα θα ταφεί με το δικό του rogito που περιγράφει λεπτομερώς τη δικιά του πορεία.


Η διαδικασία εκλογής του νέου πάπα

Δύο έως τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία του Πάπα, το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συνέλθει στην Καπέλα Σιξτίνα για να πραγματοποιήσει κονκλάβιο, την άκρως μυστικοπαθή διαδικασία εκλογής νέου πάπα.

Θεωρητικά, οποιοσδήποτε βαπτισμένος άνδρας Ρωμαιοκαθολικός είναι επιλέξιμος για τον παπισμό, αλλά τα τελευταία 700 χρόνια ο πάπας επιλέγεται πάντα μέσα από το Κολέγιο των Καρδιναλίων. Η συντριπτική πλειονότητα των 266 ποντίφικων που εκλέχθηκαν σε όλη την ιστορία ήταν Ευρωπαίοι.

Ο πάπας Φραγκίσκος, που γεννήθηκε στην Αργεντινή, είναι ο πρώτος μη Ευρωπαίος ποντίφικας εδώ και 1.300 χρόνια. Σε αντίθεση με τη συμβατική εκλογική διαδικασία σε επίπεδο πολιτικών, οι υποψήφιοι δεν κάνουν ανοιχτή προεκλογική εκστρατεία για τη θέση. Οι παρατηρητές του Βατικανού έχουν εντοπίσει τους καρδιναλίους που έχουν καλές πιθανότητες να γίνουν πάπας.

Την ημέρα της ψηφοφορίας, η Καπέλα Σιξτίνα, με τη φημισμένη οροφή της ζωγραφισμένη από τον Μιχαήλ Άγγελο, σφραγίζεται φυσικά και οι καρδινάλιοι, οι οποίοι έχουν δώσει όρκο εχεμύθειας, κλειδώνονται μέσα.


Ποιοι έχουν δικαίωμα ψήφου - Ο μαύρος και ο λευκός καπνός

Μόνο οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου.

Περίπου 120 θα ψηφίσουν μυστικά για τον υποψήφιο της επιλογής τους, γράφοντας το όνομά τους σε ένα ψηφοδέλτιο και τοποθετώντας το σε ένα δισκοπότηρο στην κορυφή της Αγίας Τράπεζας.

Εάν κανένας υποψήφιος δεν λάβει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων, πραγματοποιείται άλλος ένας γύρος ψηφοφορίας. Μπορεί να υπάρξουν έως και τέσσερις γύροι ανά ημέρα.

Το κονκλάβιο που εξέλεξε τον πάπα Φραγκίσκο το 2013 διήρκεσε περίπου 24 ώρες και πέντε ψηφοφορίες, αλλά η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει περισσότερο: ένα κονκλάβιο τον 13ο αιώνα διήρκεσε περίπου τρία χρόνια, ενώ ένα άλλο τον 18ο αιώνα τέσσερις μήνες, γράφει το Politico.

Αφού καταμετρηθούν τα ψηφοδέλτια, καίγονται σε μια σόμπα μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα, η οποία έχει εγκατασταθεί εκ των προτέρων από πυροσβέστες του Βατικανού. Μια δεύτερη σόμπα καίει μια χημική ουσία που στέλνει σήμα καπνού μέσω μιας καμινάδας στον έξω κόσμο. Ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει επιλεγεί νέος πάπας, ο λευκός καπνός σημαίνει ότι έχει επιλεγεί.


Ο νέος πάπας - "Έχουμε πάπα"

Μόλις επιλεγεί ο πάπας, ένας εκπρόσωπος του Κολεγίου των Καρδιναλίων διαβάζει την ανακοίνωση στα λατινικά «Habemus papam», που σημαίνει «Έχουμε πάπα», από το κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου με θέα χιλιάδες πιστούς.

Στη συνέχεια, ο νεοεκλεγείς πάπας, αφού επιλέξει ένα παπικό όνομα (πιθανότατα ένα που τιμά έναν Άγιο ή προκάτοχο) και φορέσει ένα λευκό ράσο, βγαίνει στο μπαλκόνι για να απευθύνει την πρώτη του ομιλία στο κοινό.

Με το πέρας αυτής της διαδκασίας, ο καθολικός κόσμος έχει έναν νέο θρησκευτικό ηγέτη. Μαζί με τον καθορισμό των διδασκαλιών και της ηθικής της εκκλησίας, ο πάπας ασκεί σημαντική διπλωματική και πολιτική δύναμη στην παγκόσμια πολιτική, ενεργώντας ως διαμεσολαβητής σε παγκόσμιες συγκρούσεις και καθοδηγώντας τις ανθρωπιστικές προσπάθειες.

Οι περισσότεροι πάπες υπηρετούν μέχρι την ημέρα του θανάτου τους.

Ο πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ', ο οποίος παραιτήθηκε το 2013, σε ηλικία 85 ετών, λόγω της επιδείνωσης της υγείας του, ήταν ο πρώτος ποντίφικας που παραιτήθηκε ύστερα από 600 χρόνια.