Κρίσιμες συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία θα πραγματοποιήσουν την Τρίτη η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τις οποίες θα συζητήσουν ένα ενδεχόμενο πλαίσιο για το τέλος του πολέμου.

Η συνάντηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις της σε μια προσπάθεια να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη και να στερήσει από το Κίεβο κάθε διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.

Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της ελπίζουν ότι η στροφή της κυβέρνησης των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί εργαλείο πίεσης για να σύρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το Κίεβο. Ότι, δηλαδή, ο Λευκός Οίκος απλώς παγώνει τη στρατιωτική βοήθεια και την ανταλλαγή πληροφοριών, απαιτεί περίπου τον μισό ορυκτό πλούτο της χώρας ως αποπληρωμή ενός υποτιθέμενου χρέους και περιμένει μια δημόσια συγγνώμη από τον πρόεδρό της, ως διαπραγματευτική τακτική. Ότι όλα αυτά είναι απλώς σκληρή ρητορική πριν από μια δύσκολη συμφωνία.  

Όμως, όπως σημειώνει το CNN σε ανάλυσή του, μια βαθύτερη αλλαγή είναι εμφανής, μια αλλαγή που η Ευρώπη δίσταζε να αποδεχθεί και στην οποία τώρα προσπαθεί να προσαρμοστεί. Η κυβέρνηση Τραμπ δεν βλέπει τον εαυτό της ως σύμμαχο της Ουκρανίας και των Ευρωπαίων υποστηρικτών της, αλλά ως μεσολαβητή μεταξύ αυτών και της Μόσχας, με την ελπίδα να αποκαταστήσει τη Ρωσία στη διεθνή σκηνή. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι «εξετάζει σοβαρά» την επιβολή νέων κυρώσεων στη Μόσχα. Ωστόσο, δεν τις έχει εφαρμόσει. Μέχρι στιγμής, η Ρωσία έχει «γευτεί μόνο τα καρότα και δεν έχει νιώσει το μαστίγιο».

Η πίεση που ασκείται μέχρι στιγμής, πριν από οποιαδήποτε συμφωνία, είναι αυτή του αναδόχου προς τους υπεργολάβους του – της Αμερικής προς την Ουκρανία και την Ευρώπη – προσαρμόζοντας τους όρους για να δημιουργήσει μια πιο ελκυστική πρόταση για τη Ρωσία. Η σύνοδος κορυφής στο Ριάντ την Τρίτη, μεταξύ του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, και του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, Μάικ Γουόλτς, και της ομάδας του Ουκρανού Προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, εγείρει ελπίδες ότι θα αποκατασταθεί η σχέση Κιέβου-Ουάσινγκτον.  

Πάρα πολλά που θα κρίνουν την έκβαση του πολέμου εξαρτώνται από αυτή τη συνάντηση. Οι προσωπικές αντιπαλότητες πρέπει να παραμεριστούν. Μια συμφωνία για τις σπάνιες γαίες και άλλα ορυκτά – η οποία, σύμφωνα με το τελευταίο προσχέδιο, είναι ουσιαστικά βατή αλλά αποτελεί ένδειξη των αμερικανικών φιλοδοξιών για τον φυσικό πλούτο της Ουκρανίας – πρέπει να υπογραφεί. Και, το πιο σημαντικό, ο Λευκός Οίκος πρέπει να αποκαλύψει τι είδους ειρήνη έχει στο μυαλό του.  

Κρίσιμες συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου - Γρίφος οι όροι του Τραμπ

Αυτό είναι το ερώτημα που εγείρεται από την επιμονή του Τραμπ να δεσμευτεί ο Ζελένσκι  να «δεσμευτεί για την ειρήνη». Τι ακριβώς εννοεί ο Τραμπ; Αναφέρεται στο  ευρωπαϊκό ειρηνευτικό σχεδίου, το οποίο μέχρι στιγμής περιλαμβάνει ανταλλαγή αιχμαλώτων, μερική κατάπαυση του πυρός στη θάλασσα, στον αέρα και στις ενεργειακές υποδομές, ακολουθούμενη από μια περιορισμένη ευρωπαϊκή ειρηνευτική δύναμη; Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν ήδη απορρίψει μεγάλο μέρος του. Ή εννοεί μια άλλη εκδοχή συμφωνία ειρήνης που μπορεί να διαμορφωθεί μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον, χωρίς την Ευρώπη ή την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;  

Αυτή η τελευταία προοπτική θα έπρεπε να είναι η πιο ανησυχητική για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και την ουκρανική κυριαρχία. Ο Κιθ Κέλογκ, απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία και τη Ρωσία, αρνήθηκε ότι ένα προσχέδιο συμφωνίας που συζητήθηκε τον Μάρτιο του 2022 στην Κωνσταντινούπολη – μια βιαστική ειρηνευτική απόπειρα που κατέρρευσε στα αρχικά στάδια του πολέμου λόγω των σφαγών στην Ιρπίν σε βάρος Ουκρανών αμάχων – θα αποτελούσε το πλαίσιο. Ωστόσο, το χαρακτήρισε «σημείο εκκίνησης, τουλάχιστον».

Αυτή η προτεινόμενη συμφωνία απαιτούσε από την Ουκρανία να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, έναν στόχο που πλέον είναι κατοχυρωμένος στο σύνταγμα της χώρας. Το προσχέδιο συμφωνίας απαιτούσε επίσης σημαντικές πολιτισμικές αλλαγές, η λιγότερο ακραία από τις οποίες ήταν η καθιέρωση των ρωσικών ως επίσημης γλώσσας.  
Αλλά πάνω απ’ όλα, επιχειρούσε να θέσει όρια στις ένοπλες δυνάμεις που θα μπορούσε να διατηρήσει η Ουκρανία, καθιστώντας τες σημαντικά μικρότερες σε σύγκριση με τον τεράστιο ρωσικό στρατό. Στην ουσία, το σχέδιο αυτό ήταν μια μορφή παράδοσης. Όχι με την έννοια της υποταγής στην ειρήνη, αλλά με την υπονόμευση της ικανότητας της Ουκρανίας να αμυνθεί ουσιαστικά σε περίπτωση που η Ρωσία – που όπως λέει η Ουκρανία ότι έχει κάνει περισσότερες από 20 φορές την τελευταία δεκαετία – παραβιάσει μια εκεχειρία και επιτεθεί ξανά.

Η πίεση που ασκείται στην Ουκρανία υποδηλώνει ότι η συνάντηση της Τρίτης στο Ριάντ – στην οποία ήδη διακυβεύονται πάρα πολλά, μετά την καταστροφική εξέλιξη στο Οβάλ Γραφείο πριν από λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα – δεν πρόκειται να είναι μια απλή στιγμή συμφιλίωσης και τυπικών χειραψιών. Ενδέχεται να αποκαλυφθεί εν τέλει τι είδους ειρήνη οραματίζεται ο Τραμπ και σε ποιο βαθμό αυτή αντικατοπτρίζει τις φιλοδοξίες της Μόσχας.  

Η μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης εξαρτάται από αυτή τη συμφωνία. Ο κόσμος των επιχειρήσεων στον οποίο έχει συνηθίσει ο Τραμπ είναι ένας κόσμος που επιδιώκει να κάνει μια αγορά ή ένα συμβόλαιο ελκυστικό για την άλλη πλευρά. Ίσως απέλυε τον επικεφαλής του υπεργολάβου αν δεν άρεσε στον αντισυμβαλλόμενο εξ ου και η συζήτηση για το αν ο Ζελένσκι είναι κατάλληλος για το αξίωμά του. Ίσως σκλήραινε περισσότερο τους όρους τους για να βελτιώσει τα περιθώρια κέρδους, όπως έκανε παγώνοντας τη στρατιωτική βοήθεια. Ίσως κολάκευε τον δυνητικό του πελάτη, που στην παρούσα συγκυρία είναι η απροθυμία του να μιλήσει άσχημα για τον Πούτιν.  

Όμως, μια τέτοια συμφωνία θα αφορούσε τελικά την αγορά ή την κατασκευή υλικών πραγμάτων – μια απλή και προβλέψιμη ακολουθία ενεργειών ή μια αλλαγή στην ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων, προστατευμένη και διασφαλισμένη από δικηγόρους και δικαστήρια, από το κράτος δικαίου. Αν η άλλη πλευρά παραβίαζε τη συμφωνία, ο Τραμπ θα μπορούσε να κινηθεί νομικά. Τα προηγούμενα και οι διαδικασίες ήταν σαφώς καθορισμένα, και το κράτος δικαίου ήταν με το μέρος του για να διασφαλίσει την τήρηση των όρων της συμφωνίας.

Η Ρωσία δεν είναι μεγάλος οπαδός του κράτους δικαίου. Διαπραγματεύεται συνήθως για να κερδίσει χρόνο ώστε να προωθήσει τους στρατιωτικούς της στόχους. Κατέλαβε την ανατολική ουκρανική πόλη Ντεμπάλτσεβε κυριολεκτικά τις πρώτες ημέρες μιας εκεχειρίας το 2015, την οποία είχε διαπραγματευτεί μετά την περιορισμένη εισβολή της στην Ουκρανία την προηγούμενη χρονιά. Ο Πούτιν ενδυναμώθηκε στην KGB και αρνήθηκε δημοσίως ότι ήταν δικά του στρατεύματα που εισέβαλαν στην Κριμαία το 2014, πριν το παραδεχτεί γελώντας, λίγα χρόνια αργότερα. Αν ήταν επιχείρηση, η πιστοληπτική του ικανότητα πιθανότατα θα ήταν επισφαλής.  

Αλλά η πεποίθηση του Τραμπ ότι ο Πούτιν μπορεί να είναι αξιόπιστος και θέλει ειρήνη, διαμορφώνει πλέον την πολιτική των ΗΠΑ και επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της Αμερικής στον μεγαλύτερο πόλεμο στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1940.  

Η ζημιά που έχει προκαλέσει αυτό το ψυχολογικό πλήγμα ήδη έχουν αρχίσει να φαίνονται. Οι ουκρανικές δυνάμεις βρίσκονται σε κίνδυνο στην περιοχή του Κουρσκ και μπορεί να χάσουν αυτή τη μικρή λωρίδα ρωσικού εδάφους, που ήταν το μοναδικό διαπραγματευτικό τους χαρτί στο τραπέζι των συνομιλιών. Αν πέσουν, τα βορειοκορεατικά και ρωσικά στρατεύματα που μάχονται εκεί μπορούν στη συνέχεια να στρέψουν την προσοχή τους στην υπόλοιπη ανατολική γραμμή του μετώπου, όπου η Μόσχα σημειώνει αργή πρόοδο εδώ και μήνες.  

Οι επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και drones προκάλεσαν αυτό το Σαββατοκύριακο τρομακτικές απώλειες αμάχων, ακόμη και μετά την απειλή του Τραμπ για κυρώσεις στη Μόσχα λόγω του «σφυροκοπήματος» της Ουκρανίας, και η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί, καθώς η παύση της στρατιωτικής βοήθειας μειώνει τον αριθμό των συστημάτων Patriot που προμηθεύουν οι ΗΠΑ και από τα οποία η Ουκρανία εξαρτάται για την αεράμυνα των πόλεών της.  

Αυτή την εβδομάδα, ίσως μάθουμε λεπτομέρειες για την «ασαφή» ειρήνη που επιδιώκει ο Τραμπ. Και τότε, υπάρχει ο φόβος αυτές οι συναντήσεις για διαπραγματεύσεις να αποκαλύψουν ένα ζοφερό μέλλον για την Ουκρανία.