Σε πόλεμο για γερά νεύρα έχει εξελιχθεί το μπρα ντε φερ ανάμεσα σε ΗΠΑ και Καναδά, καθώς χθες Τρίτη (12/3) ο Ντόναλντ Τραμπ με δηλώσεις του απείλησε αρχικά να διπλασιάσει -στο 50%- τους τελωνειακούς δασμούς στον χάλυβα και στο αλουμίνιο που εισάγουν οι ΗΠΑ από τον Καναδά και κατόπιν πήρε πίσω την εξαγγελία.

*Διαβάστε ακόμα: Ντόναλντ Τραμπ: Δίνει "ψήφο εμπιστοσύνης" στον οικονομικό "διάδρομο" IMEC, που συνδέει την Ευρώπη με την Ινδία μέσω Ελλάδας - Το σχέδιο Μητσοτάκη



Ο Τραμπ πήρε πίσω τους δασμούς 50% στον Καναδά για χάλυβα και αλουμίνιο

Με αυτό τον τρόπο καλωσόρισε ο Ντόναλντ Τραμπ τον μελλοντικό πρωθυπουργό του Καναδά Μαρκ Κάρνι, που ετοιμάζεται να αναλάβει τα ηνία της χώρας, επαναλαμβάνοντας πως θέλει ο βόρειος γείτονας να γίνει η 51η αμερικανική πολιτεία.

Έτσι επιδόθηκε σε ένα σκοτσέζικο ντους, απειλώντας αρχικά να διπλασιάσει –στο 50%– τους τελωνειακούς δασμούς στον χάλυβα και στο αλουμίνιο που εισάγει η χώρα του από τον Καναδά και κατόπιν, ώρες αργότερα, παίρνοντας πίσω την εξαγγελία.

Πριν από την πλήρη αναστροφή μεσολάβησε η ακύρωση από την καναδική επαρχία Οντάριο αναγγελθεισών επιπρόσθετων χρεώσεων στον ηλεκτρισμό που εξάγει σε τρεις αμερικανικές πολιτείες.

Ο Καναδάς συνεχίζει να αντιμετωπίζει με αυστηρότητα τον Ντόναλντ Τραμπ, που επανέλαβε πως το «μόνο λογικό πράγμα» για τον βόρειο γείτονα των ΗΠΑ είναι να γίνει «η 51η πολιτεία» για να τερματιστεί ο εμπορικός πόλεμος. Ο 78χρονος πρόεδρος των ΗΠΑ, που χαρακτηρίζει «τεχνητά» τα σύνορα των δυο κρατών, ρίχνει συχνά πυκνά τελευταία την ιδέα αυτή.

Ο προαλειφόμενος πρωθυπουργός του Καναδά, ο Μαρκ Κάρνι, από την πλευρά του διεμήνυσε πως τα αντίποινα στα αμερικανικά μέτρα θα έχουν «τον μέγιστο αντίκτυπο στις ΗΠΑ κι ελάχιστο στον Καναδά».

«Θα διατηρήσουμε (σε ισχύ) τους τελωνειακούς δασμούς μας ώσπου οι Αμερικανοί να μας δείξουν σεβασμό», πρόσθεσε μέσω X.


Η θερμοκρασία έπεσε κάπως χθες το απόγευμα, έπειτα από τηλεφωνική συνδιάλεξη του Νταγκ Φορντ, επικεφαλής των αρχών στο Οντάριο, την πολυπληθέστερη καναδική επαρχία, και τον αμερικανό υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ. Οι δυο άνδρες σκοπεύουν να συναντηθούν αύριο Πέμπτη στην Ουάσιγκτον.

Ωστόσο, ο Καναδάς θα δει, όπως και όλες οι άλλες χώρες, από σήμερα στις 07:01 (ώρα Ελλάδας) να εφαρμόζονται επιπρόσθετοι τελωνειακοί δασμοί 25% στον χάλυβα και στο αλουμίνιο που εξάγει στις ΗΠΑ, όπου χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αυτοκινήτων, αεροσκαφών, αλλά και βασικών προϊόντων, όπως οι κονσέρβες.



Από τον Καναδά το 50% του αλουμινίου και το 20% του χάλυβα που εισάγονται στις ΗΠΑ 

Σύμφωνα με την εταιρεία EY Parthenon, το 50% του αλουμινίου και το 20% του χάλυβα που εισάγονται στις ΗΠΑ προέρχονται από τον βόρειο γείτονά του.

Για τον κ. Φορντ, που θύμισε στον νότιο γείτονα ότι «ο Καναδάς δεν πωλείται», η μοναδική λύση είναι να εγκαταλειφθεί ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Ντόναλντ Τραμπ αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο.

«Αυτό θα ενισχύσει τις δυο χώρες μας. Είμαστε ο μεγαλύτερος πελάτης σας, αγοράζουμε περισσότερα αμερικανικά προϊόντα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο», συμπλήρωσε.

Αφότου ορκίστηκε την 20ή Ιανουαρίου ο Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε σειρά εκκωφαντικών ανακοινώσεων περί επιβολής – κι ακύρωσής της – τελωνειακών δασμών, με τις χρηματαγορές και τη διεθνή οικονομία να μοιάζουν πλέον παραζαλισμένες.

Προοδευτικά, ο Καναδάς μετατράπηκε στον βασικό στόχο της επιθετικής ρητορικής του αμερικανού προέδρου και των επεκτατικών βλέψεών του. Αυτές οι τελευταίες συμπεριλαμβάνουν επίσης τη Γροιλανδία και τη Διώρυγα του Παναμά.

Ο άλλοτε επιχειρηματίας των ακινήτων δεν σταματά να διαλαλεί την «αγάπη» του για τους τελωνειακούς δασμούς, οι οποίοι, κατ’ αυτόν, αφενός θα ξαναφέρουν τη βιομηχανία στις ΗΠΑ κι αφετέρου θα μειώσουν το έλλειμμα, αν και αναγνωρίζει πως θα υπάρξουν κάποια, παροδικά όπως διατείνεται, προβλήματα.

Η «χρυσή εποχή» που διαφημίζει, με γερές δόσεις προστατευτισμού, πείθει ολοένα λιγότερο τους επενδυτές, που πλέον μοιάζουν να προεξοφλούν ύφεση στις ΗΠΑ – αδιανόητη εξέλιξη ως πριν από μόλις μερικές εβδομάδες. Ρίσκο που φάνηκε να υποβαθμίζει ο πρόεδρος Τραμπ χθες, διαβεβαιώνοντας πως η αμερικανική οικονομία δεν θα συρρικνωθεί και δεν «ανησυχεί» για την πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών την τελευταία εβδομάδα και πλέον.

Το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έκλεισε με μέτρια πτώση των βασικών δεικτών χθες, έπειτα από ημέρα θεαματικής καθόδου τους, με τους επενδυτές να κρατούν άγρυπνο βλέμμα στις μεταβαλλόμενες ανακοινώσεις για τους δασμούς, τις απειλές και τις αναιρέσεις.

Άλλη ένδειξη της νευρικότητας στις αγορές: η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου σημειώνει τελευταία πτώση, έχασε 1% έναντι του ευρώ χθες, λόγω της ανησυχίας για τις συνέπειες που θα έχουν οι αποφάσεις του προέδρου Τραμπ στην οικονομία, πάνω απ’ όλα ο εμπορικός πόλεμός του.


Τι είναι οι δασμοί και γιατί τους χρησιμοποιεί ο Ντόναλντ Τραμπ

Οι δασμοί αποτελούν κρίσιμο εργαλείο της διεθνούς οικονομικής πολιτικής, με επιπτώσεις που εκτείνονται από την προστασία εγχώριων βιομηχανιών έως τη διαμόρφωση γεωπολιτικών συσχετισμών. Ως έμμεσος φόρος επί των εισαγωγών ή εξαγωγών, ο δασμός λειτουργεί ταυτόχρονα ως πηγή κρατικών εσόδων, μέσο ανταγωνιστικού ελέγχου και όπλο διαπραγμάτευσης. Η σύγχρονη εφαρμογή τους, ιδίως σε περιβάλλοντα εμπορικών συγκρούσεων όπως οι πρόσφατες ενέργειες της διοίκησης Τραμπ, αποκαλύπτει τη σύνθετη αλληλεπίδραση οικονομικών δυναμικών και πολιτικών πιέσεων. Οι επιπτώσεις τους δεν περιορίζονται σε τοπικές αγορές, αλλά επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα, τις διμερείς σχέσεις και ακόμη την εσωτερική πολιτική των εμπλεκόμενων κρατών.

Ο δασμός ορίζεται ως ειδικός έμμεσος φόρος που επιβάλλεται σε εισαγόμενα ή εξαγόμενα αγαθά κατά τη διέλευση τους από τα τελωνειακά σύνορα μιας χώρας. Η λειτουργία του διπλασιάζεται: αφενός ως πηγή εσόδων για τα κράτη (ταμιευτικός δασμός) και αφετέρου ως μέσο προστασίας εγχώριων παραγωγών (προστατευτικός δασμός). Η διαφοροποίηση αυτή αντανακλά τη διττή φύση του φορολογικού μέτρου, η οποία εξαρτάται από τους στόχους της κάθε κυβέρνησης. Για παράδειγμα, η αρχαία Αθήνα χρησιμοποιούσε δασμούς κυρίως για ταμειακούς σκοπούς, ενώ η βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα εντάθηκε τη χρήση τους για απώθηση ξένων προϊόντων.


Ταξινόμηση Δασμών

Σύγχρονα δασμολογικά συστήματα διακρίνουν πολλαπλές μορφές φορολόγησης ανάλογα με τον σκοπό επιβολής:

  • Προστατευτικοί Δασμοί: Στοχεύουν στη μείωση των εισαγωγών μέσω της αύξησης του τελικού κόστους για τα ξένα προϊόντα, ωθώντας τους καταναλωτές προς τα εγχώρια αγαθά. Η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από την ελαστικότητα ζήτησης – όσο πιο αναντικατάστατο είναι ένα προϊόν, τόσο λιγότερο επηρεάζεται η ζήτησή του.
  • Ταμιευτικοί Δασμοί: Επιβάλλονται σε ευρέως καταναλωτικά αγαθά (π.χ. πετρέλαιο, ηλεκτρονικές συσκευές) για να παράγουν σταθερή εισροή κρατικών εσόδων. Σε αντίθεση με τους προστατευτικούς, αυτοί σπάνια υπερβαίνουν το 5-10% της αξίας του προϊόντος για να αποφευχθεί λαθρεμπόριο.
  • Αμοιβαίοι Δασμοί: Πρόκειται για αντίποινα μέτρα μεταξύ κρατών, όπως οι πρόσφατες ενέργειες των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ έναντι χωρών όπως η Ινδία και η Βραζιλία. Αποτελούν διαπραγματευτικό εργαλείο για αναθεώρηση εμπορικών συμφωνιών, με κίνδυνο να οδηγήσουν σε κλιμακούμενες συγκρούσεις.
Η εφαρμογή δασμού απαιτεί την ταξινόμηση του προϊόντος σε συγκεκριμένο κωδικό (σύστημα HS Code), την αποτίμησή του (συνήθως με βάση την CIF αξία) και τον υπολογισμό του φόρου. Για παράδειγμα, εάν μια γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία εξάγει όχημα αξίας €30.000 στις ΗΠΑ με δασμό 25%, το τελικό κόστος ανέρχεται σε €37.500, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά του έναντι αμερικανικών μοντέλων.

Οι δασμοί δημιουργούν “νεκρό βάρος” (deadweight loss) στην οικονομία λόγω παραμορφώσεων στην αποδοτική κατανομή πόρων. Μελέτες υπολογίζουν ότι οι παγκόσμιες απώλειες από τους εμπορικούς πολέμους 2018-2024 ανήλθαν σε 0,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ ετησίως. Ωστόσο, ορισμένοι τομείς ωφελούνται – η αμερικανική χαλυβουργία αύξησε την παραγωγή της κατά 15% μετά τους δασμούς Τραμπ του 2025, αν και με κόστος €900 εκατ. ετησίιας επιδότησης.

Η επιβολή δασμών συχνά αποτελεί απόκριση σε εσωτερικές πιέσεις. Στις ΗΠΑ, οι δασμοί επί χάλυβα και αλουμινίου του 2025 ικανοποίησαν εκλογικές υποσχέσεις προς την εργατική τάξη της «Σιδηρούνης Ζώνης». Παράλληλα, προκάλεσαν αντιδράσεις από καταναλωτικές ομάδες, καθώς οι τιμές αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 8% σε έξι μήνες. Η δημοσιονομική πολιτική αναδεικνύεται έτσι ως ισορροπία μεταξύ συμφερόντων παραγωγών, καταναλωτών και πολιτικών στοιχημάτων.

Οι αμοιβαίοι δασμοί ΗΠΑ-ΕΕ του 2025 προκάλεσαν άμεση υποτίμηση του δολαρίου κατά 1,2% έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές φοβήθηκαν μείωση των αμερικανικών εξαγωγών. Παράλληλα, η αύξηση των τιμών σε εισαγόμενα ηλεκτρονικά εξαρτήματα επιβράδυνε την παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ευρώπη, αναγκάζοντας τη BMW να αναβάλει επενδύσεις αξίας €2 δισ..

Ο Αμερικανός πρόεδρος κατηγόρησε τον Καναδά ότι δεν συνεισφέρει αρκετά στην εθνική ασφάλεια και βασίζεται στις ΗΠΑ για στρατιωτική προστασία, υποστηρίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδοτούν τον Καναδά με περισσότερα από 200 δισ. δολάρια ετησίως.

Τέλος, πρότεινε ανοιχτά την ένταξη του Καναδά στις ΗΠΑ ως «την αγαπημένη μας 51η πολιτεία», υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα εξαλείψει τους δασμούς, θα μειώσει τους φόρους των Καναδών και θα ενισχύσει την ασφάλεια και την οικονομία. Δήλωσε πως η ιστορική γραμμή διαχωρισμού μεταξύ των δύο χωρών «θα εξαφανιστεί επιτέλους» και το νέο ενωμένο έθνος θα είναι «μεγαλύτερο, καλύτερο και ισχυρότερο από ποτέ».

Οι υψηλότεροι δασμοί σε γεωργικά προϊόντα (έως 70% στην Ινδία) απειλούν την τροφική ασφάλεια χαμηλόμισθων οικονομιών. Στο Βιετνάμ, οι εξαγωγές καφέ προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 40% το πρώτο τρίμηνο του 2025, ενώ παράλληλα αυξήθηκαν οι εισαγωγές φθηνών αμερικανικών σιτηρών, υπονομεύοντας τους ντόπιους παραγωγούς. Η ανισότητα αυτή εντείνει τις διαπραγματευτικές αντιπαραθέσεις στο πλαίσιο οργανισμών όπως ο ΠΟΕ.

Η δασμολογική πολιτική παραμένει διχαστική όπλο στις διεθνείς σχέσεις, ικανό τόσο να προστατεύσει στρατηγικούς τομείς όσο και να ανακόψει την παγκοσμιοποίηση. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι σύγχρονες οικονομίες απαιτούν ισορροπία μεταξύ εθνικισμού και ανοιχτών αγορών.