Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρίαίσως δεν έχει ακόμη τελειώσει, με σφαγές αμάχων και ένα πογκρόμ απέναντι στο εθνοθρησκευτικό μωσαϊκό που συναπαρτίζει τη χώρα να βρίσκεται σε εξέλιξη.
Λίγες ημέρες πριν από τη συμπλήρωση 13 χρόνων από την έναρξή του, ως κύμα διαδηλώσεων στο πλαίσιο αυτού που έμεινε γνωστό ως «Αραβική Ανοιξη», ένα νέο αιματηρό επεισόδιο σημειώθηκε, δείχνοντας πως ενδεχομένως το rebranding των τζιχαντιστών της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δεν έχει τόσο βάθος, την ώρα που η ευαγγελιζόμενη δημοκρατική μετάβαση παραμένει ναρκοθετημένος δρόμος.
Αιματηρά επεισόδια στη διαλυμένη Συρία
Επίκεντρο της νέας έξαρσης βίας ήταν οι παράκτιες περιοχές στη Βορειοδυτική Συρία και ειδικότερα στην πόλη Τζάμπλα της επαρχίας Λαττάκεια, όταν φερόμενοι υποστηρικτές του Ασαντ έστησαν ενέδρα την Τετάρτη 5 Μαρτίου στις δυνάμεις ασφαλείας, με το καθεστώς της Δαμασκού να τις αξιολογεί ως «συντονισμένες και προσχεδιασμένες» και τις εκτιμήσεις του να κάνουν λόγο για συμμετοχή μέχρι και 4.000 υποστηρικτών του παλαιού κα θεστώτος.
Σημειώνεται πως η περιοχή είναι προπύργιο των Αλαουιτών, του σιιτικού δόγματος του Ισλάμ από το οποίο προέρχεται και η έκπτωτη δυναστεία που μέχρι τον Δεκέμβριο κυβερνούσε τη Συρία. Η απάντηση που δόθηκε ήταν σκληρή: Η νέα de facto ισλαμιστική Αρχή έδωσε εντολή για στρατιωτικές επιχειρήσεις απέναντι σε αυτό που εκλήφθηκε ως απόπειρα «αποσταθεροποίησης», στις οποίες συνέδραμαν και παραστρατιωτικές ομάδες. Κατά τη διάρκεια των εν λόγω επιχειρήσεων, καταγράφηκαν μέχρι την Τρίτη 1.225 θάνατοι αμάχων, κατά βάση Αλαουιτών, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι οποίοι μάλιστα ήταν θύματα εκτελέσεων με συνοπτικές διαδικασίες από τις δυνάμεις ασφαλείας ή σύμμαχες οργανώσεις.
Δολοφονίες από δύο τμήματα
Σύμφωνα με την ανεξάρτητη ΜΚΟ «Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» και με το ρεπορτάζ του «Guardian», η συντριπτική πλειονότητα των εν λόγω δολοφονιών διαπράχθηκε από δύο συγκεκριμένα τμήματα των υπό διαμόρφωση συριακών Ενόπλων Δυνάμεων. Πρόκειται για τις μεραρχίες Abu Amsha και Hamzat, πρώην ομάδες ανταρτών που συνδέονταν με τον υποστηριζόμενο από την Τουρκία Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA), ενώ τους έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ για φερόμενες σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των βιασμών και των βασανιστηρίων.
Μάλιστα, o Abu Amsha, ένας από τους πολέμαρχους που «ξεχώρισαν» κατά τον συριακό εμφύλιο, διορίστηκε επικεφαλής της ταξιαρχίας στην πόλη Χάμα, τέταρτη μεγαλύτερη στη Συρία και «κλειδί» για τον δρόμο προς τη Δαμασκό, αποτυπώνοντας και πάλι τις σχέσεις εξάρτησης του νέου καθε στώτος από την Αγκυρα.
Οι ενέργειες της de facto Αρχής της Δαμασκού αυξάνουν το ενδεχόμενο για μια αντίδραση από το Ισραήλ, πρωτίστως προς υπεράσπιση των Δρούζων, κοινότητες των οποί ων ζουν στο Ισραήλ (συμμετέχοντας μάλιστα και στους IDF), τη Συρία και το Λίβανο. Η εθνοθρησκευτική ομάδα, με ένα ιδιαίτερο δόγμα-απότοκο θρησκευτικού συγκρητισμού, αποτελεί έναν εκ των πιο πιστών συμμάχων του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, με τον υπουργό Αμυνας, Ισραελ Κατς, να στέλνει το μήνυμα πως το Τελ Αβίβ είναι έτοιμο να τους υπερασπιστεί απέναντι στην εν εξελίξει «σφαγή αμάχων».
Σε κάθε περίπτωση, ο Αχμέντ αλ Σάρα διαβεβαιώνει πως η Συρία είναι αποφασισμένη να «αποτρέψει την παράνομη εκδίκηση και να οδηγήσει στη Δικαιοσύνη τους ενόχους», προχωρώντας στη συγκρότηση επιτροπής που θα διερευνήσει το κύμα βίας και εκτελέσεων στη Δυτική Συρία. Εκπρόσωπός της, μάλιστα, σημείωσε ότι το κύμα βίας εκδηλώθηκε στην καρδιά της μειονότητας των Αλαουιτών, ανα φέροντας πως σκοτώθηκαν ολόκλη ρες οικογένειες.
Η συμφωνία που φέρνει πιο κοντά τον στόχο
Εν μέσω, όμως, των ανωτέρω εξελίξεων, υπήρξε και μια συμφωνία που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα και να φέρει -εφόσον υλοποιηθεί- ένα βήμα πιο κοντά τον στόχο της ομογενοποίησης που έχει θέσει εδώ και καιρό η νέα de facto κυβερνώσα Αρχή της Συρίας: ο λόγος για τη συμφωνία μεταξύ του Αχμεντ αλ-Σάρα και του διοικητή των (κουρδικών) Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), Μαζλούμ Αμπντί, που υπεγράφη το βράδυ της Δευτέρας 10 Μαρτίου.
Με αυτήν, όπως γίνεται αντιληπτό και από τον χάρτη, η κυβέρνηση της Δαμασκού καταφέρνει να θέσει υπό τον έλεγχό της πλέον ένα μεγάλο τμήμα της συριακής επικράτειας, με τη συμφωνία να αναφέρει χαρακτηριστικά πως αφορά «την ενσωμάτωση όλων των πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών της Βορειοανατολικής Συρίας» στους κόλπους της διοίκησης του συριακού κράτους. Στους «θεσμούς» αυτούς περιλαμβάνονται επίσης τα μεθοριακά φυλάκια, τα αεροδρόμια, αλλά και οι εγκαταστάσεις άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Το συγκεκριμένο στοιχείο σίγουρα μπορεί να ικανοποιεί την Αγκυρα, που θεωρητικά βλέπει τους SDF, τους οποίους αντιμετωπίζει ως τρομοκρατική οργάνωση, να διαλύονται. Παράλληλα, η Δαμασκός αποκτά πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους της περιοχής (αναζητείται η κατάλληλη φόρμουλα ως προς αυτό), κάτι που ενδιέφερε εξαρχής την Τουρκία άμα τη αλλαγή σελίδας στη χώρα. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως ήδη κατά τις πρώτες δύο εβδομάδες του νέου καθεστώτος είχε τεθεί στο τραπέζι η ενεργειακή συνεργασία των δύο πλευρών. Σημειώνεται, βέβαια, πως η πρώτη αντίδραση της Τουρκίας ήταν η «αναμονή», εκφράζοντας «συγκρατημένη αισιοδοξία» για την εξέλιξη αυτή. Οι Κούρδοι αποκτούν -θεωρητικά- συνθήκες ειρήνευσης, καθώς οι σκληρές μάχες με τις δυνάμεις του (υποστηριζόμενου από την Αγκυρα) Συριακού Εθνικού Στρατού δεν είχαν σταματήσει όλο αυτό το διάστημα, με τους SDF να βρίσκονται υπό πίεση.
Παράλληλα, κερδίζουν ένα στοιχείο που μπορεί να αποτελέσει πρόπλασμα για αυτονομία: την αναγνώριση της κουρδικής κοινότητας ως ουσιαστικής κοινότητας στο συριακό κράτος και την εγγύηση της ιθαγένειας και των συνταγματικών δικαιωμάτων της. Ο Αλ Σάρα, τέλος, μπορεί να διατείνεται πως «επουλώνει» το «πληγωμένο» προφίλ του από τις εκκαθαρίσεις των Αλαουιτών, υποστηρίζοντας πως οι εξαγγελίες του για τον σεβασμό του εθνοθρησκευτικού μωσαϊκού στέκουν.
Γιατί ανησυχεί η Αθήνα
Οι άνθρωποι που έπεσαν νεκροί στη Συρία την περασμένη εβδομάδα ξεπέρασαν τους 1.500, εκ των οποίων οι 1.068 ήταν άμαχοι. Δυνάμεις ασφαλείας της de facto κυβέρνησης επί πέντε ημέρες εκτελούσαν αμάχους από θρησκευτικές μειονότητες, κυρίως πιστούς στον πρώην πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασαντ. H διεθνής κοινότητα, που αρχικά είχε «αγκαλιάσει» το νέο συριακό καθεστώς, καταδίκασε τις φρικαλεότητες, με την Ελλάδα να ακολουθεί την ίδια οδό και με κυβερνητικούς αξιωματούχους να παρακολουθούν με έκδηλη ανησυχία τις εξελίξεις, δεδομένης και της χριστιανικής κοινότητας που ζει στη Συρία.
Προσώρας, η αιματοχυσία έχει σταματήσει. Καθώς οι Αρχές στη Δαμασκό ανακοίνωσαν ότι παγώνουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε βάρος υποστηρικτών του Ασαντ στο δυτικό τμήμα της χώρας, που σημάδεψαν τα πιο πολύνεκρα επεισόδια μετά την πτώση του πρώην προέδρου, τον Δεκέμβριο. Σχεδόν όλα τα θύματα ήταν στην πλειονότητά τους Αλαουίτες και θύματα εκτελέσεων από τις δυνάμεις ασφαλείας ή σύμμαχες οργανώσεις, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Μιλώντας στο Fox News, το αγαπημένο αμερικανικό δίκτυο του Ντόναλντ Τραμπ, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, τόνισε ότι πρέπει «όλες οι εθνοτικές και θρησκευτικές κοινότητες να συμπεριληφθούν στη διακυβέρνηση. Το κράτος Δικαίου και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να διασφαλίζονται για όλους τους πολίτες. Και, φυσικά, να διασφαλισθεί ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασ σας». Ο κ. Γεραπετρίτης εξέφρασε την ανησυχία του για τους χριστιανούς της Συρίας (αλλά και για όλους τους αμάχους εν γένει) και στον Πατριάρχη Αντιόχειας.
Το «όπλο» της Δύσης
Η ρευστή κατάσταση που επικρατεί στη Συρία δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Για τον λόγο αυτόν, η Ελλάδα και η Κύπρος-μάταια προσπάθησαν να πείσουν την Ευρωπαϊκή Ενωσηνα μην άρει ελαφρά τη καρδία τις κυρώσεις στη Συρία και να μην αναγνωρίσει άνευ όρων το νέο καθεστώς του Αλ Σάρα. Μάλιστα, ο Ελληνας πρωθυπουργός άφησε αιχμές για τη στάση της Ε.Ε. στην πρόσφα τη συνάντηση που είχε με την απερχόμενη Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ το θέμα ανέδειξε μία ημέρα μετά και ο υπουργός Εξωτερικών.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Ελλάδα σε όλα τα διεθνή fora τονίζει ότι είναι υπέρ της χαλάρωσης των κυρώσεων, προκειμένου να ανασυνταχθεί η Συρία, ωστόσο επιμένει στο ότι «αυτό θα πρέπει να γίνει με τρόπο σταδιακό, να είναι υπό προϋποθέσεις και σε κάθε περίπτωση αναστρέψιμο», όπως ξεκαθάρισε ο Γ. Γεραπετρίτης την Πέμπτη κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τους ομολόγους του από την Κύπρο και το Ισραήλ.
Ο παράγοντας Ερντογάν
Το άλλο θέμα που ευλόγως προβληματίζει την Αθήνα είναι η ισχυροποίηση της Τουρκίας. Στη Συρία, αλλά και μέσω αυτής. Ο προσωρινός ηγέτης Αλ Σάρα και ο επικεφαλής των Κούρδων του SDF, Μαζλούμ Αμπντί, υπέγραψαν μια συμφωνία-έκπληξη. Υπό την «αθόρυβη» πίεση των ΗΠΑ, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ενσωματωθούν οι κουρδικοί θεσμοί στο νέο συριακό κράτος.
Ο Αλ Σάρα «κερδίζει», έτσι, τη μεγαλύτερη και πιο καλά οπλισμένη κοινότητα εντός της Συρίας, ικανοποιώντας ταυτόχρονα τόσο τη Δύση όσο και τον Τ. Ερντογάν. «Η συμφωνία πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος, δείχνοντας πόσο εν διαφέρεται για το θέμα. Ο λόγος; Θεωρεί ότι έτσι θα επιτευχθούν η διάλυση του SDF, η αποχώρηση όλων των ξένων μαχητών του PKK από τη Συρία και η «κατάργηση» της αυτόνομης περιοχής.
Ως γνωστόν, ουδέποτε ο Τ. Ερντογάν θέλησε κουρδικό κράτος στα σύνορά του. Επίσης, έτσι ευελπιστεί να απαλλαγεί κι από το μεγαλύτερο «αγκάθι» στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Υπενθυμίζεται ότι οι Αμερικανοί διαχρονικά στηρίζουν τους Κούρδους της Συρίας, τους οποίους η Τουρκία μάχεται εδώ και χρόνια. Επομένως, μέσω Συρίας, ο Τούρκος πρόεδρος ικανοποιεί τις ΗΠΑ και παράλληλα «ξεμπερδεύει» από τους Κούρδους της Συρίας.
