Κοινή επιστολή Φον Ντερ Λάιεν και Κόστα στον ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό: Όλο το παρασκήνιο του δείπνου Χριστοδουλίδη, Τατάρ, Γεραπετρίτη, Φιντάν (Εικόνες και βίντεο)

Κατόπιν πρωτοβουλίας της Κυπριακής Δημοκρατίας απεστάλη κοινή επιστολή από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όσο και από τον πρόεδρο Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές από τη Λευκωσία. Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, πρόκειται για κίνηση υψηλής σημασίας τόσο ως προς την χρονική στιγμή που αποστέλλεται, αλλά και ως προς το περιεχόμενο και τα μηνύματα, καθώς αποτελεί, επί της ουσίας, παρέμβαση της ΕΕ σε μια κρίσιμη στιγμή σε συνέχεια και της δεδηλωμένης πρόθεσης ΕΕ να είναι παρούσα στην πολυμερή διάσκεψη. Η επιστολή αποτελεί μια ακόμη έμπρακτη απόδειξη της βούλησης της ΕΕ να αναλάβει ενεργό ρόλο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.
 

Τα βασικά σημεία της επιστολής για το Κυπριακό

Στην επιστολή εμπεριέχονται τα εξής σημεία:
- Επαναβεβαίωση της προσήλωσης της ΕΕ στην επανένωση της Κύπρου, εντός του πλαισίου
των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές, τις αξίες και τις νομοθεσίες της ΕΕ.
- Εκφράζεται ικανοποίηση που η συνάντηση της 15ης Οκτωβρίου οδήγησε στη συνέχεια του διαλόγου μεταξύ των ηγετών.
- Εκφράζεται η ελπίδα ότι η πολυμερής διάσκεψη της Γενεύης να επιφέρει περαιτέρω πρόοδο και να ανοίξει το δρόμο για επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων.
- Η ΕΕ εκφράζει ετοιμότητα να διαδραματίσει το ρόλο της, να συμβάλει ενεργά και να κλιμακώσει τις προσπάθειές της για τη στήριξη της διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών.
- Τέλος, εκφράζονται ευχαριστίες για το ουσιαστικό έργο των Ηνωμένων Εθνών και προσβλέπουν στη συνέχιση της συνεργασίας της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών σε ένα τόσο σημαντικό θέμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
 
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές υπήρξε επικοινωνία του Κύπριου προέδρου με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να εκφράσει τη στήριξη εκ μέρους της ΕΕ στις προσπάθειες που καταβάλλει ο κ. Χριστοδουλίδης για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως η ΕΕ δεν μπορεί να αποδεχθεί τη θέση για τη λεγόμενη «λύση δύο κρατών». Ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί μέρος του στρατηγικού συμφέροντος της ΕΕ όπως ασφαλώς και μια σταθερή, ανεξάρτητη, ειρηνική και πλήρως λειτουργική Κύπρος ως κράτος μέλος της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι παρούσα και σε θέση να παρέχει την υποστήριξή της σε όλα τα στάδια της διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, σημειώνουν οι ίδιες πηγές.

Το παρασκήνιο του δείπνου εργασίας

Νωρίτερα, ολοκληρώθηκε το δείπνο εργασίας των αντιπροσωπειών για το Κυπριακό στη Γενεύη, υπό τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, όπου όλες οι πλευρές είχαν την ευκαιρία να καταθέσουν τις απόψεις τους. Το δείπνο διήρκεσε μιάμισι ώρα. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε μετά τη λήξη του δείπνου τηλεφωνικήςεπικοινωνία με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και μετά τόσο με τις Προεδρίες όσο και την Πρόεδρο της Επιτροπής, και οι δύο εξέφρασαν τη στήριξη της ΕΕ στις προσπάθειες που καταβάλλει ο Γενικός Γραμματέας της ΟΗΕ.

Στις άτυπες συζητήσεις συμμετείχαν οι επικεφαλής των αντιπροσωπειών: ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και ο υφυπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου για Ευρωπαϊκά Θέματα Στίβεν Ντόιτι, συν ακόμη ένα μέλος από την κάθε αντιπροσωπεία.

Στη συνέχεια, ο Κύπριος πρόεδρος ενημέρωσε το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου, το οποίο είχε συνεδριάσει και νωρίτερα σήμερα, Δευτέρα (17/3). Μαζί του έχουν μεταβεί στη Γενεύη σχεδόν όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί που συμμετέχουν στο Εθνικό (εκτός από το ΕΛΑΜ), καθώς και ο τέως πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης. Αύριο, Τρίτη 18 Μαρτίου θα πραγματοποιηθούν οι συνεδριάσεις της Ολομέλειας της Συνάντησης.

Η Τζούλια Μπερτετζόλο Επικεφαλής της Μονάδας Στήριξης για Επίλυση του Κυπριακού βρίσκεται στη Γενεύη, εκπροσωπώντας την ΕΕ. Μήνυμα στήριξης έστειλε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα την ώρα που ξεκινούσε το δείπνο, δηλώνοντας την πλήρη στήριξη στις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα για τις συνομιλίες επίλυσης του Κυπριακού και τη σταθερή δέσμευση της ΕΕ για την επανένωση της Κύπρου, μέσω μιας συνολικής διευθέτησης στη βάση μιας διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, κατά την άφιξή του στην άτυπη πενταμερή συνάντηση για το Κυπριακό έκανε μία σύντομη δήλωση.
Σύμφωνα με το τουρκικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, ο Ερσίν Τατάρ ανέφερε: «Έχουμε κάνει τις προετοιμασίες μας γι’ αυτό που θα πούμε. Ας ελπίσουμε ότι όλα θα πάνε καλά. Είναι κι αυτό ένα βήμα και μια διαδικασία». Δήλωσε επίσης: «Θα ζητήσουμε από τη διεθνή κοινότητα και τα Ηνωμένα Έθνη να τους ενθαρρύνουν λίγο (σ.σ. εννοεί τους Ελληνοκυπρίους) για αυτή τη συνεργασία. Στην Κύπρο υπάρχουν πραγματικότητες. Δεν μπορεί να φτάσει κανείς πουθενά αν δεν δει την πραγματικότητα στην Κύπρο. Ως εκ τούτου, εμείς παραμένουμε σταθεροί, εκεί όπου έχουμε βρεθεί. Ήρθαμε για να διατηρήσουμε αυτή τη θέση. Δεν κοιτάμε πίσω αλλά μπροστά».

«Προσπάθεια να μην “πεθάνει” η διαδικασία»

H πενταμερής διάσκεψη λαμβάνει χώρα, τέσσερα χρόνια μετά την τελευταία πενταμερή διάσκεψη, αυτή του 2021. Στόχος της πενταμερούς είναι μεν η άρση του αδιεξόδου, αλλά οι αφετηρίες Λευκωσίας- Αθήνας αφενός, Άγκυρας και Τουρκοκύπριων αφετέρου παραμένουν παντελώς αντίθετες.

Το δείπνο αποτέλεσε την εναρκτήρια φάση της πενταμερούς διάσκεψης που συγκαλεί ο κ. Γκουτέρες, όπου και ο Γενικός Γραμματέας διατύπωσε την πρώτη του προσέγγιση με στόχο την άρση του αδιεξόδου και την επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων. Ωστόσο όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές εκκινούν από παντελώς διαφορετικές αφετηρίες οπότε το συγκεκριμένο σενάριο δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.

Ελλάδα και Κύπρος επαναλαμβάνουν ότι λύση του Κυπριακού μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από το πλαίσιο των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή για μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία.

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία επιμένει ότι προϋπόθεση για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων αποτελεί η αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας του ψευδοκράτους, ενώ δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να υποδεικνύει ότι η Άγκυρα θα αλλάξει τη διχοτομική λογική της. Με δεδομένη την τεράστια απόσταση που χωρίζει τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό και καθώς δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να υποδεικνύει ότι η Άγκυρα θα κάνει ουσιαστικά πίσω βήματα στη διχοτομική λογική της, Αθήνα και Λευκωσία υπογραμμίζουν την ανάγκη διατήρησης μιας ανοικτής διαδικασίας διαλόγου, καθώς εν μέσω της ρευστής γεωπολιτικής κατάστασης που επικρατεί παγκοσμίως και με δεδομένο τον τουρκικό αναθεωρητισμό, ουδείς θέλει να βρεθεί ενώπιον νέων τετελεσμένων όπως αυτά που καταγράφηκαν στα Βαρώσια (2021) και στην Πύλα (2023).

Σύμφωνα με την ΕΡΤ, η αποφυγή του αδιεξόδου είναι στόχος και του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, εξ ου και αναμένονται με ενδιαφέρον τόσο η προσέγγισή του όσο και οι πιθανές προτάσεις του, που θα εξεταστούν εν πρώτοις στις διμερείς επαφές με τους υπουργούς Εξωτερικών των εγγυητριών δυνάμεων, τον κ. Χριστοδουλίδη και τον κ. Τατάρ το πρωί της Τρίτης και στη συνέχεια στην πενταμερή το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Ούτε όμως η Τουρκία επιθυμεί να χρεωθεί, τουλάχιστον προς ώρας, ένα νέο αδιέξοδο, ειδικά την ώρα που επιχειρεί να διαδραματίσει έναν συγκεκριμένο ρόλο στις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις που αφορούν και τη συμμετοχή της στη διαδικασία επίτευξης της ευρωπαϊκής αμυντικής αυτονομίας.

Προκειμένου, λοιπόν, να διατηρηθεί «ζωντανή» η διαδικασία δεν αποκλείεται στο τέλος της ημέρας να δούμε έναν οδικό χάρτη με συγκεκριμένες κινήσεις στη λογική μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης. Κατά γενική ομολογία, πάντως, η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων δεν είναι κοντά, από την άλλη πλευρά όμως, όπως υποστηρίζουν διπλωματικές πηγές από τη Λευκωσία στην πενταμερή της Γενεύης «θα μπουν συγκεκριμένα πράγματα στο τραπέζι. Υπάρχει μια διεργασία σε εξέλιξη. Αυτή τη στιγμή ουδείς θέλει να “σκοτωθεί” η διαδικασία».

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης αναδεικνύει και τη γεωπολιτική συγκυρία ως πιθανό παράγοντα που θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων, καθώς όλοι αντιλαμβάνονται τη στρατηγική αξία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά την ώρα που η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε κατάσταση επικίνδυνης ρευστότητας. Άλλωστε, τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα ήταν αυτές που εδώ και μήνες κινούνταν ενεργητικά στο διπλωματικό πεδίο προκειμένου να φτάσουμε στην πενταμερή, την ώρα που η Τουρκία θεωρούσε πως αν δεν αναγνωριστεί η κυριαρχική ισότητα του ψευδοκράτους τότε η οποιαδήποτε συζήτηση δεν θα είχε κανένα νόημα. Επιπλέον, όπως συνηθίζει να λέει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, το γεγονός ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε θετικό επίπεδο μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της επίλυσης του Κυπριακού, το οποίο συνεχίζει να αποτελεί την υπ’ αριθμό μία προτεραιότητας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Ουδείς φυσικά μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι το Κυπριακό παραμένει πάνω από όλα ένα ζήτημα εισβολής και κατοχής και μάλιστα εδάφους ενός κράτους- μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως επίσης ότι τα κατεχόμενα αποτελούν πλέον τμήμα του τουρκικού συστήματος ασφαλείας, παρουσία ισχυρών στρατευμάτων και περισσότερων από 40.000 ανδρών.