«Δεν φοβόµαστε, δεν θα υπακούσουµε, δεν θα φιµωθούµε». Σε αυτά τα λόγια οργής συµπυκνώνεται το µήνυµα που περνούν οι αγανακτισµένοι ενάντια στις µεθόδους που επιστρατεύει το καθεστώς της Αγκυρας για να υπονοµεύσει τους λεγόµενους «εχθρούς». Οσο περνούν οι ώρες, ένα σύννεφο καπνού υψώνεται και πλέον επικρατεί πάνω από πολλές τουρκικές πόλεις µετά και τα δακρυγόνα στα επεισόδια, τα οποία, σηµειωτέον, δεν σταµατούν να υπενθυµίζουν ότι το βαθιά πολωµένο κλίµα απορρέει από την κοινωνική έκρηξη.

Οι εικόνες που παρατηρούνται τις τελευταίες ώρες, µε τις διαδηλώσεις να αποκτούν ολοένα και µεγαλύτερο παλµό, θυµίζουν το σκηνικό του 2013 στην Πλατεία Ταξίµ, τότε που πρωτοστατούσαν οι διευρυµένες αντικυβερνητικές εκδηλώσεις, και κάπως έτσι η ιστορία επαναλαµβάνεται. Η οργή του κόσµου ανάβει το φιτίλι της αντίδρασης σε σειρά τουρκικών πόλεων, µε την Αγκυρα και την Κωνσταντινούπολη να αναδεικνύονται σε πρωταγωνίστριες της λαϊκής διαµαρτυρίας.

Οι σκηνές θεωρούνται πρωτόγνωρες για τα τουρκικά δεδοµένα. Παρά τις απαγορεύσεις της Αστυνοµίας για διαδηλώσεις, οι διαµαρτυρόµενοι σπάνε οδοφράγµατα, επιδίδονται σε µάχη σώµα µε σώµα µε τους αστυνοµικούς, ενώ οι Αρχές δεν διστάζουν να κάνουν χρήση ακόµα και πλαστικών σφαιρών εναντίον του συγκεντρωµένου κόσµου, για να διαλυθούν τα πλήθη που συµµετέχουν στις κινητοποιήσεις. Οι συλλήψεις από την Αστυνοµία είναι δεκάδες, οι εκδηλώσεις υποστήριξης προς το πρόσωπο του αντιπάλου του Ερντογάν, στα κοινωνικά δίκτυα, χιλιάδες, ενώ το κύµα οργής κορυφώνεται πριν από την ηµεροµηνία κατά την οποία ο Εκρέµ Ιµάµογλου θα ανακηρυσσόταν επίσηµα υποψήφιος για τις τουρκικές προεδρικές εκλογές.

Από την πλευρά του, ο Ιµάµογλου δεν σταµατά να στέλνει µηνύµατα, εµψυχώνοντας το κοινό του να συνεχίσει να πολεµά για ιδεώδη και αρχές που σκοπό έχουν να αποµακρύνουν αυταρχικές µεθόδους δίωξης. Πριν από λίγες ώρες, το τουρκικό κράτος σε ακόµα µία κίνηση πολιτικής εξόντωσης δήµευσε περιουσιακά στοιχεία του Ιµάµογλου, όπως και την κατασκευαστική εταιρεία της οποίας συνιδιοκτήτης ήταν ο κρατούµενος δήµαρχος, όπως ανακοίνωσε το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης.

Ο Ιµάµογλου κατηγορείται, την ίδια στιγµή, πως έχει υπεξαιρέσει πάνω από 560 δισεκατοµµύρια λίρες, ενώ αντιµετωπίζει τις κατηγορίες της σύστασης εγκληµατικής οργάνωσης και της σύµπραξης µε τροµοκρατικές οργανώσεις. Κατά την προσφιλή του τακτική, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο πρώτο µήνυµά του, υποβαθµίζοντας την κρισιµότητα των στιγµών, µίλησε για θεατρινισµούς της αντιπολίτευσης. Η βραδυφλεγής αυτή κοινωνική βόµβα είναι έτοιµη να εκραγεί, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος παίζει το χαρτί της πολιτικής εξόντωσης του βασικού του αντιπάλου, µε φόντο τις εκλογές του 2028 στην Τουρκία. Στις 19 Μαρτίου κορυφώθηκε η πολιτική εκκαθαρίσεων και πολιτικών διώξεων που χαρακτηρίζει την ατζέντα του Ερντογάν και ο Ιµάµογλου συνελήφθη και λίγο αργότερα προφυλακίστηκε.

Στη µαύρη λίστα του Ερντογάν µαζί µε τον Ιµάµογλου βρίσκονται άλλα 105 άτοµα, µεταξύ των οποίων δύο ακόµα δήµαρχοι - συγκεκριµένα, ο δήµαρχος της περιοχής Σισλί, για υπόθεση τροµοκρατίας, και ο δήµαρχος της περιοχής Μπεϊλίκντουζου, για υποθέσεις διαφθοράς. Τα ερωτηµατικά που ανακύπτουν, πολλά όσον αφορά στις πολιτικές διώξεων, σε µια περίοδο αναταραχών στη γεωπολιτική σκακιέρα και µε τον Τραµπ να λειτουργεί ορισµένες φορές φιλικά προς το καθεστώς. Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι η στιγµή που ο Ερντογάν επέλεξε να βγάλει από το πολιτικό παιχνίδι τον Ιµάµογλου κάθε άλλο παρά τυχαία είναι.

Τουρκία: Οι εκτιμήσεις των ειδικών στα «Παραπολιτικά»

Στην εκµετάλλευση των διεθνών συγκυριών, στον ρόλο που διαδραµατίζει η προεδρία Τραµπ, αλλά και στις επόµενες κινήσεις της Ευρώπης εστιάζουν οι ειδικοί µιλώντας στα «Παραπολιτικά». «Αυτή τη στιγµή υπάρχουν πολλά σενάρια για τις πιθανές εξελίξεις στην Τουρκία, η οποία εισήλθε σε νέα εσωτερική κρίση. Οµως, είναι σηµαντικό να αξιοποιήσουµε την πολιτική δίωξη του Ιµάµογλου, ανεξαρτήτως του σεναρίου που τελικώς θα επικρατήσει στο εσωτερικό της Τουρκίας. Με δυο λόγια, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αλλάξει στάση και να πρωτοστατήσει στην ενηµέρωση και συζήτηση στο εσωτερικό της Ε.Ε. για την επιταχυνόµενη αυταρχική πορεία του καθεστώτος Ερντογάν», υπογραµµίζει ο καθηγητής Ευρωπαϊκής και Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο, Κώστας Λάβδας.

«Ο Ερντογάν έχει καλές σχέσεις µε τον Τραµπ και τον Πούτιν για να εξαλείψει την εσωτερική δύναµη αµφισβήτησης», τονίζει από την πλευρά του ο επίκουρος καθηγητής ∆ιεθνών Σχέσεων στο Τµήµα Μεσογειακών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Χρήστος Ζιώγας, προσθέτοντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος εκµεταλλεύτηκε τη συγκυρία, τη λιγότερο «κανονιστική σχέση» µε το κράτος ∆ικαίου επί προεδρίας Τραµπ. Ο κ. Ζιώγας δεν παρέλειψε να επισηµάνει ότι ο Ερντογάν εδώ και µία δεκαετία εξασφαλίζει την επικράτησή του, ενώ όσα πράττει θυµίζουν πολιτική δεκαετίας του '60 στην Αφρική.

«Ο Ερντογάν εκµεταλλεύεται τη συγκυρία µε την προεδρία Τραµπ, όπως και τη θέση της Τουρκίας στο γεωπολιτικό σκηνικό», σηµειώνει ο διεθνολόγος και καθηγητής στρατιωτικών σχολών Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος και προσθέτει ότι ο Τούρκος πρόεδρος ενδεχοµένως θα αποφύγει να µπει σε εξωτερικές περιπέτειες, τη στιγµή που εκκρεµεί και το ζήτηµα της έγκρισης των F-35 από τις ΗΠΑ. «Από την Ευρώπη δεν γνωρίζουµε εάν θα αποµακρυνθεί, καθώς η Τουρκία µπορεί να στείλει ειρηνευτικό στρατό στην Ουκρανία», συµπλήρωσε ο διεθνολόγος.

Ο δήµαρχος της Κωνσταντινούπολης θα ανακηρυσσόταν επισήµως υποψήφιος για τις τουρκικές εκλογές, όµως η πορεία του ανακόπηκε, η ελευθερία του χάθηκε, ενώ και το πτυχίο του ανακλήθηκε ως πλαστό. Η προφυλάκισή του συµπίπτει χρονικά µε την προώθηση του Αµπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του PKK, ως ειρηνοποιού, που θα διαλύσει την κουρδική οργάνωση. Η κίνηση αυτή ερµηνεύεται, λίγο ως πολύ, ως µια προσπάθεια του Ερντογάν να επιδιώξει την κουρδική υποστήριξη για µια συνταγµατική τροποποίηση που θα καταργήσει το όριο της προεδρικής θητείας, ώστε να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα.

Το προφίλ του Ιμάμογλου

Από το 2019 κι έπειτα, οπότε εξελέγη δήµαρχος Κωνσταντινούπολης, ο Ιµάµογλου κέρδιζε σταδιακά έδαφος, αλιεύοντας ψηφοφόρους από διάφορες δεξαµενές και διατηρώντας καλές σχέσεις µε επιχειρηµατικούς κύκλους, όπως και ένα διττό προφίλ, άλλοτε κοντά στον εκσυγχρονισµό κι άλλοτε κοντά στην παράδοση. Το σηµείο καµπής δε στην τουρκική πολιτική σκηνή φάνηκε να είναι οι δηµοτικές εκλογές του 2024, κατά τις οποίες για πρώτη φορά από το 2002 το αντιπολιτευόµενο Ρεπουµπλικανικό Κόµµα (RPP) αναδείχθηκε πρώτο, εξασφαλίζοντας σηµαντικές νίκες τόσο στην Κωνσταντινούπολη -όπου επανεξελέγη ο Ιµάµογλου- όσο και στην Αγκυρα, την πρωτεύουσα της Τουρκίας, όπου ο Μανσούρ Γιαβάς του RPP κέρδισε άλλη µία θητεία.

Ενας σηµαντικός παράγοντας που ευνόησε τον Ιµάµογλου και οδήγησε στην ελεύθερη πτώση των ποσοστών του Ερντογάν είναι η συνεχιζόµενη οικονοµική κρίση, µε τον καλπάζοντα τριετή πληθωρισµό να πλήττει δραστικά την αγοραστική δύναµη. Στην πολύπλοκη αυτή εξίσωση της τουρκικής πολιτικής σκηνής οι αναλυτές διαβλέπουν την ικανότητα του Ιµάµογλου να προσελκύει τόσο τους κοσµικούς όσο και τους ισλαµιστές ψηφοφόρους. Τα ανοίγµατα προς τους θρησκευόµενους ψηφοφόρους τα πραγµατοποιεί απαγγέλλοντας δηµοσίως στίχους του Κορανίου, κάτι που θυµίζει τις πολιτικές Ερντογάν. Την ίδια στιγµή, ο Ιµάµογλου προσελκύει την κουρδική ψήφο, ενώνοντας έτσι διαφορετικούς εκλογικούς κύκλους. Η κόντρα µε τον Ερντογάν κορυφώθηκε το 2024 µε την επανεκλογή του και την εδραίωσή του ως επίσηµου αντιπάλου του Τούρκου προέδρου, είχε ξεκινήσει όµως πριν από έξι χρόνια, όταν ο Ιµάµογλου στάθηκε σε µία σκηνή και απευθυνόµενος στους συγκεντρωµένους υποστηρικτές του έβγαλε το σακάκι του και κάλεσε τον κόσµο να τον στηρίξει ώστε να κερδίσει. Αυτή τη φορά, ο Ιµάµογλου στέλνει, παρά την κράτησή του, απανωτά µηνύµατα ότι στέκεται όρθιος κι ότι ο αγώνας του δεν σταµατάει. Εκείνο που σχολιάζεται µε ενδιαφέρον είναι οι παράλληλοι βίοι Ερντογάν και Ιµάµογλου. Ο Ερντογάν το 1999, όταν ήταν δήµαρχος Κωνσταντινούπολης, µπήκε στη φυλακή για τέσσερις µήνες, κάτι που όχι µόνο δεν αποτέλεσε εµπόδιο, αλλά τον έφερε ένα βήµα πιο κοντά στην προεδρία της Τουρκίας.

Οι «χλιαρές» διεθνείς αντιδράσεις στη σύλληψη Ιμάμογλου

Την ίδια ώρα, «ανάµικτες» είναι οι διεθνείς αντιδράσεις στον απόηχο της σύλληψης του Εκρέµ Ιµάµογλου. Ειδικότερα, η Τάµι Μπρους, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτµεντ, ανέφερε ότι οι ΗΠΑ «δεν θα σχολιάσουν τις εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων µιας άλλης χώρας - εκτός από το να της υπενθυµίσουµε ότι περιµένουµε να συµπεριφέρεται µε τρόπο που σέβεται τα δικαιώµατα όλων των πολιτών της. Και νοµίζω ότι αυτό είναι αρκετά προφανές. Αλλά είναι καλό να το επαναλαµβάνουµε». Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, η πρόεδρος της Κοµισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τη σύλληψη του δηµάρχου Κωνσταντινούπολης «βαθιά ανησυχητική». «Ως µέλος του Συµβουλίου της Ευρώπης και ως υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε., η Τουρκία πρέπει να υποστηρίξει τις δηµοκρατικές αξίες, ιδιαίτερα τα δικαιώµατα των εκλεγµένων αξιωµατούχων. Θέλουµε λοιπόν η Τουρκία να παραµείνει προσηλωµένη στην Ευρώπη, αλλά αυτό απαιτεί ξεκάθαρη δέσµευση σε δηµοκρατικούς κανόνες και πρακτικές και είναι βασικό να σέβεται η Τουρκία αυτές τις θεµελιώδεις αρχές».

Στο ίδιο µήκος κύµατος κινήθηκε το Παρίσι, µε τον εκπρόσωπο της γαλλικής διπλωµατίας, Κριστόφ Λεµουάν, να αναφέρει στην ηµερήσια διαδικτυακή ενηµέρωση του Τύπου πως η είδηση της σύλληψης του «αντιπολιτευόµενου» Εκρέµ Ιµάµογλου «µαζί µε πολλές άλλες εξέχουσες προσωπικότητες» προκαλεί «βαθύτατη ανησυχία». Πιο «οξεία» ήταν η αντίδραση του Γερµανού καγκελάριου, Ολαφ Σολτς, που, προσερχόµενος στη Σύνοδο Κορυφής την Πέµπτη, έκανε λόγο για «πολύ, πολύ κακό σηµάδι» για τη δηµοκρατία της Τουρκίας και τις σχέσεις της µε την Ε.Ε., καλώντας την τουρκική ηγεσία να βάλει «ένα άµεσο τέλος σε αυτό».

Στο Συμβούλιο της Ευρώπης η σύλληψη Ιμάμογλου - Πώς σχολίασαν τα διεθνή ΜΜΕ την έκρυθμη κατάσταση στην Τουρκία

Από την πλευρά του, το Συµβούλιο της Ευρώπης µε ανακοίνωσή του καταδίκασε «σθεναρά» τη σύλληψη του δηµάρχου Κωνσταντινούπολης και κύριου πολιτικού αντιπάλου του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ως ένα µέτρο που αντιβαίνει στη λαϊκή βούληση. Το κογκρέσο τοπικών και περιφερειακών Αρχών του Συµβουλίου της Ευρώπης ανέφερε πως η σύλληψη του Ιµάµογλου «φέρει όλα τα σηµάδια της πίεσης σε µια πολιτική προσωπικότητα», προσθέτοντας πως θα εγείρει το θέµα σε σύνοδο την ερχόµενη εβδοµάδα. Τα διεθνή ΜΜΕ, από την άλλη, δεν διστάζουν να περιγράψουν µε πιο σκληρά λόγια τη σύλληψη Ιµάµογλου, του «κύριου αντιπάλου του Ερντογάν», γεγονός που σηµατοδοτεί µια εµβάθυνση της διάβρωσης των δηµοκρατικών θεσµών στην Τουρκία (σύµφωνα µε τους «New York Times»), ενώ παράλληλα συσχετίζουν την εξέλιξη ευθέως µε την προοπτική ο δήµαρχος της Κωνσταντινούπολης να χριστεί υποψήφιος του Ρεπουµπλικανικού Λαϊκού Κόµµατος αύριο.

Ενδεικτικά, η «Le Monde» χαρακτηρίζει τη σύλληψη ως «το τελευταίο από µια σειρά µέτρων που αποσκοπούν στην εξουδετέρωση των στελεχών της αντιπολίτευσης µε δικαστικά µέσα», υπογραµµίζοντας (όπως και ο «Guardian») και την ακύρωση του πανεπιστηµιακού του πτυχίου µία ηµέρα πριν, γεγονός που έθετε εµπόδιο στην προοπτική να διεκδικήσει την τουρκική προεδρία.

Στο ίδιο µήκος κύµατος και το CNN, που αναφέρει ότι η Τουρκία κινείται πιο κοντά σε µια «ατελείωτη περίοδο διακυβέρνησης Ερντογάν», ενώ αναφέρεται και στην πιθανή επιθυµία του για µια τρίτη θητεία (µετά τη συνταγµατική αναθεώρηση του 2017), γεγονός που µπορεί να επιτευχθεί από το «παράθυρο» µέσω πρόωρης προσφυγής στις κάλπες (καθώς η τρέχουσα θητεία του Τούρκου προέδρου δεν θα ήταν πλήρης). Ωστόσο, το σχέδιο µπορούσε να ναυαγήσει, αν απέναντι στον Τούρκο πρόεδρο βρισκόταν ο Εκρέµ Ιµάµογλου, όπως ανέφεραν ειδικοί στο αµερικανικό Μέσο. Τα γερµανικά ΜΜΕ, µάλιστα, δεν δίστασαν να κάνουν λόγο για το ότι ο Ερντογάν «κηδεύει την τουρκική δηµοκρατία», µε τη «Frankfurter Allgemeine Zeitung», ωστόσο, να παραδέχεται κυνικά ότι τα µέσα αντίδρασης των Ευρωπαίων απέναντι σε έναν τόσο «σηµαντικό εταίρο» είναι περιορισµένα.

«Ο πανούργος πολιτικός της εξουσίας, Ερντογάν, έχει τοποθετηθεί ως απαραίτητος εταίρος σε πολλές από τις βασικές συγκρούσεις της εποχής µας (Προσφυγικό, Συρία, Ουκρανία κ.λπ.)», αναφέρεται χαρακτηριστικά, καθώς κρίνεται σηµαντική η διατήρηση καλών σχέσεων µε την Αγκυρα. Η άποψη της «FAZ» φαντάζει ορθολογική και επιβεβαιώνεται και από την ειδική αναφορά στην Τουρκία στη Λευκή Βίβλο της Κοµισιόν για την ευρωπαϊκή άµυνα, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για ένταξη στην Ε.Ε. και µακροχρόνιος εταίρος στον τοµέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Αµυνας. Η Ε.Ε. θα συνεχίσει να συµµετέχει εποικοδοµητικά για την ανάπτυξη µιας αµοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τοµείς κοινού ενδιαφέροντος µε βάση την ισότιµη δέσµευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε µια πορεία συνεργασίας σε όλα τα θέµατα που είναι σηµαντικά για την Ε.Ε., σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου του Απριλίου 2024».

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 22/3