Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο προκαθήµενος της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας που θέλησε να συνδέσει το όνοµά του µε τους φτωχούς, τονώνοντας παράλληλα το ιεραποστολικό πνεύµα του θεσµού του οποίου προΐστατο, κηδεύτηκε το Σάββατο, σε µια λιτή τελετή στην Πλατεία Αγίου Πέτρου στο Βατικανό (µε την ταφή του, όµως, να γίνεται στη Βασιλική της Αγίας Μαρίας στη Ρώµη, σε αντίθεση µε πολλούς προκατόχους του). Παρόντες στο ύστατο «χαίρε» ήταν ηγέτες από όλον τον κόσµο, όπως ο γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο Ντόναλντ Τραµπ (µε τη σύζυγό του, Μελάνια), ο Εµανουέλ Μακρόν, ο Ολαφ Σολτς (και ο Γερµανός πρόεδρος, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνµάιερ), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Βολοντίµιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λούλα ντα Σίλβα, ο Αργεντινός οµόλογός του, Χαβιέρ Μιλέι, κ.ά. Βασιλικοί οίκοι θα εκπροσωπήθηκαν επίσης, µε τον πρίγκιπα Ουίλιαµ να δίνει το «παρών», ενώ το αυτό ίσχυσε για το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας (Φελίπε και Λετίθια), αλλά και του Βελγίου (Φίλιππος και Ματθίλδη).

Αξιοσηµείωτη εξαίρεση ο Βλαντιµίρ Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος, βέβαια, θα µπορούσε να συλληφθεί εφόσον πατούσε ιταλικό έδαφος, συνεπεία του εντάλµατος του ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου σε βάρος του.

Η περίοδος της «κενής έδρας»

Η τρέχουσα περίοδος είναι αυτή της «κενής έδρας» (sede vacante) και αποτελεί το µεσοδιάστηµα µεταξύ του θανάτου του Πάπα και της εκλογής του διαδόχου του. Είθισται να τηρείται µια περίοδος πένθους 15 ηµερών, µέχρι να ξεκινήσουν οι διεργασίες του κονκλαβίου στην Καπέλα Σιστίνα, προκειµένου να εκλεγεί ο διάδοχός του, µε τα ιταλικά Mέσα να αναµένουν αυτές να ξεκινήσουν µεταξύ 5 και 10 Μαΐου. Σε ό,τι αφορά το κονκλάβιο, προέρχεται από τα λατινικά «cum clavis», δηλαδή «κλειδωµένα», καθώς οι καρδινάλιοι που έχουν δικαίωµα συµµετοχής (δεν µπορούν να υπερβαίνουν τα 80 έτη) δεν µπορούν να έχουν ουδεµία επαφή µε τον έξω κόσµο.

Σηµειώνεται, δε, ότι, προκειµένου για την εκλογή του νέου Ποντίφικα, απαιτείται µια πλειοψηφία 2/3. Εφόσον δεν συγκεντρώνεται, τότε µε το πέρας της 33ης ψηφοφορίας οι καρδινάλιοι θα επιλέξουν µεταξύ των δύο πρωτοπόρων, για να υπάρξει αποτέλεσµα. Κάθε ηµέρα διεξάγονται τέσσερις ψηφοφορίες, µε τα ψηφοδέλτια να καίγονται µετά το πέρας καθεµίας από αυτές. Ετσι, στην περίπτωση µη εκλογής θα προκύψει µαύρος καπνός, ενώ, σε αντίθετη περίπτωση, θα βγει λευκός, καθώς τα έγγραφα καίγονται µε διαφορετικές ουσίες, για να παραχθεί το διαφορετικό είδος καπνού.

Σηµειώνεται πως 136 είναι οι καρδινάλιοι που µπορούν να µετέχουν στο κονκλάβιο, µε το 70% εξ αυτών να έχει επιλεγεί από τον Πάπα Φραγκίσκο. Και µπορεί η αποµόνωση να έχει στόχο να εξασφαλίσει το απρόσβλητο της διαδικασίας, ωστόσο γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχουν ορισµένα ισχυρά φαβορί (οι λεγόµενοι papabili), την ώρα που υπάρχουν διαφορετικά «στρατόπεδα» σε έναν θεσµό που ενδεχοµένως αφορά άµεσα και την Ουάσινγκτον. Αλλωστε, οι ΗΠΑ δεν έχουν εκλέξει µέχρι σήµερα Πάπα και ίσως υπάρχει τώρα µια καλή ευκαιρία.

Οι περισσότεροι καρδινάλιοι αποτελούν επιλογές του

Και επειδή -ευτυχώς ή δυστυχώς- τα πάντα είναι πολιτική, γίνεται αντιληπτό πως ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου και η σίγαση της ολοένα και πιο µοναχικής (όπως έγραφαν οι «New York Times») προοδευτικής φωνής του επί πολλών ζητηµάτων µπορεί να επιτρέψουν µια στροφή του Βατικανού επί το συντηρητικότερον, µολονότι οι περισσότεροι καρδινάλιοι αποτελούν επιλογές του και µολονότι το κολέγιο των καρδιναλίων έχει ανοίξει σε αντιπροσώπευση, περιλαµβάνοντας για πρώτη φορά ιερείς από την Τόνγκα, τη Μογγολία και την Αϊτή.

Ετσι, µπορεί να υπάρχουν papabili από κράτη όπως οι Φιλιππίνες (µε τον 67χρονο Λουίς Αντόνιο Τάγκλε να είναι µεγάλο φαβορί και την εκλογή του να σηµατοδοτεί την εκλογή του πρώτου Πάπα από την Ασία) ή την Γκάνα (µε τον µετριοπαθή 76χρονο Πίτερ Τέρκσον, άλλοτε κιθαρίστα σε funk συγκρότηµα, να είναι άλλη µία ισχυρή υποψηφιότητα), αλλά ποιος µπορεί να αποκλείσει την επικράτηση µιας πιο συντηρητικής γραµµής, µε την ενδεχόµενη ανάδειξη στον παπικό θρόνο υποψηφίων όπως ο 72χρονος Αρχιεπίσκοπος του Εστεργκοµ-Βουδαπέστης, Πίτερ Ερντο, (γνωστός για τις συντηρητικές του απόψεις και σαφώς αντίθετος στους γάµους οµοφυλοφίλων και στη συµµετοχή διαζευγµένων ή ξαναπαντρεµένων καθολικών στη Θεία Ευχαριστία) ή ο πιστός οπαδός του Τραµπ, ο 76χρονος αρχιεπίσκοπος του Ουισκόνσιν, Ρέιµοντ Μπερκ, που εναντιώνεται στην πιο ήπια γραµµή έναντι της LGBTQ+ κοινότητας, των διαζυγίων και του ρόλου των γυναικών. Ο Πάπας Φραγκίσκος τον είχε περιθωριοποιήσει, αφαιρώντας του ακόµα και τον µισθό του και το επιδοτούµενο από το Βατικανό διαµέρισµα, ωστόσο τώρα τα δεδοµένα ενδεχοµένως είναι διαφορετικά.

Οι ζυμώσεις και οι συμμαχίες

Κρίσιµο, δε, να σηµειωθεί ενόψει του κονκλαβίου είναι το γεγονός ότι οι ζυµώσεις µπορούν να είναι καθοριστικές. Ετσι, οι ενδεχοµένως πιο συντηρητικοί Αµερικανοί (και Ευρωπαίοι) καρδινάλιοι µπορούν να αναζητήσουν συµµάχους στην Αφρική, εκεί όπου επίσης υπάρχουν συχνά συντηρητικοί ιερείς, προκειµένου να εκλέξουν έναν αρεστό σε αυτούς Πάπα, όπως έλεγε στο Reuters ο Massimo Faggioli, καθηγητής Θεολογικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Villanova, στην Πενσιλβάνια. Στην περίπτωση που εξελιχθούν έτσι τα πράγµατα, η Αγία Εδρα θα περάσει σε µια περίοδο σαφούς ύφεσης στις διαταραγµένες, λόγω Τραµπ, σχέσεις της µε τον Λευκό Οίκο. Ο Πάπας Φραγκίσκος, άλλωστε, δεν είχε διστάσει να εκφραστεί µε σκληρό τρόπο απέναντι στις πολιτικές του Αµερικανού προέδρου, µε τον αντιπρόεδρό του, Τζέι Ντι Βανς, να υπενθυµίζεται πως επισκέφθηκε τον Ποντίφικα την παραµονή του θανάτου του, την Κυριακή του Πάσχα (20/4)

Το 2016, ενόψει των εκλογών που έφεραν τον Ρεπουµπλικανό µεγιστάνα στην αµερικανική προεδρία, ο Πάπας είχε αναφερθεί στο σχέδιό του να χτίσει τείχος στο Μεξικό, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ενας άνθρωπος που θέλει να οικοδοµήσει τείχη και όχι γέφυρες δεν είναι χριστιανός», µε τον Τραµπ να κάνει λόγο για «επαίσχυντες δηλώσεις» και να σχολιάζει δηκτικά τότε σε οµιλία του: «Εάν και όταν το Βατικανό δεχθεί επίθεση από το Ισλαµικό Κράτος, που όλοι γνωρίζουµε ότι αποτελεί το απόλυτο τρόπαιό του, µπορώ να σας υποσχεθώ ότι ο Ποντίφικας απλώς θα εύχεται και θα προσεύχεται ο Ντόναλντ Τραµπ να έχει εκλεγεί πρόεδρος»
Είχε κατακεραυνώσει τις πολιτικές απέλασης µεταναστών του Τραμπ.

Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε επίσης κατακεραυνώσει τις πολιτικές απέλασης µεταναστών, λέγοντας σε ανοικτή επιστολή στους Αµερικανούς επισκόπους τον Φεβρουάριο πως «πλήττει την αξιοπρέπειά τους» και αποτελούν «µείζονα κρίση». Επρόκειτο για µια έµµεση, αλλά σαφή απάντηση στην επίκληση από πλευράς του Τζέι Ντι Βανς του καθολικισµού ως νοµιµοποιητικής βάσης για την πολιτική αυτή, όταν και αναφέρθηκε στη θεωρία της «ιεραρχηµένης αγάπης» (ordo amoris): «Η προτεραιότητα ενός ατόµου πρέπει να είναι η οικογένειά του, µετά η κοινότητά του, κατόπιν οι συµπολίτες του και, τέλος, ο υπόλοιπος κόσµος», είχε πει ο Αµερικανός αντιπρόεδρος τον Ιανουάριο στο Fox News, µε τον Ποντίφικα να απαντά: «Ο Χριστός ο ίδιος βίωσε την προσφυγιά, όταν αναγκάστηκε να φύγει από τη γη του για να σωθεί η ζωή του». Σηµειώνοντας επίσης: «Η αληθινή ordo amoris είναι αυτή που διαπιστώνουµε µέσα από τη διαρκή µελέτη της παραβολής του Καλού Σαµαρείτη, η οποία διδάσκει µια ανοιχτή αδελφοσύνη χωρίς αποκλεισµούς»

Με τον Ντόναλντ Τραµπ να βασίζει τη ρητορική του συχνά στη θρησκεία και τους Αµερικανούς καθολικούς να τον υπερψηφίζουν έναντι της Κάµαλα Χάρις µε 20 µονάδες διαφορά (59%-39%, σύµφωνα µε το exit poll της Edison Research), η σύγκληση του κονκλαβίου µπορεί να αλλάξει πλέον τα δεδοµένα υπέρ του (και) στο Βατικανό.

Ρωμαιοκαθολική εκκλησία ένας θεσμός 2.000 ετών

54 µ.Χ.

H αφετηρία του παπικού κράτους, όταν οι Φράγκοι, νικώντας τους Λοµβαρδούς υπό τον Πιπίνο τον Βραχύ, δωρίζουν εδάφη της ιταλικής χερσονήσου στην παπική έδρα (αυτά επεκτείνονται, καθώς αποτελούν δωρεές ιδιωτών-φέουδα. O Καρλοµάγνος εισβάλλει στη Β. Ιταλία και στέφεται το 800 µ.Χ. αυτοκράτορας της Αγίας Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας). Στο απόγειο της δύναµής τους, κάλυπταν το µεγαλύτερο τµήµα των σηµερινών ιταλικών περιοχών των Ροµάνια, Μάρκε (πρωτ. Ανκόνα), Ούµπρια (πρωτ. Περούτζια) και Λάτιο (πρωτ. Ρώµη), στο κέντρο της χερσονήσου.

1861

Το τέλος των παπικών κρατών έρχεται µε την ανάδυση του ιταλικού εθνικισµού, µε την Ιταλία να ανακηρύσσεται ενωµένο βασίλειο το 1861.

1870

Το ρήγµα Η προσάρτηση της Ρώµης προκαλεί ρήγµα µεταξύ της ιταλικής κυβέρνησης και του Πάπα, καθώς µειώνεται η πολιτική του δύναµη.

1929

Σύµφωνα Λατερανού

Στόχος η επίλυση της διαµάχης µεταξύ της Ιταλίας και του Βατικανού

Πάπας Πίος ΙΑ και Μπενίτο Μουσολίνι

Η συµφιλίωση µε την Καθολική Εκκλησία ήταν ζωτικής σηµασίας για την εδραίωση της εξουσίας του Ιταλού δικτάτορα. Η συνθήκη αναγνώρισε την Πόλη του Βατικανού ως ανεξάρτητο κράτος υπό την κυριαρχία της Αγίας Εδρας. Η ιταλική κυβέρνηση συµφώνησε επίσης να δώσει χρηµατική αποζηµίωση στη Ρωµαιοκαθολική Εκκλησία για την απώλεια των παπικών κρατών. Αυτή η αµοιβαία αναγνώριση δεν αφορούσε αποκλειστικά εδαφικά όρια, αλλά την επιβεβαίωση του δικαιώµατος κάθε θεσµού να λειτουργεί ανεξάρτητα και µε δικούς του όρους. Οι Συνθήκες του Λατερανού αναγνωρίστηκαν από το Σύνταγµα της Ιταλίας το 1947, µε τη θεµελίωση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. Προκειµένου σήµερα να διοικεί παράλληλα την Καθολική Εκκλησία και το κράτος του Βατικανού, έχει τη Ρωµαϊκή Κουρία (=∆ικαστήριο), που απαρτίζεται από επιµέρους «δικαστήρια» (διευθύνσεις/υπηρεσίες, τα Dicasteries).

Χόρχε Μπεργκόλιο (Πάπας Φραγκίσκος) - Ο 266ος Πάπας

H θητεία του ξεκίνησε 13.03.2013 O πρώτος που επέλεξε το όνοµα «Φραγκίσκος», εµπνευσµένος από τον Φραγκίσκο της Ασίζης. Κατά µέσο όρο, η θητεία των προκατόχων του είχε διάρκεια 7,5 χρόνια. Η δική του ξεπέρασε τα 12. Ηταν επίσης ο δεύτερος µεγαλύτερος σε ηλικία Πάπας στην Ιστορία, µετά τον Λέοντα ΙΓ’, ο οποίος ήταν 93 ετών όταν πέθανε, το 1903.

2022

Οι µεγάλες αλλαγές Ο Πάπας Φραγκίσκος µε µια επιτροπή καρδιναλίων οδηγείται σε νέο Σύνταγµα το 2022, έπειτα από εννέα χρόνια εργασίας. Σύµφωνα µε το Praedicate Evangelium, που δηµοσίευσε ο Ποντίφικας, κάθε άνθρωπος που έχει βαπτισθεί καθολικός, συµπεριλαµβανοµένων των γυναικών, δύναται να ηγείται των υπηρεσιών του Βατικανο

06.01.2025 - Ιστορική στιγµή

∆ιόρισε την πρώτη γυναίκα, την αδελφή Σιµόνα Μπραµπίλα, «νοµάρχη», επικεφαλής του Γραφείου (Dicastery) που είναι υπεύθυνο για όλα τα θρησκευτικά τάγµατα της Καθολικής Εκκλησίας

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά