Το δικό του στίγµα στον σκληρό πυρήνα των συντηρητικών Καθολικών άφησε ο πάπας Φραγκίσκος, ο πρώτος Αργεντινός και µη Ευρωπαίος πάπας, που δεν δίστασε να αντιµετωπίσει µε ανατρεπτική µατιά βαθιά ριζωµένες ιδεοληψίες στο Βατικανό, κερδίζοντας το στοίχηµα της εξωστρέφειας και βάζοντας τον θεµέλιο λίθο για ένα πιο σύγχρονο εκκλησιαστικό δόγµα. Αποτάσσοντας την αυστηρή ιδεολογική ενδυµασία, έδειξε ανοχή σε οµάδες που µέχρι πρότινος οι προκάτοχοί του αποκήρυσσαν, λαµβάνοντας τον τίτλο του «πάπα των φτωχών και των αποκλεισµένων». Επεδίωξε να πλησιάσει κοινότητες οµοφυλοφίλων, έπλυνε πόδια φυλακισµένων, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τις γυναίκες, ώστε να έχουν πιο ενεργό ρόλο στην Εκκλησία. Ο πάπας Φραγκίσκος ανέλαβε τη Ρωµαιοκαθολική Εκκλησία ύστερα από µία ταραχώδη περίοδο, στην οποία είχε βυθιστεί στη δίνη των σκανδάλων οικονοµικής φύσεως και παιδεραστίας.

Βατικανό: Ο Ποιμένας

Από την αρχή έως το τέλος της 12ετούς πορείας του στον παπικό θρόνο επέλεξε να ζει σαν ποιµένας σε ένα µικρό δωµάτιο στο Domus Sanctae Marthae, έχοντας απαρνηθεί έναν πολυτελή τρόπο διαβίωσης που επέλεξαν προκάτοχοί του. Ο πρώτος πάπας που θα ταφεί εκτός Βατικανού, ακόµη και µία µέρα πριν από το τέλος της ζωής του από την παπική έδρα έστελνε µηνύµατα για την ειρήνη και απηύθυνε έκκληση να τερµατιστεί ο πόλεµος στη Γάζα, υπενθυµίζοντας ότι λειτουργούσε πάντοτε ως σύµβολο ενότητας και διαθρησκευτικού διαλόγου. Με την επόµενη µέρα στην Αγία Εδρα να περιβάλλεται από ερωτηµατικά, αφού η διαδικασία για την εκλογή πάπα χαρακτηρίζεται από περιπλοκότητα και απαιτεί καιρό, µία αναδροµή στην ιστορία των προκαθηµένων της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας που άφησαν εποχή και ενέπνευσαν έχει ειδική σηµασία. Από τον µύθο και το σκάνδαλο για την πάπισσα Ιωάννα, που µεταµφιέστηκε σε άνδρα και κατάφερε να γίνει µοναχός και στη συνέχεια ποντίφικας, µέχρι τον Γρηγόριο ΙΒ', που παραιτήθηκε το 1415 για να βοηθήσει να δοθεί τέλος στο Σχίσµα της Εκκλησίας, υπήρξαν οι εκκλησιαστικές εκείνες µορφές που άφησαν το δικό τους στίγµα στο πέρασµα των χρόνων.

-Η ιστορία της πάπισσας Ιωάννας εµφανίστηκε πρώτη φορά στα χρονικά του 13ου αιώνα και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Για αιώνες θεωρούνταν αληθινή, αν και οι περισσότεροι σύγχρονοι ιστορικοί τη θεωρούν φανταστική ιστορία που αποτέλεσε πηγή έµπνευσης για τη λογοτεχνία, µε το µυθιστόρηµα του Εµµανουήλ Ροΐδη που δηµοσιεύθηκε το 1866 να εξιστορεί τον βίο µιας γυναίκας που κατάφερε να αναρριχηθεί στην ιεραρχία της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας και να φτάσει µέχρι και το αξίωµα του πάπα, προσποιούµενη ότι ήταν άντρας.

-Ανάµεσα στους πάπες που δεν πέθαναν στον θρόνο και ο Βενέδικτος Θ' (1032-1044), που εξελέγη για την ίδια θέση τρεις φορές, αλλά παραιτήθηκε από το αξίωµά του αφότου πούλησε την παπική τιάρα στον νονό του, Γρηγόριο Στ'.

-Ο Σελεστίνος Ε' (1294), αφότου εξελέγη πάπας στην ηλικία των 80 ετών, δεν άντεξε τις απαιτήσεις της θέσης του και παραιτήθηκε ύστερα από µόλις πέντε µήνες.

-Ο Γρηγόριος ΙΒ' µε τη σειρά του παραιτήθηκε το 1415 για να βοηθήσει να δοθεί τέλος στο Σχίσµα της Εκκλησίας, της οποίας τόσο ο Γρηγόριος όσο και ο Βενέδικτος ΙΒ' δήλωναν νοµότυποι πάπες. Το κονκλάβιο των καρδιναλίων συγκλήθηκε αργότερα και αγνοώντας και τους δύο διεκδικητές της παπικής τιάρας ονόµασε πάπα τον Αλέξανδρο Ε'. Ο Αλέξανδρος θεωρείται ότι δηλητηριάστηκε από τον προκάτοχό του πάπα Ιωάννη ΙΓ'. Τελικά, ο Γρηγόριος παραιτήθηκε.

-Ο πάπας Πίος ΙΒ' ανέβηκε στον παπικό θρόνο το 1939, λίγο πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσµίου Πολέµου, και παρέµεινε στον θρόνο του µέχρι και τον θάνατό του στις 9 Οκτωβρίου 1958. Θεωρείται από τους πιο αµφιλεγόµενους πάπες της σύγχρονης εποχής. Βασικός λόγος ήταν η στάση του απέναντι στο Ολοκαύτωµα και οι σχέσεις του τόσο µε το φασιστικό καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι όσο και µε τη ναζιστική Γερµανία του Χίτλερ. Για τους θαυµαστές του ήταν ο «άγιος του Θεού», ενώ µισούσε τον κοµµουνισµό. Παράλληλα επέµεινε στην ουδετερότητα στον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο, ενώ δεν κατάφερε να πείσει τον Μουσολίνι να µη συνταχθεί στο πλευρό του Χίτλερ. Ακόµη ήταν ο πρώτος πάπας που χρησιµοποίησε το ραδιόφωνο.

-Στην πιο σύγχρονη ιστορία και προτού αναλάβει τα ηνία της Αγίας Εδρας ο πάπας Φραγκίσκος, ο προκάτοχός του Βενέδικτος ΙΣτ', κατά κόσµον Γιόζεφ Αλοϊς Ράτσινγκερ, έγινε το 2005 ο πρώτος Γερµανός πάπας έπειτα από µια χιλιετία, ωστόσο οκτώ χρόνια αργότερα, το 2013, έγινε ο πρώτος που παραιτήθηκε από το αξίωµα, κάτι που είχε να συµβεί για πάνω από 600 χρόνια. Η τελευταία παραίτηση πάπα ήταν το 1415, όταν τότε είχε παραιτηθεί ο Γρηγόριος ΙΒ'. Αν και η επίσηµη αιτιολογία του Βατικανού ήταν λόγοι υγείας, τα δηµοσιεύµατα έγραφαν ότι η παραίτηση τελέστηκε στον απόηχο σειράς σκανδάλων που έπλητταν το Βατικανό. Κλείνοντας τις πόρτες του διαθρησκευτικού διαλόγου, είχε προκαλέσει σάλο µε την απόφασή του να δεχτεί πίσω στους κόλπους της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας επίσκοπο αρνητή του Ολοκαυτώµατος, ενώ είχε κατηγορηθεί ότι δεν έλαβε µέτρα κατά όσων ευθύνονταν για τη συγκάλυψη σκανδάλου παιδεραστίας στους κόλπους της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Ο Ανάκλητος, ο Ανθηρός και ο αντίπαπας Αλέξανδρος

Στον κατάλογο περιλαµβάνονται κυρίως Ιταλοί πάπες, όµως υπάρχουν και 16 αναφορές σε ποντίφικες ελληνικής καταγωγής, ανάµεσά τους ορισµένοι γεννηµένοι στην Ελλάδα. Η ιστορία ξεκινά από την αρχαιότητα, µε τον Ανάκλητο που θεωρείται ένας από τους πρώτους πάπες της Ρώµης. Το παπικό του όνοµα φέρεται και ως Κλήτος, Κλείτος ή Ανέγκλητος. Ηταν Αθηναίος και λέγεται ότι ήταν γιος ενός φιλοσόφου, του Αντιόχου. Επίσης ελληνικής καταγωγής θεωρείται ο πάπας Ανθηρός, που κάθισε στον παπικό θρόνο για µόνο έναν µήνα, ενώ ο τάφος του ανευρέθη το 1854 και φέρει την ελληνική επιγραφή «Αντέρως επι..», που ερµηνεύεται ως «Αντέρως επίσκοπος». Ο αντίπαπας Αλέξανδρος Ε', γεννηµένος στην Κρήτη, που εξελέγη το 1409 και δεν πρόλαβε να αποκαταστήσει την ενότητα της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας, θεωρήθηκε ο τελευταίος Έλληνας «πάπας».

 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά