Κασμίρ: Φόβοι για σφοδρή σύγκρουση των δύο πυρηνικών δυνάμεων Ινδίας-Πακιστάν - Οι εκκλήσεις των ΗΠΑ και ο παράγοντας Κίνα
Παγκόσμιος συναγερμός
Σε απελάσεις διπλωματών προχωρούν Ινδία και Πακιστάν μετά την πολύνεκρη επίθεση στο Κασμίρ - Οι συγκρούσεις από το 1947
Ελισαβετ Σταμοπουλου
Σε τροχιά απότομης όξυνσης και εντεινόμενων αντιπαραθέσεων βρίσκονται δύο πυρηνικά εξοπλισμένες χώρες, η Ινδία και το Πακιστάν κάτι που έχει θέσει σε συναγερμό την παγκόσμια κοινότητα με τις ΗΠΑ να είναι σε επαφή με τις δύο πλευρές απευθύνοντας έκκληση για αποκλιμάκωση. Το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ καλεί να βρεθεί μία αμοιβαία επωφελής λύση στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης με τους κανόνες που ορίζει η διπλωματία, επιχειρώντας να οδηγήσει στην εκτόνωση της έντασης μετά την πολύνεκρη επίθεση στο ινδικό μέρος του Κασμίρ όπου ένοπλοι αυτονομιστές επιτέθηκαν σε ομάδα τουριστών, σκοτώνοντας 26 ανθρώπους και τραυματίζοντας 17 ακόμη. Η επίθεση υπενθυμίζεται ότι σημειώθηκε στο Παχαλγκάμ, πόλη που αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της περιοχής. Όπως έχει μεταδώσει η ινδική αστυνομία, δύο εκ των τριών υπόπτων για την επίθεση είναι Πακιστανοί κι έκτοτε οι δύο χώρες έχουν προβεί σε απελάσεις διπλωματών, διακοπή έκδοσης ταξιδιωτικών θεωρήσεων, κλείσιμο συνόρων και ανταλλαγές προειδοποιήσεων.
Η τελευταία αυτή επίθεση στο Παχαλγκάμ συνιστά την πιο φονική εναντίον πολιτών από το 2000 στο Κασμίρ, όπου ζουν κυρίως μουσουλμάνοι, ισλαμιστές που υποστηρίζονται από το Πακιστάν. Το Πακιστάν, από την πλευρά του, αρνήθηκε οποιαδήποτε ευθύνη για την επίθεση και συγκάλεσε στη συνέχεια την Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας. Το Νέο Δελχί κατηγορεί το Ισλαμαμπάντ ότι στηρίζει και υποθάλπει ισλαμιστές αντάρτες, με το Πακιστάν να απορρίπτει τις κατηγορίες και να ζητά αποδείξεις. Οι δύο γειτονικές χώρες, που έχουν ήδη εμπλακεί τρεις φορές σε πόλεμο από το 1947, έχουν αρχίσει να υιοθετούν σειρά τιμωρητικών μέτρων η μία εναντίον της άλλης.
Το λουτρό αίματος στο Κασμίρ ξυπνά μνήμες από το 2019 τότε που σημειώθηκε φονική επίθεση εναντίον οχηματοπομπής Ινδών στρατιωτικών και κατέληξε στην ανταλλαγή πυρών μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων της Ινδίας και του Πακιστάν. Ο πιλότος ενός ινδικού πολεμικού αεροσκάφους είχε αιχμαλωτιστεί, όμως στη συνέχεια παραδόθηκε στο Νέο Δελχί, επεισόδιο που οι Πακιστανοί αξιωματούχοι δεν σταματούν να υπενθυμίζουν.
Το κλίμα απότομης όξυνσης στις σχέσεις Νέου Δελχί-Ισλαμαμπάντ παραμένει, με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να δεσμεύεται ότι οι Αρχές της χώρας του θα κυνηγήσουν «ως την άκρη της γης» τους δράστες της αιματηρής επίθεσης στο ινδικό Κασμίρ.
«Έχουμε έρθει σε επαφή με τις κυβερνήσεις της Ινδίας και του Πακιστάν σε πολλαπλά επίπεδα», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στο πρακτορείο Reuters.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν όλα τα μέρη να εργαστούν από κοινού για μια διπλωματική λύση», πρόσθεσε ο Αμερικανός εκπρόσωπος που τόνισε ότι η Ουάσινγκτον «στέκεται στο πλευρό της Ινδίας και καταδικάζει σθεναρά την τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ», επαναλαμβάνοντας σχόλια παρόμοια με εκείνα που διατύπωσαν πρόσφατα ο Ντόναλντ Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του Τζέι Ντι Βανς.
Το ερώτημα είναι ποια η σημασία των σχέσεων ΗΠΑ-Ινδίας τη δεδομένη χρονική στιγμή και πόσο αφορά την Ουάσινγκτον η απότομη όξυνση Νέου Δελχί-Ισλαμαμπάντ. Η Ινδία εξελίσσεται σε ολοένα και πιο σημαντικό εταίρο των ΗΠΑ καθώς η Ουάσινγκτον στοχεύει να συγκροτήσει μέτωπο συμμαχιών για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Ασία, όμως την ίδια ώρα το Πακιστάν παραμένει σύμμαχος της Αμερικής, ακόμη και αν ο ρόλος του για την Ουάσινγκτον έχει αποκτήσει πιο δευτερεύουσα σημασία μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, το 2021, από το Αφγανιστάν.
Η Συμφωνία του Καράτσι του 1949 έθεσε προσωρινά τέρμα στη βία στην περιοχή Τζαμού-Κασμίρ με την καθιέρωση μιας γραμμής κατάπαυσης του πυρός, την οποία επέβλεπαν μέλη επιτροπής εκεχειρίας του ΟΗΕ.
Οι εντάσεις υποχωρούσαν μέχρις ότου μια διαμάχη στα σύνορα κλιμακώθηκε και εξελίχθηκε σε ολοκληρωτικό πόλεμο το 1965. Το 1971, η Ινδία και το Πακιστάν ενεπλάκησαν σε άλλον έναν σύντομο πόλεμο για το Ανατολικό Πακιστάν, με τις ινδικές δυνάμεις να βοηθούν την περιοχή να αποκτήσει την ανεξαρτησία της, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του σημερινού Μπαγκλαντές.
Η Ινδία και το Πακιστάν προσπάθησαν να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή διμερών σχέσεων με τη Συμφωνία της Σίμλα το 1972, η οποία καθιέρωσε τη Γραμμή Ελέγχου. Αυτή η προσωρινή στρατιωτική γραμμή ελέγχου χώρισε το Κασμίρ σε δύο διοικητικές περιοχές.
Στην πιο πρόσφατη ιστορία, τύμπανα πολέμου ήχησαν στις 26 Νοεμβρίου του 2008, μετά την πολιορκία της ινδικής πρωτεύουσας Μουμπάι από μαχητές. Σε διάστημα τριών ημερών, 166 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων έξι Αμερικανοί. Τόσο η Ινδία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγόρησαν πακιστανική ομάδα για τη διάπραξη της επίθεσης, ενώ η ινδική κυβέρνηση συνεργάστηκε με την πακιστανική για την προσαγωγή των δραστών, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη βελτίωση των σχέσεων.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 2014, πολλοί ήλπιζαν ότι η Ινδία θα συνέχιζε ουσιαστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Πακιστάν, αφού ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, προσκάλεσε τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Ναουάζ Σαρίφ να παραστεί στην ορκωμοσία του. Ύστερα από μια σύντομη περίοδο αναθάρρησης για βελτίωση των σχέσεων, αυτές επιδεινώθηκαν τον Αύγουστο του 2014, όταν η Ινδία ακύρωσε τις συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών του Πακιστάν μετά τη συνάντηση του Πακιστανού ύπατου αρμοστή στην Ινδία με αυτονομιστές ηγέτες του Κασμίρ.
Η πορεία προς την κατεύθυνση εποικοδομητικών συνομιλιών διακόπηκε τον Σεπτέμβριο του 2016, όταν ένοπλοι μαχητές επιτέθηκαν σε απομακρυσμένη βάση του ινδικού στρατού, σκοτώνοντας 18 Ινδούς στρατιώτες στην πιο θανατηφόρα επίθεση κατά των ινδικών ενόπλων δυνάμεων, τις τελευταίες δεκαετίες.
Η τελευταία αυτή επίθεση στο Παχαλγκάμ συνιστά την πιο φονική εναντίον πολιτών από το 2000 στο Κασμίρ, όπου ζουν κυρίως μουσουλμάνοι, ισλαμιστές που υποστηρίζονται από το Πακιστάν. Το Πακιστάν, από την πλευρά του, αρνήθηκε οποιαδήποτε ευθύνη για την επίθεση και συγκάλεσε στη συνέχεια την Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας. Το Νέο Δελχί κατηγορεί το Ισλαμαμπάντ ότι στηρίζει και υποθάλπει ισλαμιστές αντάρτες, με το Πακιστάν να απορρίπτει τις κατηγορίες και να ζητά αποδείξεις. Οι δύο γειτονικές χώρες, που έχουν ήδη εμπλακεί τρεις φορές σε πόλεμο από το 1947, έχουν αρχίσει να υιοθετούν σειρά τιμωρητικών μέτρων η μία εναντίον της άλλης.
Το λουτρό αίματος στο Κασμίρ ξυπνά μνήμες από το 2019 τότε που σημειώθηκε φονική επίθεση εναντίον οχηματοπομπής Ινδών στρατιωτικών και κατέληξε στην ανταλλαγή πυρών μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων της Ινδίας και του Πακιστάν. Ο πιλότος ενός ινδικού πολεμικού αεροσκάφους είχε αιχμαλωτιστεί, όμως στη συνέχεια παραδόθηκε στο Νέο Δελχί, επεισόδιο που οι Πακιστανοί αξιωματούχοι δεν σταματούν να υπενθυμίζουν.
Το κλίμα απότομης όξυνσης στις σχέσεις Νέου Δελχί-Ισλαμαμπάντ παραμένει, με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να δεσμεύεται ότι οι Αρχές της χώρας του θα κυνηγήσουν «ως την άκρη της γης» τους δράστες της αιματηρής επίθεσης στο ινδικό Κασμίρ.
Σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν: Η παρέμβαση των ΗΠΑ
Άμεση ήταν η αντίδραση και η παρέμβαση της αμερικανικής κυβέρνησης που εξέφρασε την υποστήριξή της προς την Ινδία μετά την επίθεση, ωστόσο δεν στάθηκε επικριτικά απέναντι στο Πακιστάν.«Έχουμε έρθει σε επαφή με τις κυβερνήσεις της Ινδίας και του Πακιστάν σε πολλαπλά επίπεδα», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στο πρακτορείο Reuters.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν όλα τα μέρη να εργαστούν από κοινού για μια διπλωματική λύση», πρόσθεσε ο Αμερικανός εκπρόσωπος που τόνισε ότι η Ουάσινγκτον «στέκεται στο πλευρό της Ινδίας και καταδικάζει σθεναρά την τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ», επαναλαμβάνοντας σχόλια παρόμοια με εκείνα που διατύπωσαν πρόσφατα ο Ντόναλντ Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του Τζέι Ντι Βανς.
Το ερώτημα είναι ποια η σημασία των σχέσεων ΗΠΑ-Ινδίας τη δεδομένη χρονική στιγμή και πόσο αφορά την Ουάσινγκτον η απότομη όξυνση Νέου Δελχί-Ισλαμαμπάντ. Η Ινδία εξελίσσεται σε ολοένα και πιο σημαντικό εταίρο των ΗΠΑ καθώς η Ουάσινγκτον στοχεύει να συγκροτήσει μέτωπο συμμαχιών για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Ασία, όμως την ίδια ώρα το Πακιστάν παραμένει σύμμαχος της Αμερικής, ακόμη και αν ο ρόλος του για την Ουάσινγκτον έχει αποκτήσει πιο δευτερεύουσα σημασία μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, το 2021, από το Αφγανιστάν.
Ινδία-Πακιστάν: Οι συγκρούσεις τα τελευταία 70 χρόνια
Η σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν ξεκίνησε κατά τον διαμελισμό της Βρετανικής Ινδίας το 1947. Ο Διαχωρισμός ευθύνεται για ένα Πακιστάν με μουσουλμανική πλειοψηφία και μια Ινδία με ινδουιστική πλειοψηφία ενώ έδωσε στις διαφορετικές περιοχές, εκείνες του Τζαμού και Κασμίρ, τη δυνατότητα να επιλέξουν σε ποια χώρα θα προσχωρήσουν. Ο μαχαραγιάς (μονάρχης του Κασμίρ) επιδίωξε αρχικά την ανεξαρτησία, καθώς το Κασμίρ ήταν παραμελημένο και υποταγμένο για αιώνες. Ωστόσο, τελικά συμφώνησε να ενταχθεί στην Ινδία με αντάλλαγμα τη βοήθεια κατά των εισβολέων πακιστανών κτηνοτρόφων, προκαλώντας τον ινδοπακιστανικό πόλεμο του 1947-48.Η Συμφωνία του Καράτσι του 1949 έθεσε προσωρινά τέρμα στη βία στην περιοχή Τζαμού-Κασμίρ με την καθιέρωση μιας γραμμής κατάπαυσης του πυρός, την οποία επέβλεπαν μέλη επιτροπής εκεχειρίας του ΟΗΕ.
Οι εντάσεις υποχωρούσαν μέχρις ότου μια διαμάχη στα σύνορα κλιμακώθηκε και εξελίχθηκε σε ολοκληρωτικό πόλεμο το 1965. Το 1971, η Ινδία και το Πακιστάν ενεπλάκησαν σε άλλον έναν σύντομο πόλεμο για το Ανατολικό Πακιστάν, με τις ινδικές δυνάμεις να βοηθούν την περιοχή να αποκτήσει την ανεξαρτησία της, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του σημερινού Μπαγκλαντές.
Η Ινδία και το Πακιστάν προσπάθησαν να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή διμερών σχέσεων με τη Συμφωνία της Σίμλα το 1972, η οποία καθιέρωσε τη Γραμμή Ελέγχου. Αυτή η προσωρινή στρατιωτική γραμμή ελέγχου χώρισε το Κασμίρ σε δύο διοικητικές περιοχές.
Στην πιο πρόσφατη ιστορία, τύμπανα πολέμου ήχησαν στις 26 Νοεμβρίου του 2008, μετά την πολιορκία της ινδικής πρωτεύουσας Μουμπάι από μαχητές. Σε διάστημα τριών ημερών, 166 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων έξι Αμερικανοί. Τόσο η Ινδία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγόρησαν πακιστανική ομάδα για τη διάπραξη της επίθεσης, ενώ η ινδική κυβέρνηση συνεργάστηκε με την πακιστανική για την προσαγωγή των δραστών, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη βελτίωση των σχέσεων.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 2014, πολλοί ήλπιζαν ότι η Ινδία θα συνέχιζε ουσιαστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Πακιστάν, αφού ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, προσκάλεσε τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Ναουάζ Σαρίφ να παραστεί στην ορκωμοσία του. Ύστερα από μια σύντομη περίοδο αναθάρρησης για βελτίωση των σχέσεων, αυτές επιδεινώθηκαν τον Αύγουστο του 2014, όταν η Ινδία ακύρωσε τις συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών του Πακιστάν μετά τη συνάντηση του Πακιστανού ύπατου αρμοστή στην Ινδία με αυτονομιστές ηγέτες του Κασμίρ.
Η πορεία προς την κατεύθυνση εποικοδομητικών συνομιλιών διακόπηκε τον Σεπτέμβριο του 2016, όταν ένοπλοι μαχητές επιτέθηκαν σε απομακρυσμένη βάση του ινδικού στρατού, σκοτώνοντας 18 Ινδούς στρατιώτες στην πιο θανατηφόρα επίθεση κατά των ινδικών ενόπλων δυνάμεων, τις τελευταίες δεκαετίες.
