Νόμο με τον οποίο απαγορεύει κάθε αναφορά σε συνδρομή της Πολωνίας στο Ολοκαύτωμα ψήφισε η πολωνική Γερουσία, προκαλώντας αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο και διπλωματικό επεισόδιο με το Ισραήλ.

Ο νόμος, που ψηφίστηκε πρώτα από την κάτω Βουλή της χώρας, ποινικοποιεί κάθε αναφορά που σκοπίμως εμπλέκει την Πολωνία και της αποδίδει ευθύνη για τα εγκλήματα των ναζί, όπως για παράδειγμα την φράση «πολωνικά στρατόπεδα θανάτου». Οι ποινές κυμαίνονται από απλό πρόστιμο ως και φυλάκιση τριών ετών.

Οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν από το Ισραήλ το οποίο κατηγόρησε την κυβέρνηση της Πολωνίας πως με το νόμο αυτό θα επιτρέπεται αλλοίωση των ιστορικών γεγονότων, απόκρυψη της συνεργασίας κάποιων Πολωνών με τους ναζί για την πραγμάτωση αλλά και την συγκάλυψη της Σοά.

Το νομοσχέδιο εισηγήθηκε το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα PiS και πρέπει να λάβει την υπογραφή του προέδρου της χώρας, Αντρέι Ντούντα, ο οποίος το υποστηρίζει. Το PiS υποστηρίζει πως ο νόμος αυτός απαιτείται για την προστασία της διεθνούς εικόνας της χώρας και για να καταγραφεί από τους ιστορικούς πως, όχι μόνο Εβραίοι, αλλά και Πολωνοί, θανατώθηκαν από τις ναζιστικές δυνάμεις.

Η Μπεάτα Σίντλο, πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας και κορυφαίο στέλεχος του PiS, υπερασπίστηκε το νόμο, λέγοντας πως «εμείς οι Πολωνοί ήμασταν θύματα, όπως κι οι Εβραίοι. Είναι καθήκον κάθε Πολωνού να υπερασπίζεται το καλό όνομα της χώρας του».

Την αντίθεση του όμως στο νόμο αυτό δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαικού Συμβουλίου και πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος είπε πως το νομοσχέδιο αμαυρώνει την εικόνα της χώρας και θα πετύχει να ενισχύσει το αφήγημα που επιχειρεί να ποινικοποιήσει. «Όποιος διαδίδει ψευδείς αφηγήσεις για για τα στρατόπεδα στην Πολωνία βλάπτει την Πολωνία» έγραψε ο Τουσκ, «οι συντάκτες αυτού του νομοσχεδίου πέτυχαν να διαφημίσουν τις συκοφαντίες αυτές. όσο κανείς άλλος, σε όλο τον κόσμο».

Αναλυτές υποστηρίζουν πως η επιλογή της κυβέρνησης να ψηφίσει τώρα το νόμο αυτό δεν είναι τυχαία αλλά συνδέεται με την κόντρα της με την αντιπολίτευση και την ΕΕ για το νομοθετικό της έργο που πλήττει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και των ΜΜΕ.

Το κυβερνών κόμμα, PiS, άλλωστε, ποντάρει συχνά στην ενίσχυση των εθνικιστικών αντανακλαστικών των ψηφοφόρων του.

Η αντίδραση του Ισραήλ: «Συνιστά de facto άρνηση Ολοκαυτώματος» 

Ο εκπρόσωπος τύπου του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ, Εμανουέλ Νασσόν, δήλωσε μέσω Twitter, πως «κανένας νόμος δεν αλλάζει τα γεγονότα» κι επανέλαβε πως η χώρα του αντιτίθεται κατηγορηματικά στην ψήφιση του.

Ο Ισραηλινός υπουργός Γιοάβ Γκαλάντ, δήλωσε πως το νομοσχέδιο αυτό συνιστά «de facto άρνηση του Ολοκαυτώματος» και πως «η μνήμη των 6 εκατομμυρίων Εβραίων που θανατώθηκαν είναι πιο ισχυρή από οποιοδήποτε νόμο». Ο Ίσραελ Κατζ, υπουργός και στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, δήλωσε πως ο νόμος αυτός συνιστά μια αποκήρυξη, από τη μεριά της Πολωνίας, του μερίδιου ευθύνης που φέρει για το Ολοκαύτωμα.

Το Γιάντ Βασέμ, το διεθνές κέντρο για το Ολοκαύτωμα, εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «ατυχές» και «εργαλείο για όποιον επιθυμεί να αλλοιώσει την ιστορική αλήθεια για την συνενοχή μερίδας Πολωνών στα εγκλήματα κατά των Εβραίων». Σημείωνει επίσης πως ενω είναι πράγματι λάθος να αναφέρεται κανείς σε «πολωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης», ο σωστός τρόπος να παλέψει κάποιος την ιστορική ανακρίβεια είναι να ενισχύει την εκπαίδευση κι όχι να ποινικοποιεί.  

Όπως έγινε γνωστό, το Ισραήλ, μέσω της πρεσβείας του, επιχείρησε να μπει σε διάλογο με την πολωνική κυβέρνηση κατά την περίοδο κατάρτισης του νομοσχεδίου, ωστόσο οι προσπάθεια του να αλλάξει κάποιες από τις διατυπώσεις του ήταν ανεπιτυχής.

Τα ισραηλινά και αμερικανικά ΜΜΕ αναφέρουν πως μια επίσημη διπλωματική αντίδραση είναι πολύ πιθανή ενώ το Politico μεταδίδει πως το Ισραήλ θα ανακαλέσει τον πρέσβη του στην Πολωνία. 

Η εβραική κοινότητα της Πολωνίας ήταν η μεγαλύτερη της Ευρώπης, με 3,2 εκατομμύρια μέλη το 1939, έτος εισβολής της Γερμανίας. Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Εβραίοι, οι μισοί περίπου απο τον συνολικό αριθμό των Εβραίων που εξοντώθηκαν από τους ναζί, θανατώθηκαν στα στρατόπεδα που έχτισε η ναζιστική Γερμανία στην Πολωνία, όπως αυτά του Άουσβιτς και την Τρεμπλίνκα.

Παρότι οι πιο πρόσφατες ιστορικές έρευνες έχουν αποδείξει οτι υπήρξαν Πολωνοί συνεργάτες των ναζί, γεγονός που η επίσημη ιστορία της χώρας και η πλειοψηφία των πολιτών της αρνούνται. Αξίζει να σημειωθεί βέβαια πως το Γιάντ Βασέμ έχει καταγράψει, στο πλαίσιο της μνημόνευσης των «δικαίων των εθνών», 6.706 μη Εβραίους Πολωνούς που με κίνδυνο της ζωής τους βοήθησαν διέσωσαν Εβραίους συνανθρώπους τους από το θάνατο.