Δύο εβδομάδες πριν η Ιταλία πάει στις κάλπες, μπαίνει σε εφαρμογή η απαγόρευση δημοσίευσης δημοσκοπήσεων. Τα τελευταία γκάλοπ της Παρασκευής δείχνουν αυτό που η Ρώμη ήδη υποψιαζόταν και για το οποίο η Ευρώπη ετοιμάζεται: Νικητής δεν θα βγει κανείς -και, κυρίως, κανείς δεν ξέρει ποιος θα μπορεί να συνεργαστεί με ποιον για να σχηματιστεί κυβέρνηση ή εάν οι Ιταλοί χρειαστεί ακόμη και να επιστρέψουν σε επαναληπτικές εκλογές. 

Όπως έχουν τα πράγματα την Παρασκευή, τα δεδομένα που πρέπει να κρατήσει κανείς είναι τα εξής: Ο τριπλός συνδυασμός της τεράστιας μερίδας των αναποφάσιστων (οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 30% μέχρι και 45%, αναλόγως δημοσκόπησης), της διάσπασης στο πολιτικό σκηνικό και του νέου εκλογικού νόμου (μείγμα απλής αναλογικής, ενισχυμένης αναλογικής και μονοεδρικών) αποκλείει κάθε πρόβλεψη πέραν του ότι κανείς δεν πρόκειται να κυβερνήσει αυτόνομα. 

Λόγω και των τριών παραπάνω, αυτό επίσης σημαίνει και το εξής για τις επόμενες δύο εβδομάδες: Τα κόμματα θα πολώσουν όσο περισσότερο μπορούν τον προεκλογικό διάλογο με την ελπίδα να κινητοποιήσουν αναποφάσιστους. 

Εκτός του ότι κάνενα μπλοκ δεν θα μπορεί να κυβερνήσει, τα πράγματα μετά την κάλπη της 4ης Μαρτίου θα είναι ακόμη πιο περίπλοκα και για έναν δεύτερο λόγο: Όταν έρθει η ώρα του παζαριού για την κυβέρνηση, η συζήτηση θα γίνεται πρακτικά μεταξύ κόμμάτων και όχι μπλοκ κομμάτων. 

Αυτό έχει τεράστια σημασία επειδή το ισχυρότερο μπλοκ εμφανίζεται το μπλοκ της Δεξιάς (η μπερλουσκονική Forza Italia, η ξενοφοβική Λέγκα και το συγγενικό του Μπερλουσκόνι Fratelli d'Italia της πρώην υπουργού του Τζόρτζια Μελόνι). Όταν έρθει η ώρα των συζητήσεων με τα υπόλοιπα μπλοκ ωστόσο, προθυμία άλλου για συνεργασία με την Forza Italia δεν συνεπάγεται απαραίτητα και προθυμία για συνεργασία με την Λέγκα -άρα, η Ρώμη δεν θα έχει την επαύριο των εκλογών να κάνει με μπλοκ, αλλά με πολυπαραγοντικές εξισώσεις εδρών στα δύο Σώματα. 

Γιατί κρέμεται η Ιταλία ακόμη από τον Μπερλουσκόνι;

Το αντισυστημικό M5S μαθαίνει να κάνει εκλογικό σπαγγάτο

Για να καταλάβει κανείς με ποιο σκεπτικό θα πάνε οι Ιταλοί στις κάλπες, αρκεί να συνυπολογίσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ιταλία: Η οικονομία της υποφέρει από χρόνια αδύναμη ανάπτυξη, και δεν έχει επωφεληθεί σημαντικά από την ελαφρά ενισχυμένη ανάπτυξη που καταγράφουν οι υπόλοιπες μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης -στις οποίες συνεχίζουν να αναζητούν την τύχη τους αρκετοί νέοι Ιταλοί υψηλών προσόντων (και όχι αποκλειστικά από τον παραδοσιακά φτωχότερο Νότο).

Η χώρα είναι απογοητευμένη από το πολιτικό της σύστημα (κάτι που ευνοεί το M5S) ενώ ήταν και ένα από τα μεγαλύτερα επίκεντρα της ευρωπαϊκής προσφυγικής κρίσης. Το τελευταίο φάνηκε με αιματηρό τρόπο τις περασμένες εβδομάδες: Ένας άνδρας, κατά δήλωσή του ακροδεξιός, πυροβόλησε στην πόλη της Ματσεράτα έξι μετανάστες.

Η επίθεση εκτόξευσε στην κορυφή του προεκλογικού πολιτικού διαλόγου και τον κίνδυνο της ακροδεξιάς στην Ιταλία, δίπλα στις συζητήσεις για το μεταναστευτικό. Αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στη διαδρομή μέχρι τις κάλπες: Ήδη την Παρασκευή, στην Μπολόνια σημειώθηκε ένταση μεταξύ αστυνομίας και ακροαριστερών φοιτητών που αντιδρούσαν σε προγραμματισμένη εκδήλωση της νεοφασιστικής Forza Nuova -τραυματίστηκαν έξι άτομα.   

Τα κόμματα, τα ποσοστά τους, οι άγνωστες συμμαχίες

Οι δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν την Παρασκευή (ενδεικτικά, της Demos για την Repubblica και της Ipsos για την Corriere) έχουν αξιοσημείωτες αποκλίσεις μόνο στο πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό των αναποφάσιστων (30% για την πρώτη, 45% για τη δεύτερη). Η ακολουθία των κομμάτων δεν διαφέρει σημαντικά, όπως ούτε και με τα ποσοστά που δίνουν οι υπόλοιπες έρευνες. 

Έτσι, πρώτο, όμως μη αυτοδύναμο, κόμμα, εμφανίζεται το «Κίνημα των Πέντε Αστέρων» (M5S), στην περιοχή του 27 με 28%. To κόμμα (μέχρι πρότινος, ήταν το κόμμα του Μπέπε Γκρίλο, πλέον ο ίδιος έχει αποσυρθεί στο περιθώριο) κατεβαίνει υπό τον Λουίτζι ντι Μάιο. 

Η πρωτιά του είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που προσθέτουν στην μετεκλογική αβεβαιότητα: Αρχικά, το κόμμα, το οποίο είχε συσταθεί ως αντισυστημικό, θα χρειαστεί να λειτουργήσει ως κόμμα που εκτός από το να αρθρώνει λόγο διαμαρτυρίας, μπορεί και να συνδιαμορφώσει πολιτική λερώνοντας τα χέρια τους στους πολιτικούς διαδρόμους της Ρώμης. Αυτό πρέπει να θεωρείται μεν αρκετά πιθανό (όπως είχε φανεί με το εύγλωττο περιστατικό γύρω από δηλώσεις του αρχηγού του) αλλά μετά περνάει κανείς στο δεύτερο ζήτημα: Το κόμμα έχει καταφέρει να πείσει τους Ιταλούς πως δεν είναι ούτε αριστερό ούτε δεξιό. Οπότε, το αν θα μπορέσει να συνεργαστεί -και ποιο τμήμα του- είτε με την κεντροαριστερα είτε με την κεντροδεξιά είτε και ακόμη με το σύνολο της δεξιάς είναι άγνωστο. 

Στην επόμενη θέση στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται το Δημοκρατικό Κόμμα (PD) στην περιοχή του 22%, με αρχηγό του σε αυτήν την εκλογική μάχη τον Ματέο Ρέντσι. Ωστόσο, νέο πρόβλημά του είναι πως στις τελευταίες δημοσκοπήσεις τα ποσοστά του καταγράφουν πτωτική τάση. Δύσκολα επίσης μπορεί να ελπίζει ότι θα μπορούσε να γίνει δεύτερος εταίρος σε κυβέρνηση με το M5S: Εκτός του ότι κάτι τέτοιο θα ήταν εφιάλτης για τα εγκαθιδρυμένα στελέχη του, τα ποσοστά τους μαζί (ακόμη και με εκείνα όποιων άλλων σχηματισμών της κεντροαριστεράς συμμετείχαν) ίσως και να μην φτάσουν. 

Στις δημοσκοπήσεις έπειτα έρχεται το Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, στην περιοχή του 16% με 19%. Το ότι ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι δεν μπορεί νομικά να αναλάβει αξίωμα μέχρι τον επόμενο χρόνο εξαιτίας ποινής είναι το λιγότερο.

Το ζήτημα είναι το Forza Italia κατεβαίνει ως ένα από τα τέσσερα κόμματα που συγκροτούν το μπλοκ της Δεξιάς. Είναι με την ξενοφοβική Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, η οποία εμφανίζεται στην περιοχή του 14%, τους Fratelli d'Italia της Τζόρτζια Μελόνι στο 4%-5%) και τον μικρότερο σχηματισμό Noi con Italia που δεν αποκλείεται να φτάσει το 3% (αλλά ακόμη και με χαμηλότερα ποσοστά, μέλη του θα μπορούσαν να πάρουν έδρες μονεδρικών περιφερειών). 

Συνολικά δηλαδή ο συνασπισμός της Δεξιάς εμφανίζεται στην περιοχή γύρω από το 38%. Και πάλι δεν θα ήταν αυτοδύναμος, και στο ζήτημα συζητήσεων για μετεκλογικές συνεργασίας αυτό το 38% θα ήταν περισσότερο θεωρητικό παρά πραγματικό (επειδή εξαρτάται από τις προθέσεις των υπόλοιπων κομμάτων ποιους θα δεχτούν ως εταίρους). Από τα ελάχιστα όμως σαφή σε αυτήν την εκλογική μάχη είναι πως ο αρχηγός του μπλοκ, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, θα είναι εκ των πραγμάτων ένας από τους κεντρικούς παράγοντες.

Τελευταίο κόμμα με υπολογίσιμη παρουσία στο σύνολο της χώρας είναι το νέο Liberi e Uguali υπό τον Πιέτρο Γκράσο, το οποίο και δείχνει τις δυσκολίες του Ρέντσι: Σχηματίστηκε από βουλευτές του  PD που αποσχίστηκαν και κατατάσσει τον εαυτό του στην αριστερά. Την επαύριο των εκλογών, που θα μετράει και η τελευταία έδρα, το σχεδόν 6% στο οποίο προβάλλεται δεν θα είναι καθόλου αμελητέο.

Όσο κι αν η πρόκληση να βρεθεί διέξοδος από όλα τα παραπάνω είναι μεγάλη, το σενάριο των επαναληπτικών εκλογών δεν θεωρείται, τουλάχιστον στην αφετηρία, αρκετά πιθανό. Επειδή τα προβλήματα τόσο της Ιταλίας όσο και του πολιτικού της συστήματος είναι δομικά, δύσκολα θα πίστευε κάποιο από τα κόμματα ότι δεύτερη κάλπη θα μπορούσε να το ευνοήσει -το πρόβλημα δεν είναι στην πολιτική συγκυρία. Οπότε, όλοι περιμένουν πως στη Ρώμη θα ξεκινήσει την επομένη των εκλογών ένα μακρύ παζάρι αλλά -όπως έχει μάθει να κάνει η χώρα τα τελευταία χρόνια- θεωρείται πιο πιθανό να βρεθεί κάποια «ισορροπία μεταξύ απρόθυμων» παρά να στήνονταν νέες κάλπες.