«Μίνι τελεσίγραφο» έστειλαν στον Ταγίπ Ερντογάν οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και Ντόναλντ Τουσκ, για τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς που παραμένουν στη φυλακή υψίστης ασφαλείας της Αδριανούπολης, ενώ παράλληλα του έθεσαν και όλα τα κρίσιμα ζητήματα στις Ευρωτουρκικές σχέσεις.

Του θύμισαν το Κράτος Δικαίου, τα κυριαρχικά δικαιώματα χωρών στην ΑΟΖ τους (για την περίπτωση της Κύπρου) και στηλίτευσαν τη στάση της Άγκυρας στο μαρτυρικό Αφρίν της Συρίας. Για τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, ζήτησαν να αφεθούν ελεύθεροι έως το Πάσχα.

Ωστόσο, με το προσφυγικό να αποτελεί μεγάλη απειλή για την ΕΕ, δεδομένου ότι στην Τουρκία βρίσκονται εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και όχι μόνο, κατέστησαν σαφές ότι δεν έχουν στόχο να κλείσουν την πόρτα της συνεννόησης.

Ο Ερντογάν από την πλευρά του θυμήθηκε αυτό που κάποτε αποτελούσε κορυφαία επιλογή του: την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Φόρεσε ευρωπαϊκό κοστούμι και εμφανίστηκε υπέρμαχος της ένταξης. Έθεσε όμως και τη δική του ατζέντα, όχι με τον πύρινο λόγο που χρησιμοποιεί στις τηλεοπτικές εμφανίσεις του. Κάνοντας αναφορά στους Τουρκοκυπρίους, ζήτησε από την Ε.Ε. στήριξη και όχι επικρίσεις. Και φυσικά καλωσόρισε την πρόθεση της Ένωσης να αποδεσμεύσει μερικά ακόμα δισεκατομμύρια ευρώ για τους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία.

Όσο για τους Έλληνες στρατιωτικούς, επικαλέστηκε την ανεξαρτησία της τουρκικής Δικαιοσύνης, αλλά άφησε ένα μικρό παράθυρο: Το θέμα «θα εκτιμηθεί στις σωστές του διαστάσεις» είπε. Αρκετά αινιγματική δήλωση, που αφήνει ένα παράθυρο αισιοδοξίας: δεν υπάρχουν πολλά που να μπορεί να κερδίσει πλέον ο ίδιος από την υπόθεση των δύο στελεχών των Ένοπλων Δυνάμεων της χώρας μας. Ενδεχομένως ούτε ο ίδιος να φανταζόταν ότι για ένα θέμα που κάποτε λυνόταν μεταξύ των στρατιωτικών ηγεσιών στιον Έβρο θα έφτανε να απασχολήσει για 20 λεπτά τον Γιούνκερ, τον Τουσκ και προσεχώς τον Πούτιν.

Πάντως, κοινή ήταν η πεποίθηση ότι η Σύνοδος δεν έφερε συγκεκριμένα αποτελέσματα. «Δεν καταλήξαμε σε κανέναν συμβιβασμό σήμερα» τόνισε ο Τουσκ σε δημοσιογράφους. Αν βέβαια λάβει κανείς υπόψη ότι ο Ερντογάν πήγε στη Βουλγαρία με ιδιαίτερα άγριες διαθέσεις, αλλά και την απειλή ότι «έχει βίντεο με στοιχεία», τουλάχιστον δεν υπήρξε σύρραξη. Όσο για το βίντεο, αφορούσε στην κατάσταση με τους πρόσφυγες, αλλά και στη δράση των Κούρδων. Υποτίθεται ότι θα τα δουν στις Βρυξέλλες και θα τα ελέγξουν.

Από την πλευρά του ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ που συνήθως έχει χιούμορ και διάθεση να πειράξει τους συνομιλητές του, κινήθηκε θεσμικά. «Πρέπει να γίνουν προσπάθειες από την τουρκική πλευρά να επιλυθεί το ζήτημα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών ει δυνατόν πριν από το ορθόδοξο Πάσχα» είπε, για να συμπληρώσει το αυτονόητο: «Για να μπορέσει η Τουρκία να προχωρήσει στην ενταξιακή της πορεία είναι ουσιαστικό να βελτιώσει τις σχέσεις της με δύο χώρες-μέλη της ΕΕ, την Κύπρο και την Ελλάδα».

Θύμισε ότι ανέκαθεν ήταν υπέρμαχος της ευρωπαϊκής προοπτικής της Άγκυρας, εξαπολύοντας βολές σε όσους «επιφανειακά μερικές φορές ή και δημαγωγικά λένε ότι πρέπει να διακόψουμε». Το «καρφί» έχει αποδέκτες και εντός Ε.Ε., αν θυμηθεί κανείς τη στάση της Αυστρίας, για παράδειγμα.

Ο «Ερντογάν εξωτερικού» εξέφρασε την ελπίδα να έχουν μείνει πίσω τα χειρότερα στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Ήταν γενικόλογος, αλλά άφησε πίσω τις πολεμικές κορώνες κατά της Κύπρου και της Ελλάδας, λέγοντας ότι οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να συμπεριληφθούν ισότιμα σε ζητήματα που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή στα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες. Χαρακτήρισε δε «μεγάλο λάθος» να μείνει η χώρα του εκτός της διεύρυνσης της Ε.Ε. Και όπως πάντα επανέλαβε το θέμα της βίζας στους πολίτες του. Ένα ακόμα καυτό ζήτημα που συνήθως μπαίνει στο παζάρι με την Ευρώπη.

Κανένα από τα δύο μέρη δεν είχε συμφέρον να εκτροχιάσει τον διάλογο. Για την Τουρκία, η ΕΕ παραμένει πολύτιμος εμπορικός εταίρος. Για τις Βρυξέλλες, η Άγκυρα συνεχίζει να είναι απαραίτητος σύμμαχος στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και στην προσπάθεια ανάσχεσης των μεταναστευτικών ροών.

Με λίγα λόγια, πίσω από τα παγωμένα χαμόγελα της Βάρνας -με εξαίρεση τον ευδιάθετο βούλγαρο πρωθυπουργό και οικοδεσπότη- κρύβεται μια μεγάλη αλήθεια: ΕΕ και Τουρκία είναι καταδικασμένες να συνυπάρχουν. Ακόμα και αν αύριο (ή και σήμερα ακόμα) ο Τούρκος πρόεδρος γίνει πάλι «Ερντογάν εσωτερικού», εξαπολύοντας νέα επίθεση στην ΕΕ, την Ελλάδα και την Κύπρο. Ακροατήριο πρόθυμο να τον ακούσει, υπάρχει.