Ο εφετινός εορτασμός των Θεοφανείων στην Κωνσταντινούπολη και ο καθαγιασμός των υδάτων στον Κεράτιο Κόλπο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο θα έχουν ιστορική σημασία για την Ορθοδοξία, και το αποτύπωμά του θα έχει διεθνή αντίκτυπο.

Ο λόγος είναι ότι θα είναι παρών ο νεοεκλεγείς προκαθήμενος της Ουκρανικής Εκκλησίας, μητροπολίτης Επιφάνιος, ο οποίος ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη. Ξεχωριστή σημειολογία έχει δε ότι η ημέρα εκείνη, σύμφωνα με το παλαιό εορτολόγιο, είναι παραμονή Χριστουγέννων, ενώ συμπίπτει και με την ονομαστική εορτή του μητροπολίτη Επιφάνιου. Οι δύο ιεράρχες θα συλλειτουργήσουν στο Φανάρι και ακολούθως ο κ.κ. Βαρθολομαίος θα του παραδώσει τον τόμο της ιδρύσεως της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Το «παρών», μάλιστα, θα δώσουν ιεράρχες, ο Ουκρανός πρόεδρος, Πέτρο Ποροσένκο, και δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο, καθώς η ίδρυση της 15ης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας αποτελεί ιστορικό γεγονός. Παράλληλα, υπάρχει και το γεωπολιτικό ενδιαφέρον, αφού όλο το προηγούμενο διάστημα το Πατριαρχείο Μόσχας και το Κρεμλίνο είχαν διατυπώσει σε κάθε τόνο την αντίθεσή τους στην αυτοκεφαλία.

Είχε προηγηθεί το περασμένο Σάββατο η Ενωτική Σύνοδος στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο, η οποία επέλεξε σε κλίμα ενότητας τον μητροπολίτη Περεγιασλάβ και Μπίλα Τσέρκβα, Επιφάνιο, ως επικεφαλής της. Οι εργασίες της Συνόδου πραγματοποιήθηκαν υπό την προεδρία του μητροπολίτη Γαλλίας Εμμανουήλ, κεκλεισμένων των θυρών, με χιλιάδες κόσμου να περιμένει έξω από τον ναό, και σηματοδότησε τη νέα εποχή για τους ορθόδοξους της Ουκρανίας. Το κλίμα ενότητας αντικατοπτρίστηκε, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους, σε τρία επιμέρους σημεία: Στην απόφαση του επικεφαλής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Κιέβου, Φιλάρετου, και του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Μαλετίτς, της αποκαλούμενης Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας, να μην είναι υποψήφιοι, διαλύοντας ταυτόχρονα τις Εκκλησίες στις οποίες ηγούνταν. Στην αγαστή συνεργασία με τους εξάρχους του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και τους αριστοτεχνικούς χειρισμούς του μητροπολίτη Γαλλίας, ο οποίος ισορρόπησε μεταξύ όλων των πλευρών.

Απομόνωση

Η ανακήρυξη Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας ήταν, σύμφωνα με εκκλησιαστικές πηγές, το τελευταίο επεισόδιο μίας διαδικασίας που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο και οδήγησε το Πατριαρχείο Μόσχας σε απομόνωση, καθώς καμία από τις πρωτοβουλίες του κόντρα στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν τελεσφόρησε.

Παρόλο που η πρώτη Λειτουργία της νεοσύστατης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας τελέστηκε την περασμένη Κυριακή, χοροστατούντος του μητροπολίτη Επιφάνιου, οι πρώτες αντιδράσεις από τη ρωσική πλευρά προέκυψαν στις 19 Δεκεμβρίου. Την αρχή έκανε ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, κάνοντας λόγο για πολίτες στους οποίους «παρουσιάζεται ένας λάθος δρόμος», αποκαλώντας την Εκκλησία της Ουκρανίας «σχισματική κοινότητα». Μία ημέρα μετά, απηύθυνε έκκληση προς τους προκαθημένους όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών παγκοσμίως να μην αναγνωρίσουν τη νέα εκκλησία της Ουκρανίας.

Η πιο σφοδρή αντίδραση όμως προήλθε από τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος στην καθιερωμένη ετήσια συνέντευξη Τύπου τα τέλευταία 24ωρα εξαπέλυσε επίθεση προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ο Ρώσος πρόεδρος αποκάλεσε το Φανάρι «τουρκική ενορία», ενώ κατηγόρησε τον κ. Βαρθολομαίο ότι στόχος του είναι «να υποτάξει την Ουκρανική Εκκλησία και στη συνέχεια να κερδίσει χρήματα από αυτήν».

Σύμφωνα με εκκλησιαστικές πηγές του Φαναρίου, η αντίδραση από τη Μόσχα δείχνει ανάγλυφα το δεινό σημείο στο οποίο έχει περιέλθει. Ενδεικτικό είναι ότι η εκστρατεία που είχε ξεκινήσει από τη Ρωσία εναντίον της ουκρανικής αυτοκεφαλίας, με αντιπροσωπευτικότερο παράδειγμα τις επιστολές προς την Αγκελα Μέρκελ και τον Εμανουέλ Μακρόν, έπεσε κυριολεκτικά στο κενό. Οι μητροπόλεις και οι ενορίες της Ουκρανίας δείχνουν να αναγνωρίζουν τη νεοσύστατη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας και καμία δεν διέκοψε την ευχαριστιακή κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, κάτι που έκανε το Πατριαρχείο Μόσχας.

Στον αντίποδα, η εκλογή του Επιφανίου συναντά πλέον διεθνή αναγνώριση. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα είναι η αναφορά στην εκλογή του από την επίσημη ιστοσελίδα του Βατικανού, αλλά και το τηλεφώνημα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικλ Πομπέο, στον μητροπολίτη Επιφάνιο, με τον πρώτο να επαναλαμβάνει την υποστήριξη των ΗΠΑ στη θρησκευτική ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Στο ίδιο μήκος κύματος συνεχάρη και ο Καναδάς, μέσω του υπουργείου Εξωτερικών, τον πρώτο προκαθήμενο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά 22/12/2018