Η συμμετοχή τους στην εκλογική διαδικασία δεν είναι προαιρετική αλλά υποχρεωτική.

Εάν τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής δεν προσέλθουν να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους γιατί απουσιάζουν ή κωλύονται ή για οποιαδήποτε άλλη αιτία, αναπληρώνονται από τα αναπληρωματικά μέλη. Εάν η αναπλήρωση είναι αδύνατη η εκλογή διεξάγεται από τα παρόντα μέλη ή ακόμη και μόνο από τον πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής, αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής.

Ωστόσο προκειμένου κάποιος να μην αντιμετωπίσει τις συνέπειες που ορίζει ο νόμος σε περίπτωση μη παρουσίας θα πρέπει να προσκομίσει:

-Χαρτί από δημόσιο νοσοκομείο, σε περίπτωση ασθένειας
-Βεβαίωση από τον εργοδότη του ότι τον απασχολούσε κατά την ημέρα των εκλογών.
-Έγκυρο δικαιολογητικό που να αποδεικνύει το λόγο του κωλύματος του να παρουσιαστεί.

Όσα μέλη εφορευτικών επιτροπών δεν εμφανιστούν σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 118 του Προεδρικού Διατάγματος 96/2007 (πλέον ισχύει το αντίστοιχο ΠΔ 26/2012), με τίτλο «Ειδικά Εκλογικά αδικήματα δημοσίων οργάνων», ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι:

«μέλη εφορευτικών επιτροπών που αμελούν ή δείχνουν απείθεια στην έγκαιρη εκπλήρωση των καθηκόντων που τους επιβάλλονται από τις διατάξεις του παρόντος... τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών μέχρι δύο χρόνια και με στέρηση των αξιωμάτων και θέσεων που προβλέπονται στο άρθρο 63 του Ποινικού Κώδικα, από έξι μήνες μέχρι δύο χρόνια».

Υπάρχουν και οι περιπτώσεις που ψηφοφόροι έχουν οριστεί μέλη εφορευτικών επιτροπών και δεν ενημερώθηκαν εγκαίρως με αποτέλεσμα να το μαθαίνουν την ώρα που πάνε να ψηφίσουν καθώς οι δικαστικοί αντιπρόσωποι έχουν σημειώσει τα ονόματα τους στους εκλογικούς καταλόγους.

Στην περίπτωση που κάποιος αρνηθεί να παραμείνει μέχρι την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας και της καταμέτρησης καλείται η αστυνομία.

Το Π.Δ. 96/2007 (ΦΕΚ 116/Α’/5.6.2007) που αφορά στο νομικό πλαίσιο ορίζει τα εξής:

Σε κάθε εκλογικό τμήμα ορίζεται εφορευτική επιτροπή που αποτελείται από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ως πρόεδρο και τέσσερα μέλη που αναπληρώνονται από ισάριθμα αναπληρωματικά.

Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών και οι αναπληρωτές τους κληρώνονται, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την κατά το Άρθρο 31 παράγραφος 3 έναρξη της προεκλογικής περιόδου, από το οικείο Πρωτοδικείο. Στην κλήρωση, κατά την οποία μπορούν να παρίστανται οι υποψήφιοι, οι αντιπρόσωποι και πληρεξούσιοι των κομμάτων περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος που φέρονται στους καταλόγους αυτούς ως κάτοικοι της περιοχής.

Οι οριζόμενοι πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου και να μην έχουν υπερβεί το εξηκοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους.

Όσοι σύμφωνα με τα παραπάνω ορίστηκαν μέλη των εφορευτικών επιτροπών, ειδοποιούνται με απόδειξη για το διορισμό τους πέντε (5) τουλάχιστον ημέρες πριν από την ψηφοφορία με φροντίδα του Εισαγγελέα Πρωτοδικών, στον οποίο διαβιβάζεται από τον Πρόεδρο Πρωτοδικών αντίγραφο της πράξης του πρωτοδικείου για το διορισμό τους.

Δημόσιοι και δημοτικοί ή κοινοτικοί υπάλληλοι ή έμμισθοι υπάλληλοι δημοτικών ή κοινοτικών νομικών προσώπων και ιδρυμάτων και όσοι μ’ αυτές τις ιδιότητες υπηρέτησαν την τελευταία τριετία προ της εκλογής, δεν μπορούν να κληρωθούν ή διοριστούν μέλη εφορευτικών επιτροπών και αν τυχόν κληρωθούν ή διοριστούν δεν μπορούν να λάβουν μέρος στη συγκρότηση των επιτροπών.

Το κώλυμα ισχύει και για τους αποστρατευθέντες αξιωματικούς, τα όργανα των σωμάτων ασφαλείας, καθώς και γι’ αυτούς που διετέλεσαν δήμαρχοι και πρόεδροι κοινοτήτων κατά την τελευταία τριετία.

Εάν μέλη της εφορευτικής επιτροπής δεν προσέλθουν να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους γιατί απουσιάζουν ή κωλύονται ή για οποιαδήποτε άλλη αιτία, αναπληρώνονται από τα αναπληρωματικά μέλη.

Εάν η αναπλήρωση είναι αδύνατη για τους ίδιους λόγους, η εκλογή διεξάγεται μόνο από τα παρόντα μέλη της εφορευτικής επιτροπής, καθώς και από μόνο τον πρόεδρό της, αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής.

Η επιτροπή που καταρτίστηκε σύμφωνα με τις πιο πάνω διατάξεις διευθύνει την εκλογή και τηρεί τα εξής βιβλία: Βιβλίο πρακτικών, πρωτόκολλο ψηφοφορίας και βιβλίο διαλογής ψήφων. Με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης είναι δυνατή η απλούστευση, ενοποίηση ή η κατάργηση ορισμένων βιβλίων ή στοιχείων.