Ελαφρά μείωση των αυτοκτονιών για το 2016 στην Ελλάδα
Βασιλης Βενιζελος
Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, όπως αυτά αναλύθηκαν από το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, το οποόο ανήκει στη μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) «Κλίμακα», σχετικά με τις αιτίες θανάτου στην Ελλάδα αναδεικνύουν μια μικρή μείωση των αυτοκτονιών για το έτος 2016, της τάξεως του 8,5% σε σύγκριση με το 2015. Κατά τα έτη 2010 – 2016 σημειώθηκαν τουλάχιστον 3.473 αυτοκτονίες.
Συγκεκριμένα, οι θάνατοι από αυτοκτονία για το 2016 ανήλθαν σε 484 έναντι του 2015 που είχαν καταγραφεί 529.
• Οι άντρες αυτοκτονούν 5 φορές περισσότερο από ότι οι γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα ο δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες ήταν 7,71 ανά 100.000 και 1,45 ανά 100.000 για τις γυναίκες.
• Η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας από αυτοκτονία για το έτος 2016 ήταν η Ήπειρος και ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη.
• Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας των αντρών ήταν ο απαγχονισμός ενώ για τις γυναίκες η πτώση από ύψος. Σε άτομα νεαρής ηλικίας (15 έως 24 ετών) η πιο συχνή μέθοδος αποτέλεσε η πτώση από ύψος, ενώ για τους ηλικιωμένους (70 – 74 ετών & 85+), ο αυτοπυροβολισμός. Το 64% του συνόλου των αυτοκτονιών έλαβαν χώρα εντός οικίας ενώ τουλάχιστον το 12% έλαβαν χώρα σε εξωτερικούς, δημόσιους χώρους, σχολεία, ιδρύματα κλπ.
• Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν έγγαμοι/-ες.
• Στους άνδρες η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν οι υπερήλικες (άτομα άνω των 80 ετών), και ακολούθησαν οι άντρες παραγωγικής ηλικίας (45 – 49 ετών και 55 – 59 ετών).
• Περίπου αντίστοιχα με των αντρών, η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες για τις γυναίκες ήταν εκείνη των 50 – 54 ετών και ακολουθούν οι γυναίκες ηλικίας 70 – 74 ετών.
• Ο μήνας με τις περισσότερες αυτοκτονίες για το έτος 2016 ήταν ο Απρίλιος. Η πλειοψηφία των αυτοχείρων (41%) ανήκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (συνταξιούχοι, οικιακά, άνεργοι, μαθητές – σπουδαστές κ.λπ
• Ο υψηλότερος δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες εμφανίζεται στην Ήπειρο, ενώ των γυναικών στην Δυτική Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας κατά τα έτη 2017, 2018 και μέχρι τις 31/8/2019:
• Ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.
• Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άνδρες.
• Άτομα ηλικίας 60-64 και 80 ετών και άνω σημειώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών και ακολουθούν τα άτομα παραγωγικής ηλικίας που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες των 45 – 49 και 50 – 59.
• Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική.
• Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία παραμένει ο απαγχονισμός.
• Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες. (Μάρτιος έως Αύγουστος)
Υποκαταγραφή των αυτοκτονιών
Εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών. Επισημαίνεται, ότι παγκοσμίως είναι δεδομένη η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών, γεγονός το οποίο ισχύει σαφώς εντονότερα στη χώρα μας, λόγω των πολιτισμικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων.
Η υποκαταγραφή αποδίδεται είτε στη δυσκολία να εξακριβωθεί ότι όντως υπήρχε αυτοκτονική πρόθεση (όπως στην περίπτωση ενός ατυχήματος), είτε σε κοινωνικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους. Είναι γεγονός, λοιπόν, ότι οι θάνατοι από αυτοκτονία είναι πολύ περισσότεροι από τους επίσημα καταγεγραμμένους, ενώ δε θα πρέπει να παραβλέπονται οι επιπτώσεις τους στις ζωές αυτών που μένουν πίσω πενθώντας. Η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει απευθύνει συγκεκριμένες προτάσεις στα αρμόδια Υπουργεία Υγείας & Εσωτερικών καθώς και στις Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες της χώρας, προκειμένου να βελτιωθούν οι διαδικασίες καταγραφής και αποτύπωσης των περιστατικών για να περιοριστεί η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών και να καταστεί εφικτή η παραγωγή αξιόπιστων δεδομένων.
Στοιχεία του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
• Από την ίδρυση του ως τον Αύγουστο του 2019 ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Ημέρας 102 άτομα και πραγματοποιηθήκαν 24.988 επισκέψεις.
• Το 60,5% των ατόμων που επισκέφτηκαν το Κέντρο Ημέρας ήταν γυναίκες και το 39,5% άνδρες.
• Από το σύνολο των χρηστών των υπηρεσιών του Κέντρου το 24,8% κατά την πρώτη τους επίσκεψη ήταν από 19-33 ετών, το 35,4% ήταν από 34 έως και 50 ετών, το 29,7% από 51-67 ετών ενώ το 8,2% ήταν πάνω από 68 ετών και μόλις το 1,9% κάτω των 18 ετών.
• Το 40,2% των χρηστών δήλωσαν άνεργοι, το 25,9% μισθωτοί, το 15,8% συνταξιούχοι (συμπεριλαμβανομένων και των συντάξεων αναπηρίας), το 10,7% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 5,7% φοιτητές/-τριες και το 1,7% μαθητές/-τριες.
• Τρείς στους τέσσερις χρήστες επισκέφθηκαν το Κέντρο Ημέρας για λιγότερο από ένα χρόνο, το 17,4% από 1 ως 2 χρόνια, το 6,2% από 3-5 χρόνια, ενώ το 1% πάνω από 6 χρόνια.
• Στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας έχουν αναπτυχθεί το τελευταίο έτος οι ακόλουθες καινοτόμες θεραπευτικές παρεμβάσεις:
• Η πρωτοποριακή μέθοδος επαναλαμβανόμενου Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού (r–TMS) που απευθύνεται σε ασθενείς με μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια και αυτοκτονικότητα
• Φαρμακευτικές προσεγγίσεις με χορήγηση λιθίου σε χαμηλές δόσεις αξιοποίησης της αντιαυτοκτονικής του δράσης
• Έρευνα σχετικά με την αντιαυτοκτονική δράση της κεταμίνης
Στοιχεία της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία – 1018
• Από την έναρξη λειτουργίας της Γραμμής το 2007, το 1018 έχει δεχτεί περισσότερες από 000 κλήσεις
• Το 2018 στη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 έγιναν 424 κλήσεις, εκ των οποίων 3.757 κλήσεις με αίτημα στο φάσμα της αυτοκτονικότητας.
• 59% των καλούντων στο 1018 το έτος 2018 και 57% των καλούντων το έτος 2017, δεν είχαν έρθει σε επαφή με υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
• To 30% των καλούντων στη Γραμμή το 2018 είχε προηγούμενη ψυχιατρική νοσηλεία.
Συγκεκριμένα, οι θάνατοι από αυτοκτονία για το 2016 ανήλθαν σε 484 έναντι του 2015 που είχαν καταγραφεί 529.
• Οι άντρες αυτοκτονούν 5 φορές περισσότερο από ότι οι γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα ο δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες ήταν 7,71 ανά 100.000 και 1,45 ανά 100.000 για τις γυναίκες.
• Η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας από αυτοκτονία για το έτος 2016 ήταν η Ήπειρος και ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη.
• Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας των αντρών ήταν ο απαγχονισμός ενώ για τις γυναίκες η πτώση από ύψος. Σε άτομα νεαρής ηλικίας (15 έως 24 ετών) η πιο συχνή μέθοδος αποτέλεσε η πτώση από ύψος, ενώ για τους ηλικιωμένους (70 – 74 ετών & 85+), ο αυτοπυροβολισμός. Το 64% του συνόλου των αυτοκτονιών έλαβαν χώρα εντός οικίας ενώ τουλάχιστον το 12% έλαβαν χώρα σε εξωτερικούς, δημόσιους χώρους, σχολεία, ιδρύματα κλπ.
• Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν έγγαμοι/-ες.
• Στους άνδρες η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν οι υπερήλικες (άτομα άνω των 80 ετών), και ακολούθησαν οι άντρες παραγωγικής ηλικίας (45 – 49 ετών και 55 – 59 ετών).
• Περίπου αντίστοιχα με των αντρών, η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες για τις γυναίκες ήταν εκείνη των 50 – 54 ετών και ακολουθούν οι γυναίκες ηλικίας 70 – 74 ετών.
• Ο μήνας με τις περισσότερες αυτοκτονίες για το έτος 2016 ήταν ο Απρίλιος. Η πλειοψηφία των αυτοχείρων (41%) ανήκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (συνταξιούχοι, οικιακά, άνεργοι, μαθητές – σπουδαστές κ.λπ
• Ο υψηλότερος δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες εμφανίζεται στην Ήπειρο, ενώ των γυναικών στην Δυτική Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας κατά τα έτη 2017, 2018 και μέχρι τις 31/8/2019:
• Ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.
• Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άνδρες.
• Άτομα ηλικίας 60-64 και 80 ετών και άνω σημειώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών και ακολουθούν τα άτομα παραγωγικής ηλικίας που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες των 45 – 49 και 50 – 59.
• Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική.
• Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία παραμένει ο απαγχονισμός.
• Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες. (Μάρτιος έως Αύγουστος)
Υποκαταγραφή των αυτοκτονιών
Εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών. Επισημαίνεται, ότι παγκοσμίως είναι δεδομένη η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών, γεγονός το οποίο ισχύει σαφώς εντονότερα στη χώρα μας, λόγω των πολιτισμικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων.
Η υποκαταγραφή αποδίδεται είτε στη δυσκολία να εξακριβωθεί ότι όντως υπήρχε αυτοκτονική πρόθεση (όπως στην περίπτωση ενός ατυχήματος), είτε σε κοινωνικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους. Είναι γεγονός, λοιπόν, ότι οι θάνατοι από αυτοκτονία είναι πολύ περισσότεροι από τους επίσημα καταγεγραμμένους, ενώ δε θα πρέπει να παραβλέπονται οι επιπτώσεις τους στις ζωές αυτών που μένουν πίσω πενθώντας. Η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει απευθύνει συγκεκριμένες προτάσεις στα αρμόδια Υπουργεία Υγείας & Εσωτερικών καθώς και στις Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες της χώρας, προκειμένου να βελτιωθούν οι διαδικασίες καταγραφής και αποτύπωσης των περιστατικών για να περιοριστεί η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών και να καταστεί εφικτή η παραγωγή αξιόπιστων δεδομένων.
Στοιχεία του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
• Από την ίδρυση του ως τον Αύγουστο του 2019 ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Ημέρας 102 άτομα και πραγματοποιηθήκαν 24.988 επισκέψεις.
• Το 60,5% των ατόμων που επισκέφτηκαν το Κέντρο Ημέρας ήταν γυναίκες και το 39,5% άνδρες.
• Από το σύνολο των χρηστών των υπηρεσιών του Κέντρου το 24,8% κατά την πρώτη τους επίσκεψη ήταν από 19-33 ετών, το 35,4% ήταν από 34 έως και 50 ετών, το 29,7% από 51-67 ετών ενώ το 8,2% ήταν πάνω από 68 ετών και μόλις το 1,9% κάτω των 18 ετών.
• Το 40,2% των χρηστών δήλωσαν άνεργοι, το 25,9% μισθωτοί, το 15,8% συνταξιούχοι (συμπεριλαμβανομένων και των συντάξεων αναπηρίας), το 10,7% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 5,7% φοιτητές/-τριες και το 1,7% μαθητές/-τριες.
• Τρείς στους τέσσερις χρήστες επισκέφθηκαν το Κέντρο Ημέρας για λιγότερο από ένα χρόνο, το 17,4% από 1 ως 2 χρόνια, το 6,2% από 3-5 χρόνια, ενώ το 1% πάνω από 6 χρόνια.
• Στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας έχουν αναπτυχθεί το τελευταίο έτος οι ακόλουθες καινοτόμες θεραπευτικές παρεμβάσεις:
• Η πρωτοποριακή μέθοδος επαναλαμβανόμενου Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού (r–TMS) που απευθύνεται σε ασθενείς με μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια και αυτοκτονικότητα
• Φαρμακευτικές προσεγγίσεις με χορήγηση λιθίου σε χαμηλές δόσεις αξιοποίησης της αντιαυτοκτονικής του δράσης
• Έρευνα σχετικά με την αντιαυτοκτονική δράση της κεταμίνης
Στοιχεία της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία – 1018
• Από την έναρξη λειτουργίας της Γραμμής το 2007, το 1018 έχει δεχτεί περισσότερες από 000 κλήσεις
• Το 2018 στη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 έγιναν 424 κλήσεις, εκ των οποίων 3.757 κλήσεις με αίτημα στο φάσμα της αυτοκτονικότητας.
• 59% των καλούντων στο 1018 το έτος 2018 και 57% των καλούντων το έτος 2017, δεν είχαν έρθει σε επαφή με υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
• To 30% των καλούντων στη Γραμμή το 2018 είχε προηγούμενη ψυχιατρική νοσηλεία.
