«Θολώνουν» τα νερά στις συμβάσεις για τα λιμάνια
Δημητρης Γιαννακοπουλος
Με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και της επίκλησης της «προάσπισης του δηµοσίου συµφέροντος» ανανεώνονται οι συµβάσεις προς όφελος συγκεκριµένων εταιρειών στην αγορά των στερεών και υγρών αποβλήτων των πλοίων από τους Οργανισµούς Λιµένων και τα µεγάλα ∆ηµοτικά Λιµενικά Ταµεία. Οπως είχαν αποκαλύψει την περασµένη εβδοµάδα τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», η Antipollution ANE του Β. Βασιλειάδη και η North Aegean Slops του Η. Ορφανίδη ελέγχουν σε ποσοστό άνω του 90% τις «εργολαβίες» στα στερεά, ενώ στα υγρά µε παρόµοια λεόντεια µερίδα κυριαρχεί η HEC (Helenic Enviromental Center A.E.) του ∆ηµ. Μελισσανίδη. Σήµερα τα «Π» παρουσιάζουν την πρόσφατη απόφαση του Οργανισµού Λιµένος Πατρών (ΟΛΠΑ), µε την οποία παρατάθηκε η σύµβαση περισυλλογής και διαχείρισης καταλοίπων πλοίων έως το 2021, παρά το γεγονός ότι οι σχετικές διαδικασίες αντίκεινται στο κοινοτικό πλαίσιο (ΕΕ 352/2017).
Οπως προκύπτει, ο ΟΛΠΑ συµβλήθηκε µε την Antipollution την πενταετία 2003-2008, ανανεώνοντας τη συνεργασία του το 2013 µέσω µειοδοτικού-αξιολογικού διαγωνισµού, που προέβλεπε αυξήσεις έως 140% στις τιµές των στερεών αποβλήτων. Τον περασµένο µήνα στο εισηγητικό του σηµείωµα (αρ. 9910/13-11- 2019) ο διευθύνων σύµβουλος του φορέα, Παν. Τσώνης, παρατείνει την εφαρµογή της έως τις 21/05/2021, µε απευθείας ανάθεση, χωρίς διαγωνισµούς και δηµοσιότητα.
Πέραν των αµφιβολιών που εκφράστηκαν στη διάρκεια του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του ΟΛΠΑ, βάσει πληροφοριών, ναυτιλιακοί παράγοντες επισηµαίνουν ότι πρόκειται στην ουσία για νέα 18µηνη σύµβαση, αξίας 3 έως 5 εκατοµµυρίων ευρώ, η οποία επ’ ουδενί δεν µπορούσε να συναφθεί χωρίς να προηγηθεί διαγωνισµός. Η διατύπωση του κειµένου είναι πραγµατικά µνηµειώδης, καθώς ο διευθύνων σύµβουλος αναφέρει ότι η εφαρµογή του νόµου του 2017 (Ν. 4504/2017) «κατά κοινή διαπίστωση όλων των εµπλεκόµενων φορέων παρουσιάζει αντικειµενικές δυσχέρειες στην εφαρµογή του, αφενός λόγω ασαφειών και αντιφάσεων στις επιµέρους διατάξεις του, αφετέρου λόγω της καθυστέρησης έκδοσης των πρότυπων προσκλήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος...». Αµέσως παρακάτω επισηµαίνει ότι η εποπτεύουσα Αρχή ΡΑΛ (Ρυθµιστική Αρχή Λιµένων) µε δύο αποφάσεις της στις 30 Αυγούστου 2019 «ανέβαλε τη συζήτηση του θέµατος», δηλαδή των ασαφειών του πλαισίου «προκειµένου να αναµείνει την εξέλιξη της νοµοθετικής επανεξέτασης του Ν. 4504/2017». Κατά πρώτον, ο νόµος –όπως και κάθε νόµος– συντάσσεται κατόπιν διαβούλευσης µε τους εµπλεκοµένους και, δεύτερον, ο συγκεκριµένος είναι σε ισχύ.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
Στη συνέχεια, ο επικεφαλής του ΟΛΠΑ απαριθµεί τους γνώστες και παραλήπτες της επιλογής του, τονίζοντας: «Η διοίκηση του Οργανισµού, διά του διευθύνοντος συµβούλου, έχει ήδη ενηµερώσει την ηγεσία του υπουργείου Ναυτιλίας για τα ανωτέρω καθώς και τη ΡΑΛ, ότι έπειτα από τη σχετική γνωµοδότηση της Νοµικής Υπηρεσίας και προς τον σκοπό του αδιάλειπτου της παροχής της ως άνω υπηρεσίας επί ποινή υπέρογκων προστίµων, προτίθεται να προβεί σε παράταση της ισχύουσας σύµβασης, για λόγους κατεπείγουσας και άµεσης ανάγκης, καθώς και προάσπισης του δηµοσίου συµφέροντος, συνιστάµενους στην προστασία του θαλάσσιου και χερσαίου περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση της δηµόσιας υγείας».
Η ΟΔΗΓΙΑ
Κατά την ευρωπαϊκή οδηγία (παλαιότερη 2000/59/ΕΚ, αλλά και πρόσφατη 2019/883/ΕΚ), τα κράτη-µέλη της Ε.Ε. είναι υποχρεωµένα να εξασφαλίζουν λιµενικές εγκαταστάσεις για την παραλαβή και τη διάθεση όλων των κατηγοριών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου που αναλογούν στα πλοία που χρησιµοποιούν ένα λιµάνι. Αυτή η εύλογη απαίτηση, που συνάδει µε την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, δεν συνεπάγεται µονοπώλιο. Στην Ελλάδα, σύµφωνα πάντα µε τους γνώστες, παρατηρείται το εξής φαινόµενο: Αντί κάθε οργανισµός λιµένος να πιστοποιεί ποιες εταιρείες µπορούν να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες, κάνει δηµόσιο διαγωνισµό για την παραχώρηση των αντίστοιχων υπηρεσιών σε έναν αποκλειστικό ιδιώτη πάροχο, «διαµορφώνοντας µονοπωλιακή συνθήκη, εφόσον απαγορεύεται σε οποιαδήποτε άλλη εταιρεία να δραστηριοποιηθεί». Και αρκετές φορές, όπως στον ΟΛΠΑ, «παρακάµπτονται» ακόµη και τα... τυπικά.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι το λιµάνι της Πάτρας ανήκει στα λιµάνια του ∆ιευρωπαϊκού ∆ικτύου και σχετικά µε τον Κανονισµό του 2017, για την απελευθέρωση των λιµενικών υπηρεσιών, έπρεπε να δηµοσιεύσει «τις ελάχιστες απαιτήσεις και τη διαδικασία χορήγησης του δικαιώµατος παροχής υπηρεσιών» για τις εταιρείες που επιθυµούν να δραστηριοποιηθούν κατά τα προβλεπόµενα.
Οπως προκύπτει, ο ΟΛΠΑ συµβλήθηκε µε την Antipollution την πενταετία 2003-2008, ανανεώνοντας τη συνεργασία του το 2013 µέσω µειοδοτικού-αξιολογικού διαγωνισµού, που προέβλεπε αυξήσεις έως 140% στις τιµές των στερεών αποβλήτων. Τον περασµένο µήνα στο εισηγητικό του σηµείωµα (αρ. 9910/13-11- 2019) ο διευθύνων σύµβουλος του φορέα, Παν. Τσώνης, παρατείνει την εφαρµογή της έως τις 21/05/2021, µε απευθείας ανάθεση, χωρίς διαγωνισµούς και δηµοσιότητα.
Πέραν των αµφιβολιών που εκφράστηκαν στη διάρκεια του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του ΟΛΠΑ, βάσει πληροφοριών, ναυτιλιακοί παράγοντες επισηµαίνουν ότι πρόκειται στην ουσία για νέα 18µηνη σύµβαση, αξίας 3 έως 5 εκατοµµυρίων ευρώ, η οποία επ’ ουδενί δεν µπορούσε να συναφθεί χωρίς να προηγηθεί διαγωνισµός. Η διατύπωση του κειµένου είναι πραγµατικά µνηµειώδης, καθώς ο διευθύνων σύµβουλος αναφέρει ότι η εφαρµογή του νόµου του 2017 (Ν. 4504/2017) «κατά κοινή διαπίστωση όλων των εµπλεκόµενων φορέων παρουσιάζει αντικειµενικές δυσχέρειες στην εφαρµογή του, αφενός λόγω ασαφειών και αντιφάσεων στις επιµέρους διατάξεις του, αφετέρου λόγω της καθυστέρησης έκδοσης των πρότυπων προσκλήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος...». Αµέσως παρακάτω επισηµαίνει ότι η εποπτεύουσα Αρχή ΡΑΛ (Ρυθµιστική Αρχή Λιµένων) µε δύο αποφάσεις της στις 30 Αυγούστου 2019 «ανέβαλε τη συζήτηση του θέµατος», δηλαδή των ασαφειών του πλαισίου «προκειµένου να αναµείνει την εξέλιξη της νοµοθετικής επανεξέτασης του Ν. 4504/2017». Κατά πρώτον, ο νόµος –όπως και κάθε νόµος– συντάσσεται κατόπιν διαβούλευσης µε τους εµπλεκοµένους και, δεύτερον, ο συγκεκριµένος είναι σε ισχύ.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
Στη συνέχεια, ο επικεφαλής του ΟΛΠΑ απαριθµεί τους γνώστες και παραλήπτες της επιλογής του, τονίζοντας: «Η διοίκηση του Οργανισµού, διά του διευθύνοντος συµβούλου, έχει ήδη ενηµερώσει την ηγεσία του υπουργείου Ναυτιλίας για τα ανωτέρω καθώς και τη ΡΑΛ, ότι έπειτα από τη σχετική γνωµοδότηση της Νοµικής Υπηρεσίας και προς τον σκοπό του αδιάλειπτου της παροχής της ως άνω υπηρεσίας επί ποινή υπέρογκων προστίµων, προτίθεται να προβεί σε παράταση της ισχύουσας σύµβασης, για λόγους κατεπείγουσας και άµεσης ανάγκης, καθώς και προάσπισης του δηµοσίου συµφέροντος, συνιστάµενους στην προστασία του θαλάσσιου και χερσαίου περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση της δηµόσιας υγείας».
Η ΟΔΗΓΙΑ
Κατά την ευρωπαϊκή οδηγία (παλαιότερη 2000/59/ΕΚ, αλλά και πρόσφατη 2019/883/ΕΚ), τα κράτη-µέλη της Ε.Ε. είναι υποχρεωµένα να εξασφαλίζουν λιµενικές εγκαταστάσεις για την παραλαβή και τη διάθεση όλων των κατηγοριών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου που αναλογούν στα πλοία που χρησιµοποιούν ένα λιµάνι. Αυτή η εύλογη απαίτηση, που συνάδει µε την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, δεν συνεπάγεται µονοπώλιο. Στην Ελλάδα, σύµφωνα πάντα µε τους γνώστες, παρατηρείται το εξής φαινόµενο: Αντί κάθε οργανισµός λιµένος να πιστοποιεί ποιες εταιρείες µπορούν να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες, κάνει δηµόσιο διαγωνισµό για την παραχώρηση των αντίστοιχων υπηρεσιών σε έναν αποκλειστικό ιδιώτη πάροχο, «διαµορφώνοντας µονοπωλιακή συνθήκη, εφόσον απαγορεύεται σε οποιαδήποτε άλλη εταιρεία να δραστηριοποιηθεί». Και αρκετές φορές, όπως στον ΟΛΠΑ, «παρακάµπτονται» ακόµη και τα... τυπικά.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι το λιµάνι της Πάτρας ανήκει στα λιµάνια του ∆ιευρωπαϊκού ∆ικτύου και σχετικά µε τον Κανονισµό του 2017, για την απελευθέρωση των λιµενικών υπηρεσιών, έπρεπε να δηµοσιεύσει «τις ελάχιστες απαιτήσεις και τη διαδικασία χορήγησης του δικαιώµατος παροχής υπηρεσιών» για τις εταιρείες που επιθυµούν να δραστηριοποιηθούν κατά τα προβλεπόµενα.
