Σάλος με το μονοπώλιο στα απόβλητα πλοίων - Στο µικροσκόπιο των Αρχών οι σκιώδεις ανανεώσεις συµβάσεων
Δημητρης Γιαννακοπουλος
Πληθώρα στοιχείων για το µονοπώλιο στον κλάδο των στερεών και υγρών αποβλήτων των πλοίων και την από δεκαετίας εδραίωσή του στους Οργανισµούς Λιµένων και τα ∆ηµοτικά Λιµενικά Ταµεία έρχονται στη δηµοσιότητα. Οπως αποκαλύπτουν και σήµερα τα «Π», στον Πειραιά, το µεγαλύτερο λιµάνι της χώρας, η εταιρεία Antipollution ANE του Β. Βασιλειάδη ανανεώνει διαρκώς τις συµβάσεις της, ύψους δεκάδων εκατοµµυρίων ευρώ, µε τον λιµενικό φορέα, κατά παράβαση της κείµενης νοµοθεσίας (Ν. 4504/2017) και του κοινοτικού κεκτηµένου. Ηδη η στρεβλή αυτή κατάσταση, η οποία αξιολογείται από την υφιστάµενη ηγεσία του υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας, αποτελεί αντικείµενο έρευνας των ευρωπαϊκών εποπτικών οργάνων, ενώ σε περιπτώσεις άλλων λιµένων, όπως στον Βόλο, εξελίσσονται και δικαστικές έρευνες.
Στον ΟΛΠ. Από το 2008 (αρ. συµβ. 113/2008) η Antipollution ANE είχε συµβληθεί µε τον ΟΛΠ για την «κατ’ αποκλειστικότητα ανάθεση των υπηρεσιών παραλαβής στερεών αποβλήτων πλοίων» µετά από σχετικό διαγωνισµό. Η σύµβαση ήταν πενταετής µε δικαίωµα ανανέωσης ενός ακόµη έτους, ήτοι έως το 2014. Μάλιστα, τότε το Ελεγκτικό Συνέδριο (πράξη 118/2008) έκρινε ότι απαιτείται απαλοιφή όρου της διακήρυξης «περί δικαιώµατος παρατάσεως της συµβάσεως από τον ΟΛΠ για απεριόριστο χρονικό διάστηµα και για λόγους δηµοσίου συµφέροντος», όπερ και συνέβη, και ο όρος δεν περιελήφθη στη σύµβαση διότι δεν ήταν νόµιµος. Από το καλοκαίρι του 2014 έως και το καλοκαίρι του 2016, «µετά από τέσσερις διαδοχικές εξάµηνες παρατάσεις - απευθείας αναθέσεις», τις οποίες παράγοντες της ναυτιλίας χαρακτηρίζουν µη σύννοµες, η σύµβαση παρέµεινε ενεργή, ενώ το ίδιο καθεστώς διατηρείται έως σήµερα, αν και από τον Αύγουστο του 2016 ο Οργανισµός έχει ιδιωτικοποιηθεί.
ΑΚΥΡΩΣΗ
Tον Νοέµβριο 2017, χρόνος ο οποίος συµπίπτει µε την κατάθεση και ψήφιση του νοµοθετικού πλαισίου προστασίας του ανταγωνισµού, ο ΟΛΠ εκκίνησε διαγωνιστική διαδικασία στο αντικείµενο στερεών αποβλήτων πλοίων, «µε αρκετούς περιορισµούς» ώστε να αποκλειστεί η συµµετοχή και άλλων υποψηφίων. Οµως ο διαγωνισµός ακυρώθηκε από τη Ρυθµιστική Αρχή Λιµένων (αρ. απ. 62/24.5.2018 ) για σειρά λόγων «παραβίασης της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Νοµοθεσίας». Μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής στο απορριπτικό σκεπτικό της ανεξάρτητης Αρχής ΡΑΛ: «Ενα επιπλέον στοιχείο πιθανής καταχρηστικής συµπεριφοράς µέσω δηµιουργίας φραγµών πρόσβασης είναι η ύπαρξη µακροχρόνιων συµβάσεων, µε το στοιχείο της αποκλειστικότητας να λειτουργεί επιβαρυντικά. Πράγµατι, µακροχρόνιες συµβάσεις, οι οποίες βασίζονται σε επίσης µακροχρόνιες συµβατικές σχέσεις µε τον ίδιο αντισυµβαλλόµενο, όπως εν προκειµένω στον ΟΛΠ, αφού ο έτερος υποψήφιος ανάδοχος είναι ο παρών ανάδοχος, περιγράφονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως σηµαντικά στοιχεία για την ενδεχόµενη δηµιουργία φραγµών εισόδου στην αγορά αναφορικά µε νέους παίκτες, αφού δύνανται να λειτουργήσουν ως προστατευτική ασπίδα για τον αντισυµβαλλόµενο της δεσπόζουσας επιχείρησης έναντι κάθε ανταγωνισµού».
ΑΠΟΡΡΙΨΗ
Ο ΟΛΠ τότε είχε προσφύγει κατά της απόφασης ΡΑΛ, υποβάλλοντας αίτηση αναστολής και αίτηση ακύρωσης στο ∆ιοικητικό Εφετείο Πειραιά, οι οποίες απορρίφθηκαν (αρ. απ. Ν 19/2019 και Α 1350/2019). Σύµφωνα µε τη νοµολογία, «κάθε ∆ηµόσιος και Ιδιωτικός Λιµένας όφειλε να έχει προβεί στην εφαρµογή του νέου νοµοθετικού πλαισίου και να µη διατηρεί προνόµια αποκλειστικότητας σε προϋφιστάµενο ανάδοχό του, που προέκυψε από σύµβαση που είχε λήξει». Ως εκ τούτου, αυθορµήτως εγείρονται ερωτήµατα τόσο για τη στάση των υπηρεσιακών στελεχών και των επικεφαλής των οργανισµών όσο και για το εύρος και το είδος των πιέσεων που ασκούνται από τους ωφελούµενους προς πάσα κατεύθυνση. Σηµειώνεται ότι η Antipollution ANE του Β. Βασιλειάδη και η North Aegean Slops του Η. Ορφανίδη ελέγχουν σε ποσοστό άνω του 90% τις «εργολαβίες» στα στερεά, ενώ στα υγρά µε παρόµοια λεόντεια µερίδα κυριαρχεί η HEC (Helenic Enviromental Center A.E.) του ∆ηµ. Μελισσανίδη. Με τη HΕC του κ. Μελισσανίδη, ο ΟΛΠ από το 2014 -πριν ιδιωτικοποιηθεί και πριν αλλάξει ο νόµος- υπέγραψε σύµβαση αποκλειστικής ανάθεσης της αποκοµιδής υγρών αποβλήτων για 35 χρόνια. Σε εκείνον τον διαγωνισµό, η HΕC ήταν η µοναδική υποψήφια.
*Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» το Σάββατο, 4 Ιανουαρίου 2020
Στον ΟΛΠ. Από το 2008 (αρ. συµβ. 113/2008) η Antipollution ANE είχε συµβληθεί µε τον ΟΛΠ για την «κατ’ αποκλειστικότητα ανάθεση των υπηρεσιών παραλαβής στερεών αποβλήτων πλοίων» µετά από σχετικό διαγωνισµό. Η σύµβαση ήταν πενταετής µε δικαίωµα ανανέωσης ενός ακόµη έτους, ήτοι έως το 2014. Μάλιστα, τότε το Ελεγκτικό Συνέδριο (πράξη 118/2008) έκρινε ότι απαιτείται απαλοιφή όρου της διακήρυξης «περί δικαιώµατος παρατάσεως της συµβάσεως από τον ΟΛΠ για απεριόριστο χρονικό διάστηµα και για λόγους δηµοσίου συµφέροντος», όπερ και συνέβη, και ο όρος δεν περιελήφθη στη σύµβαση διότι δεν ήταν νόµιµος. Από το καλοκαίρι του 2014 έως και το καλοκαίρι του 2016, «µετά από τέσσερις διαδοχικές εξάµηνες παρατάσεις - απευθείας αναθέσεις», τις οποίες παράγοντες της ναυτιλίας χαρακτηρίζουν µη σύννοµες, η σύµβαση παρέµεινε ενεργή, ενώ το ίδιο καθεστώς διατηρείται έως σήµερα, αν και από τον Αύγουστο του 2016 ο Οργανισµός έχει ιδιωτικοποιηθεί.
ΑΚΥΡΩΣΗ
Tον Νοέµβριο 2017, χρόνος ο οποίος συµπίπτει µε την κατάθεση και ψήφιση του νοµοθετικού πλαισίου προστασίας του ανταγωνισµού, ο ΟΛΠ εκκίνησε διαγωνιστική διαδικασία στο αντικείµενο στερεών αποβλήτων πλοίων, «µε αρκετούς περιορισµούς» ώστε να αποκλειστεί η συµµετοχή και άλλων υποψηφίων. Οµως ο διαγωνισµός ακυρώθηκε από τη Ρυθµιστική Αρχή Λιµένων (αρ. απ. 62/24.5.2018 ) για σειρά λόγων «παραβίασης της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Νοµοθεσίας». Μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής στο απορριπτικό σκεπτικό της ανεξάρτητης Αρχής ΡΑΛ: «Ενα επιπλέον στοιχείο πιθανής καταχρηστικής συµπεριφοράς µέσω δηµιουργίας φραγµών πρόσβασης είναι η ύπαρξη µακροχρόνιων συµβάσεων, µε το στοιχείο της αποκλειστικότητας να λειτουργεί επιβαρυντικά. Πράγµατι, µακροχρόνιες συµβάσεις, οι οποίες βασίζονται σε επίσης µακροχρόνιες συµβατικές σχέσεις µε τον ίδιο αντισυµβαλλόµενο, όπως εν προκειµένω στον ΟΛΠ, αφού ο έτερος υποψήφιος ανάδοχος είναι ο παρών ανάδοχος, περιγράφονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως σηµαντικά στοιχεία για την ενδεχόµενη δηµιουργία φραγµών εισόδου στην αγορά αναφορικά µε νέους παίκτες, αφού δύνανται να λειτουργήσουν ως προστατευτική ασπίδα για τον αντισυµβαλλόµενο της δεσπόζουσας επιχείρησης έναντι κάθε ανταγωνισµού».
ΑΠΟΡΡΙΨΗ
Ο ΟΛΠ τότε είχε προσφύγει κατά της απόφασης ΡΑΛ, υποβάλλοντας αίτηση αναστολής και αίτηση ακύρωσης στο ∆ιοικητικό Εφετείο Πειραιά, οι οποίες απορρίφθηκαν (αρ. απ. Ν 19/2019 και Α 1350/2019). Σύµφωνα µε τη νοµολογία, «κάθε ∆ηµόσιος και Ιδιωτικός Λιµένας όφειλε να έχει προβεί στην εφαρµογή του νέου νοµοθετικού πλαισίου και να µη διατηρεί προνόµια αποκλειστικότητας σε προϋφιστάµενο ανάδοχό του, που προέκυψε από σύµβαση που είχε λήξει». Ως εκ τούτου, αυθορµήτως εγείρονται ερωτήµατα τόσο για τη στάση των υπηρεσιακών στελεχών και των επικεφαλής των οργανισµών όσο και για το εύρος και το είδος των πιέσεων που ασκούνται από τους ωφελούµενους προς πάσα κατεύθυνση. Σηµειώνεται ότι η Antipollution ANE του Β. Βασιλειάδη και η North Aegean Slops του Η. Ορφανίδη ελέγχουν σε ποσοστό άνω του 90% τις «εργολαβίες» στα στερεά, ενώ στα υγρά µε παρόµοια λεόντεια µερίδα κυριαρχεί η HEC (Helenic Enviromental Center A.E.) του ∆ηµ. Μελισσανίδη. Με τη HΕC του κ. Μελισσανίδη, ο ΟΛΠ από το 2014 -πριν ιδιωτικοποιηθεί και πριν αλλάξει ο νόµος- υπέγραψε σύµβαση αποκλειστικής ανάθεσης της αποκοµιδής υγρών αποβλήτων για 35 χρόνια. Σε εκείνον τον διαγωνισµό, η HΕC ήταν η µοναδική υποψήφια.
*Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» το Σάββατο, 4 Ιανουαρίου 2020
