Οι τόποι συνήθως αυτοπροσδιορίζονται μέσα από την ιστορία τους. Ωστόσο αυτή η ιστορία, εμπεριέχει πολλές φορές μια κληρονομιά προερχόμενη από δραματικά γεγονότα, τα οποία άφησαν το ισχυρό τους «αποτύπωμα», είτε για κοινωνικούς είτε για πολιτικούς λόγους. Έτσι οι τόποι αυτοί, σε βάθος χρόνου, μέσα από την ιστορική τους μνήμη έχουν να παρουσιάσουν το δικό τους «σκοτεινό» αφήγημα με «αυθεντικά» διακριτικά χαρακτηριστικά, τα οποία τα τελευταία χρόνια, αποτελούν πόλο έλξης για ένα νέο εναλλακτικό τουριστικό ρεύμα, αυτό του Σκοτεινού Τουρισμού (Dark Tourism), που ήδη βρίσκεται σε άνοδο στο εξωτερικό. Πρόκεται για επισκέψεις σε μέρη, όπου η ανθρώπινη εμπειρία συνδέεται με την καταστροφή, το θάνατο, τη φρίκη, το μαρτύριο ή το πένθος.
Tα μαρτυρικά Άνω και Κάτω Κερδύλια Σερρών
Την περασμένη Κυριακή το Γραφείο Εναλλακτικού Τουρισμού Agkistro Action, πραγματοποίησε την πρώτη Dark Tourism εξόρμηση στην Ελλάδα, σ’ ένα τραγικό τόπο, που το 1941 βίωσε τη μανία των ναζί και σβήστηκαν από τον χάρτη. Ήταν 17/10/1941 όταν οι Γερμανοί κατακτητές, εκτέλεσαν 234 άνδρες των Άνω και Κάτω Κερδυλίων, στο νότιο άκρο των Σερρών, ως αντίποινα για τη δράση αντιστασιακών οργανώσεων στην περιοχή. Ήταν η πρώτη μαζική εκτέλεση πληθυσμού στην ηπειρωτική Ελλάδα. Προηγήθηκε στις 3/6/1941 ο αφανισμός της Κανδάνου στην Κρήτη και η εκτέλεση 180 κατοίκων του.
Τα Άνω και Κάτω Κερδύλια, μετά την καταστροφή τους δεν ξανακατοικήθηκαν. Είναι η μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα και η δεύτερη στην Ευρώπη, μετά την κωμόπολη Οραντούρ Σιρ Γκλαν στη Γαλλία, που σήμερα είναι ένα ανοιχτό μουσείο μνήμης.
Τη δεκαετία του 1950 κατασκευάστηκε από το κράτος το χωριό Νέα Κερδύλια, για να στεγάσει τα μέλη των οικογενειών των θυμάτων, που εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις της Βέρμαχτ. Για πολλά χρόνια, το χωριό αποκαλούνταν και «Γυναικοχώρι» αφού η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ήταν γυναίκες. Χήρες και μαυροφορεμένες …
Οι συμμετέχοντες στη δράση, περιηγήθηκαν στα ερείπια των δύο χωριών, επισκέφτηκαν τις εκκλησίες -τις μόνες που δεν κατέστρεψαν οι Γερμανοί- και «έζησαν» τα δραματικά γεγονότα του 1941, στους τόπους εκτέλεσης και τα κοινοτάφια που συγκλονίζουν. Ο ιστορικός Γεώργιος Πολύχρους αναφέρθηκε στη σφαγή που σημάδεψε τη μοίρα των δύο χωριών, ενώ ο πρόεδρος της Κοινότητας Νέων Κερδυλίων Γεώργιος Γκάλιος περιέγραψε μαρτυρίες επιζώντων της τραγωδίας, που ελάχιστοι πλέον είναι στη ζωή.
Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες ακολούθησαν το παλαιό μονοπάτι, που προπολεμικά οι κάτοικοι των δύο χωριών χρησιμοποιούσαν για να φτάσουν στην κεντρική οδό, δίπλα στον Στρυμόνα, που οδηγούσε στη Νιγρίτα και στις Σέρρες.
Τον περασμένο Νοέμβριο στην Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της Philoxenia, αναδείχτηκαν οι δυνατότητες ανάπτυξης του «σκοτεινού τουρισμού» (dark tourism) στην Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες επεσήμαναν το ρόλο που παίζει το «σκοτεινό παρελθόν» ενός τόπου – προορισμού στη δημιουργία ελκυστικών αφηγημάτων και στην τουριστική εκμετάλλευση αυτών (Dark Tourism), κυρίως σε τοπικό επίπεδο.
Ανάδειξη ιστορικού τουρισμού
Η Agkistro Action (www.agksitroaction.gr), με έδρα τις Σέρρες, είναι το πρώτο Γραφείο Εναλλακτικού Τουρισμού στην Ελλάδα, που πραγματοποιεί οργανωμένες – βιωματικές περιηγήσεις στο πεδίο μάχης του θρυλικού Ρούπελ και σε υπόγειες στοές οχυρών της φημισμένης «Γραμμής Μεταξά» στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Aν και οι αγκυλώσεις και η γραφειοκρατία Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και ΓΕΣ έως σήμερα δεν επιτρέπουν την πλήρη ανάδειξη αυτού του είδους θεματικού τουρισμού, σε αντίθεση με άλλες χώρες του εξωτερικού που βρίσκεται σε άνοδο, η Agkistro Action συνεχίζει να συνδυάζει δράσεις στη φύση και στην ιστορία. Στο πλαίσιο αυτό, ξεκίνησε να υλοποιεί και προγράμματα Dark Tourism, ξεκινώντας από τα Άνω και Κάτω Κερδύλια, ενώ στις 23/2/2020 θ’ ακολουθήσει ένα μονοπάτι 6 χλμ από το χωριό Άνω Πορόια στις Σέρρες προς στην Ομορφοπλαγιά του βουνού Μπέλες, που χωρίζει Ελλάδα και Βουλγαρία. Στη θέση αυτή, με τη μοναδική πανοραμική θέση, υπάρχει το θρυλικό Πολυβολείο (Π8), μέρος της γραμμής των εννέα σκυρόδετων πολυβολείων στο δυτικό Μπέλες, που κατά την γερμανική επίθεση στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941 η φρουρά του αντιστάθηκε με ηρωισμό και αυτοθυσία τους εισβολείς. Θρυλική μορφή του Π8 ήταν ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος, ο οποίος πολέμησε μέχρις εσχάτων και τελικώς εκτελέστηκε από τους ναζί, με τον θάνατός του να θεωρείται το πρώτο έγκλημα πολέμου στην Ελλάδα (www.agkistroaction.gr).
