Απόφαση - σταθμός του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά για τον κλάδο διαχείρισης αποβλήτων
Πλήγμα για το μονοπώλιο
Δημητρης Γιαννακοπουλος
Νέα δεδομένα στον κλάδο διαχείρισης αποβλήτων στη ναυτιλιακή αγορά δημιουργεί δικαστική απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά, με την οποία επιβάλλονται συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού. Την ίδια στιγμή όμως ασκούνται έντονες πιέσεις από τους θιγόμενους ώστε στο επικείμενο νομοσχέδιο του υπουργείου Ναυτιλίας για την ακτοπλοΐα να περιληφθεί διάταξη κατάργησης του εφαρμοστικού Νόμου 4504/2017, με τον οποίο προστατεύεται η ισότιμη συμμετοχή υποψηφίων σε σχετικούς διαγωνισμούς.
Νομικοί παράγοντες της ναυτιλίας εκτιμούν πως, αν ακυρωθεί ο νόμος, τότε «τα μονοπωλιακά συμφέροντα με μοναδικό νομοθετικό εργαλείο τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό, θα καταφέρουν ερμηνείες ή παρερμηνείες κατά το δοκούν, που θα τους επιτρέψουν τη διαιώνιση των προνομίων τους».
Αναμφίβολα, λοιπόν, οι χρόνιες παθογένειες, που επέτρεψαν το «ρίζωμα» τριών μόνον εταιρειών στους οργανισμούς λιμένων και τους δημοτικούς λιμενικούς φορείς, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Όμως η δικαστική κρίση που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2019 και το πλήρες σκεπτικό της που δημοσιεύθηκε πρόσφατα (άρ. Α1350/2019) αποτελούν ακλόνητο επιχείρημα για την πλήρη και άμεση εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.
ΠΡΟΣΦΥΓΗ
Στη Δικαιοσύνη τότε είχαν προσφύγει ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιά (ΟΛΠ) και η εταιρεία Antipollution ANE κατά της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων (ΡΑΛ), η οποία έναν χρόνο νωρίτερα, τον Μάιο του 2018, είχε ακυρώσει (άρ. απ. 62/2018) διαγωνισμό του ΟΛΠ που προέβλεπε 15ετή σύμβαση συναφούς έργου με αποκλειστικό ανάδοχο, κατά παράβαση και της κείμενης νομοθεσίας και της κοινοτικής.
Η διακήρυξη του ΟΛΠ δημοσιεύθηκε στις αρχές Νοεμβρίου 2017, λίγες μέρες πριν από την ψήφιση του Ν. 4504/2017 για την απελευθέρωση των λιμενικών υπηρεσιών. Στον διαγωνισμό συμμετείχε τελικώς μόνο μία εταιρεία, ενώ οι καταγγελίες των ναυτιλιακών παραγόντων για «σκανδαλώδεις και απίστευτα φωτογραφικούς όρους» είχαν αναδειχθεί ιδιαιτέρως εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για την Antipollution του Βύρωνα Βασιλειάδη, η οποία διαχειρίζεται ήδη τα στερεά απόβλητα στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας από 20ετίας. Σημειώνεται ότι η Anipollution και η North Aegean Slops του Η. Ορφανίδη ελέγχουν σε ποσοστό άνω του 90% την αγορά των στερεών, ενώ στα υγρά ανάλογη μερίδα του λέοντος κατέχει η Hellenic Environmental Center A.E. του Δ. Μελισσανίδη.
Οι καταγγελίες για τις συνθήκες του διαγωνισμού κοινοποιήθηκαν στη ΡΑΛ, η οποία απεφάνθη υπέρ της απόσυρσης της διακήρυξης και της «περαιτέρω διερεύνησης της προσήκουσας εφαρμογής» του νόμου.
Στο σκεπτικό της Αρχής επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
1. Η ανάθεση από την ΟΛΠ των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων εμπίπτει στο κανονιστικό πλαίσιο του άρ. 105 του Ν. 4504/2017,
2. Η διακήρυξη προβλέπει την ανάθεση σε έναν μόνον ανάδοχο και παραβιάζει εξ αυτού του λόγου τις διατάξεις του νόμου,
3. Οι όροι διακήρυξης ελέγχονται επιπλέον ως προς το εάν περιέχουν στοιχεία τα οποία δύνανται να οδηγήσουν σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην αγορά διαχείρισης αποβλήτων «μέσω μη νόμιμης συμπεριφοράς του ΟΛΠ»,
4. Ο ΟΛΠ αποτελεί «δεσπόζουσα επιχείρηση» και ως τέτοια «υπέχει ειδική ευθύνη να μη στρεβλώνει τον ανταγωνισμό»,
5. Η πρόβλεψη ενός μόνον αντισυμβαλλομένου σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια συμβατική διάρκεια (15 έτη) «τείνουν να δημιουργήσουν εμπόδια εισόδου στην εν λόγω περαιτέρω αγορά και έτσι να λειτουργήσουν παρεμποδιστικά στον ανταγωνισμό».
6. Η πρόβλεψη παροχής υπηρεσίας μόνον από έναν ανάδοχο στη σχετική αγορά, χωρίς να τεκμηριώνεται ο λόγος αυτής της επιλογής, κρίνεται προβληματική και αντίθετη με τον ευρωπαϊκό κανονισμό.
Ο ΝΟΜΟΣ
Το άρ. 105 του Ν. 4504/2017 για την «παραλαβή και διαχείριση των αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου που προέρχονται από τα πλοία» προστατεύει τους υποψηφίους, περιγράφοντας επακριβώς τους όρους συμμετοχής σε διαγωνισμούς. Περαιτέρω, υποχρεώνει τους «φορείς διαχείρισης λιμένων» να διασφαλίζουν τη διαφάνεια, την αντικειμενικότητα, την αναλογικότητα και να μην εισάγουν διακρίσεις στις προκηρύξεις «ιδίως προς όφελος μίας επιχείρησης ή φορέα στον οποίο οι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς διαχείρισης λιμένων έχουν συμφέροντα».
Ο νόμος από την ψήφισή του έως σήμερα εφαρμόστηκε ελάχιστες φορές, ίσως και λιγότερες από τα δάκτυλα της χειρός, καθώς επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης ανανεώνονταν ή παρατείνονταν συνεχώς οι συμβάσεις των τριών «εργολάβων» με οργανισμούς λιμένων και δημοτικά λιμενικά ταμεία ανά την επικράτεια.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 8/2
Νομικοί παράγοντες της ναυτιλίας εκτιμούν πως, αν ακυρωθεί ο νόμος, τότε «τα μονοπωλιακά συμφέροντα με μοναδικό νομοθετικό εργαλείο τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό, θα καταφέρουν ερμηνείες ή παρερμηνείες κατά το δοκούν, που θα τους επιτρέψουν τη διαιώνιση των προνομίων τους».
Αναμφίβολα, λοιπόν, οι χρόνιες παθογένειες, που επέτρεψαν το «ρίζωμα» τριών μόνον εταιρειών στους οργανισμούς λιμένων και τους δημοτικούς λιμενικούς φορείς, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Όμως η δικαστική κρίση που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2019 και το πλήρες σκεπτικό της που δημοσιεύθηκε πρόσφατα (άρ. Α1350/2019) αποτελούν ακλόνητο επιχείρημα για την πλήρη και άμεση εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.
ΠΡΟΣΦΥΓΗ
Στη Δικαιοσύνη τότε είχαν προσφύγει ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιά (ΟΛΠ) και η εταιρεία Antipollution ANE κατά της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων (ΡΑΛ), η οποία έναν χρόνο νωρίτερα, τον Μάιο του 2018, είχε ακυρώσει (άρ. απ. 62/2018) διαγωνισμό του ΟΛΠ που προέβλεπε 15ετή σύμβαση συναφούς έργου με αποκλειστικό ανάδοχο, κατά παράβαση και της κείμενης νομοθεσίας και της κοινοτικής.
Η διακήρυξη του ΟΛΠ δημοσιεύθηκε στις αρχές Νοεμβρίου 2017, λίγες μέρες πριν από την ψήφιση του Ν. 4504/2017 για την απελευθέρωση των λιμενικών υπηρεσιών. Στον διαγωνισμό συμμετείχε τελικώς μόνο μία εταιρεία, ενώ οι καταγγελίες των ναυτιλιακών παραγόντων για «σκανδαλώδεις και απίστευτα φωτογραφικούς όρους» είχαν αναδειχθεί ιδιαιτέρως εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για την Antipollution του Βύρωνα Βασιλειάδη, η οποία διαχειρίζεται ήδη τα στερεά απόβλητα στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας από 20ετίας. Σημειώνεται ότι η Anipollution και η North Aegean Slops του Η. Ορφανίδη ελέγχουν σε ποσοστό άνω του 90% την αγορά των στερεών, ενώ στα υγρά ανάλογη μερίδα του λέοντος κατέχει η Hellenic Environmental Center A.E. του Δ. Μελισσανίδη.
Οι καταγγελίες για τις συνθήκες του διαγωνισμού κοινοποιήθηκαν στη ΡΑΛ, η οποία απεφάνθη υπέρ της απόσυρσης της διακήρυξης και της «περαιτέρω διερεύνησης της προσήκουσας εφαρμογής» του νόμου.
Στο σκεπτικό της Αρχής επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
1. Η ανάθεση από την ΟΛΠ των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων εμπίπτει στο κανονιστικό πλαίσιο του άρ. 105 του Ν. 4504/2017,
2. Η διακήρυξη προβλέπει την ανάθεση σε έναν μόνον ανάδοχο και παραβιάζει εξ αυτού του λόγου τις διατάξεις του νόμου,
3. Οι όροι διακήρυξης ελέγχονται επιπλέον ως προς το εάν περιέχουν στοιχεία τα οποία δύνανται να οδηγήσουν σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην αγορά διαχείρισης αποβλήτων «μέσω μη νόμιμης συμπεριφοράς του ΟΛΠ»,
4. Ο ΟΛΠ αποτελεί «δεσπόζουσα επιχείρηση» και ως τέτοια «υπέχει ειδική ευθύνη να μη στρεβλώνει τον ανταγωνισμό»,
5. Η πρόβλεψη ενός μόνον αντισυμβαλλομένου σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια συμβατική διάρκεια (15 έτη) «τείνουν να δημιουργήσουν εμπόδια εισόδου στην εν λόγω περαιτέρω αγορά και έτσι να λειτουργήσουν παρεμποδιστικά στον ανταγωνισμό».
6. Η πρόβλεψη παροχής υπηρεσίας μόνον από έναν ανάδοχο στη σχετική αγορά, χωρίς να τεκμηριώνεται ο λόγος αυτής της επιλογής, κρίνεται προβληματική και αντίθετη με τον ευρωπαϊκό κανονισμό.
Ο ΝΟΜΟΣ
Το άρ. 105 του Ν. 4504/2017 για την «παραλαβή και διαχείριση των αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου που προέρχονται από τα πλοία» προστατεύει τους υποψηφίους, περιγράφοντας επακριβώς τους όρους συμμετοχής σε διαγωνισμούς. Περαιτέρω, υποχρεώνει τους «φορείς διαχείρισης λιμένων» να διασφαλίζουν τη διαφάνεια, την αντικειμενικότητα, την αναλογικότητα και να μην εισάγουν διακρίσεις στις προκηρύξεις «ιδίως προς όφελος μίας επιχείρησης ή φορέα στον οποίο οι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς διαχείρισης λιμένων έχουν συμφέροντα».
Ο νόμος από την ψήφισή του έως σήμερα εφαρμόστηκε ελάχιστες φορές, ίσως και λιγότερες από τα δάκτυλα της χειρός, καθώς επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης ανανεώνονταν ή παρατείνονταν συνεχώς οι συμβάσεις των τριών «εργολάβων» με οργανισμούς λιμένων και δημοτικά λιμενικά ταμεία ανά την επικράτεια.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 8/2
