Θλίψη στην Ορθοδοξία για την Αγία Σοφία – «Καμία ισλαμική μαντήλα δεν μπορεί να την επισκιάσει»
Βαθύτατα συγκλονισμένη στέκεται η Χριστιανοσύνη απέναντι στην προκλητική απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τέμενος, απόφαση που θα υλοποιηθεί την ερχόμενη Παρασκευή, όταν θα γίνει η πρώτη προσευχή παρόντος του Τούρκου προέδρου.
Στις ανακοινώσεις των Πατριαρχείων, που καταδικάζουν την απόφαση Ερντογάν και εκφράζουν τη στήριξή τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, προστίθενται οι αντιδράσεις από τις αυτοκέφαλες Εκκλησίες και τον ίδιο τον Πάπα, Προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι αντιδράσεις διεθνών φορέων αλλά και προσωπικοτήτων. Η απόφαση Ερντογάν ωστόσο έχει ιδιαίτερα αρνητικό βάρος για την Ελλάδα, η οποία συνδέεται πνευματικά με την Αγία Σοφία, το πνευματικό κέντρο της Ορθοδοξίας, αλλά και για την εξωτερική πολιτική της και τις ευρύτερες επιδιώξεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην περιοχή.
Τα Παραπολιτικά επικοινώνησαν με τους Μητροπολίτες Πειραιώς, κ. Σεραφείμ, Μεσσηνίας, κ. Χρυσόστομο, και Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, κ. Ανδρέα, οι οποίοι εξέφρασαν τη στενοχώρια και τους προβληματισμούς τους για την απόφαση του Τούρκου προέδρου.
«Η ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων και των πολιτισμών μετά την άβυσσο των δύο παγκοσμίων πολέμων θα έπρεπε να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα κάθε πολιτικής ηγεσίας. Η έννοια της μεταφυσικής αναγωγής του ανθρώπου προς το υπερβατικό και το υπέρλογο, το αΐδιο και το άφθιτο και το οντολογικά αληθινό πρέπει να νοηματοδοτεί και να καθορίζει τον ανθρώπινο βίο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μητροπολίτης Πειραιά κ. Σεραφείμ, προσθέτοντας ότι «δεν μπορεί να υπάρξει αληθής θρησκευτική παραδοχή χωρίς αυτή την προϋπόθεση. Η ζωή δεν είναι κατάκτησις και αρπαγή, αλλά δωρεά και ταπεινή διακονία».
Ο κ. Σεραφείμ, σχολιάζοντας την απόφαση Ερντογάν, επισημαίνει ότι πάρθηκε «με εφαλτήριο την αρπαγή και την κατάκτηση και αποδεικνύει πόσο τραγικά εσφαλμένο είναι το θρησκευτικό υπόβαθρο του Τούρκου προέδρου», προσθέτοντας με νόημα ότι «ένας Θεός που δεν σέβεται τις ευαισθησίες των ανθρώπων και βάναυσα επιβάλλει την κυριαρχία Του είναι ένας ανύπαρκτος Θεός, διότι δεν είναι οντοποίηση της αλήθειας και της ηθικής. Ασφαλώς ο πρόεδρος Ερντογάν εργαλειοποιεί το θρησκευτικό του ιδεολόγημα, αλλά πρέπει να ξέρει ότι η Αλήθεια δεν είναι ιδεοληψία, αλλά είναι Πρόσωπο, που μεταλαμπαδεύει την άκτιστη ενέργειά Του στους ανθρώπους και τον κόσμο. Η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία είναι απείκασμα αυτής της ενέργειας και χάριτος και καμία ισλαμική μαντήλα δεν μπορεί να την επισκιάσει».
«Ο πρόεδρος Ερντογάν και οι σύντροφοί του το μόνο που πετυχαίνουν είναι να παραμένουν αμύητοι και άγευστοι της αειφόρου Χάριτος. Γι’ αυτό με θράσος και αναίδεια θα ποδοπατούν μέχρι τον θάνατό τους κάθε ιερό και αιώνιο», καταλήγει.
ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ
Από την πλευρά του, ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας, κ. Χρυσόστομος, εκφράζει την εκτίμηση ότι «η μετατροπή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σε τέμενος (τζαμί) και τόπο προσευχής της ισλαμικής θρησκείας από την τουρκική κυβέρνηση υπέδειξε μια οπισθοδρόμηση σε μοντέλα διακυβέρνησης άλλων εποχών και περιόδων πριν από το 1934, τα οποία έχουν απορριφθεί από τη διεθνή και ευρωπαϊκή κοινότητα».
Ο ίδιος επισημαίνει και «μια αλλαγή στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας, την αποκοπή της δηλαδή από τη Δύση και την ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου στον χώρο της Ανατολής, με σκοπό την υλοποίηση ενός νεοοθωμανικού οράματος».
Ο κ. Χρυσόστομος προσθέτει ότι «η έλλειψη σεβασμού προς το μνημειακό δημιούργημα του βυζαντινού πολιτισμού, στοιχείο του ευρύτερου ευρωπαϊκού πολιτισμού, και η αντιμετώπισή του ως απλό “γέννημα” του χρόνου προσπαθεί να οδηγήσει στη λήθη ότι ο Ναός της Αγίας Σοφίας αποτελεί τη μήτρα ολόκληρης της Χριστιανοσύνης, Ανατολής και Δύσης, την παρακαταθήκη και τη θρησκευτική ταυτότητα όλων των χριστιανών». Επικρίνοντας δε την απόφαση του Τούρκου προέδρου, ο Μητροπολίτης λέει με νόημα πως «με την απόφασή της αυτή, η τουρκική κυβέρνηση εκφράζει ένα έλλειμμα πολιτισμού και μια ανωριμότητα, όταν χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο μνημείο προκειμένου να ικανοποιήσει εσωτερικές ισορροπίες, σκοπιμότητες και επιδιώξεις εξωτερικής πολιτικής».
Σχολιάζοντας την απόφαση Ερντογάν, ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, κ. Ανδρέας, αναφέρει ότι «είναι κάτι που μας έχει πληγώσει όλους μας ανεξαιρέτως», χαρακτηρίζοντας την Παρασκευή που ελήφθη η απόφαση «Μεγάλη Παρασκευή για τον χριστιανικό κόσμο, αλλά και για κάθε άνθρωπο που έχει ευαισθησίες για συνύπαρξη λαών, θρησκειών, πολιτισμών».
Ο ίδιος σημειώνει την ανησυχία του, καθώς, όπως αναφέρει, «στα τέλη του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα γίνεται μια προσπάθεια μεταξύ χριστιανών, μουσουλμάνων, Εβραίων και Αρμένιων για έναν διαρκή διαθρησκειακό διάλογο, η Ευρώπη αναδομείται, επανασυντίθεται και προσπαθούμε να βρούμε και να χτίσουμε γέφυρες επικοινωνίας σε μια κοινωνία πολιτών, μέσα όμως και από τις θρησκευτικές κοινότητες. Με την απόφαση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα. Επαναπροσδιορίζεται η προοπτική της Τουρκίας να ενταχθεί στον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο. Η σημερινή πολιτική ηγεσία με την απόφαση αυτή τι θέλει να αναδείξει; Γιατί τα εκλογικά οφέλη είναι βραχυπρόθεσμα και μεταβαλλόμενα. Αυτό το οποίο γίνεται σήμερα στην Τουρκία μάς πληγώνει και μας απογοητεύει. Αντί για γέφυρες, δημιουργεί αντιπαλότητες».
Στις ανακοινώσεις των Πατριαρχείων, που καταδικάζουν την απόφαση Ερντογάν και εκφράζουν τη στήριξή τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, προστίθενται οι αντιδράσεις από τις αυτοκέφαλες Εκκλησίες και τον ίδιο τον Πάπα, Προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι αντιδράσεις διεθνών φορέων αλλά και προσωπικοτήτων. Η απόφαση Ερντογάν ωστόσο έχει ιδιαίτερα αρνητικό βάρος για την Ελλάδα, η οποία συνδέεται πνευματικά με την Αγία Σοφία, το πνευματικό κέντρο της Ορθοδοξίας, αλλά και για την εξωτερική πολιτική της και τις ευρύτερες επιδιώξεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην περιοχή.
Τα Παραπολιτικά επικοινώνησαν με τους Μητροπολίτες Πειραιώς, κ. Σεραφείμ, Μεσσηνίας, κ. Χρυσόστομο, και Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, κ. Ανδρέα, οι οποίοι εξέφρασαν τη στενοχώρια και τους προβληματισμούς τους για την απόφαση του Τούρκου προέδρου.
«Η ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων και των πολιτισμών μετά την άβυσσο των δύο παγκοσμίων πολέμων θα έπρεπε να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα κάθε πολιτικής ηγεσίας. Η έννοια της μεταφυσικής αναγωγής του ανθρώπου προς το υπερβατικό και το υπέρλογο, το αΐδιο και το άφθιτο και το οντολογικά αληθινό πρέπει να νοηματοδοτεί και να καθορίζει τον ανθρώπινο βίο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μητροπολίτης Πειραιά κ. Σεραφείμ, προσθέτοντας ότι «δεν μπορεί να υπάρξει αληθής θρησκευτική παραδοχή χωρίς αυτή την προϋπόθεση. Η ζωή δεν είναι κατάκτησις και αρπαγή, αλλά δωρεά και ταπεινή διακονία».
«Ο πρόεδρος Ερντογάν και οι σύντροφοί του το μόνο που πετυχαίνουν είναι να παραμένουν αμύητοι και άγευστοι της αειφόρου Χάριτος. Γι’ αυτό με θράσος και αναίδεια θα ποδοπατούν μέχρι τον θάνατό τους κάθε ιερό και αιώνιο», καταλήγει.
ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ
Από την πλευρά του, ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας, κ. Χρυσόστομος, εκφράζει την εκτίμηση ότι «η μετατροπή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σε τέμενος (τζαμί) και τόπο προσευχής της ισλαμικής θρησκείας από την τουρκική κυβέρνηση υπέδειξε μια οπισθοδρόμηση σε μοντέλα διακυβέρνησης άλλων εποχών και περιόδων πριν από το 1934, τα οποία έχουν απορριφθεί από τη διεθνή και ευρωπαϊκή κοινότητα».
Ο ίδιος επισημαίνει και «μια αλλαγή στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας, την αποκοπή της δηλαδή από τη Δύση και την ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου στον χώρο της Ανατολής, με σκοπό την υλοποίηση ενός νεοοθωμανικού οράματος».
Ο κ. Χρυσόστομος προσθέτει ότι «η έλλειψη σεβασμού προς το μνημειακό δημιούργημα του βυζαντινού πολιτισμού, στοιχείο του ευρύτερου ευρωπαϊκού πολιτισμού, και η αντιμετώπισή του ως απλό “γέννημα” του χρόνου προσπαθεί να οδηγήσει στη λήθη ότι ο Ναός της Αγίας Σοφίας αποτελεί τη μήτρα ολόκληρης της Χριστιανοσύνης, Ανατολής και Δύσης, την παρακαταθήκη και τη θρησκευτική ταυτότητα όλων των χριστιανών». Επικρίνοντας δε την απόφαση του Τούρκου προέδρου, ο Μητροπολίτης λέει με νόημα πως «με την απόφασή της αυτή, η τουρκική κυβέρνηση εκφράζει ένα έλλειμμα πολιτισμού και μια ανωριμότητα, όταν χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο μνημείο προκειμένου να ικανοποιήσει εσωτερικές ισορροπίες, σκοπιμότητες και επιδιώξεις εξωτερικής πολιτικής».
Σχολιάζοντας την απόφαση Ερντογάν, ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, κ. Ανδρέας, αναφέρει ότι «είναι κάτι που μας έχει πληγώσει όλους μας ανεξαιρέτως», χαρακτηρίζοντας την Παρασκευή που ελήφθη η απόφαση «Μεγάλη Παρασκευή για τον χριστιανικό κόσμο, αλλά και για κάθε άνθρωπο που έχει ευαισθησίες για συνύπαρξη λαών, θρησκειών, πολιτισμών».
Ο ίδιος σημειώνει την ανησυχία του, καθώς, όπως αναφέρει, «στα τέλη του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα γίνεται μια προσπάθεια μεταξύ χριστιανών, μουσουλμάνων, Εβραίων και Αρμένιων για έναν διαρκή διαθρησκειακό διάλογο, η Ευρώπη αναδομείται, επανασυντίθεται και προσπαθούμε να βρούμε και να χτίσουμε γέφυρες επικοινωνίας σε μια κοινωνία πολιτών, μέσα όμως και από τις θρησκευτικές κοινότητες. Με την απόφαση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα. Επαναπροσδιορίζεται η προοπτική της Τουρκίας να ενταχθεί στον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο. Η σημερινή πολιτική ηγεσία με την απόφαση αυτή τι θέλει να αναδείξει; Γιατί τα εκλογικά οφέλη είναι βραχυπρόθεσμα και μεταβαλλόμενα. Αυτό το οποίο γίνεται σήμερα στην Τουρκία μάς πληγώνει και μας απογοητεύει. Αντί για γέφυρες, δημιουργεί αντιπαλότητες».