Σε µια περίοδο παγκόσµιας έξαρσης της πανδηµίας, µε τη χώρα να ζει το δεύτερο γενικευµένο lockdown και το Εθνικό Σύστηµα Υγείας στα όριά του, µια οµάδα συµπολιτών µας εµφανίζεται τουλάχιστον δύσπιστη απέναντι στην πανδηµική κρίση, στην ύπαρξη του ιού, στη χρήση της µάσκας, στο εµβόλιο, στα επιστηµονικά δεδοµένα συνολικά.
Το ερώτηµα που ευλόγως, λοιπόν, προκύπτει είναι: ποιοι συγκροτούν τελικά αυτή την οµάδα; Πρόκειται για ένα κοµµάτι του πληθυσµού µε σαφή ιδεολογική αναφορά και διαµορφωµένες πολιτισµικές αντιλήψεις; Εχουν συγκεκριµένα δηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά ή είναι ένα ετερόκλητο πλήθος, προερχόµενο από διαφορετικές αφετηρίες; Η πρόσφατη έρευνα της GPO για τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», που δηµοσιεύθηκε στις 14 Νοεµβρίου, έθεσε δύο συγκεκριµένα ερωτήµατα, µέσα από τα οποία θα επιχειρήσουµε να σκιαγραφήσουµε το προφίλ αυτής της κατηγορίας των συµπολιτών µας. Το πρώτο ερώτηµα αφορούσε το πώς προσλαµβάνει τον ιό και την επικινδυνότητά του η κοινή γνώµη. Το 74,7% των πολιτών πιστεύει ότι ο COVID-19 είναι ένας πολύ επικίνδυνος ιός, µε µεγάλη µεταδοτικότητα, και τα µέτρα που λαµβάνονται για την αντιµετώπισή του είναι απαραίτητα. Τρεις στους τέσσερις Ελληνες, λοιπόν, αναγνωρίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης, ανησυχούν και σε µεγάλο βαθµό -κατά δήλωσή τους- συµµορφώνονται µε τα υγειονοµικά µέτρα. Στον αντίποδα, το 20,8% θεωρεί τον COVID έναν συνηθισµένο ιό, όπως αυτόν της κοινής γρίπης, και ταυτόχρονα κρίνει τα µέτρα που λαµβάνονται ως υπερβολικά. Με βάση την ανάλυση των δηµογραφικών και πολιτικών τους χαρακτηριστικών, προκύπτει ότι η βασική διαφοροποίηση εµφανίζεται στην ανάλυση της ηλικιακής σύνθεσης του πληθυσµού, µε τα µέλη της οµάδας 25-54 να είναι αυτά που δεν φαίνεται να πείθονται από την υγειονοµική κρίση και εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για τη διαχείρισή της. Αναµενόµενη η στάση των µεγαλύτερων ηλικιακών στρωµάτων, ενώ το φύλο δεν φαίνεται να είναι καθοριστικός παράγοντας συσχέτισης.
ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ
Στην ανάλυση µε βάση την κοµµατική τοποθέτηση των συµµετεχόντων στην έρευνα παρατηρούνται κάποιες διαφοροποιήσεις, οι οποίες, όµως, δεν µπορούν να αποτελέσουν µια αυτοτελή ερµηνευτική επεξήγηση. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς από µία και µόνο ερώτηση και χωρίς να διαθέτει µια επαρκή χρονοσειρά ερευνητικών δεδοµένων αν οι συγκεκριµένες τοποθετήσεις έχουν πολιτική αφετηρία ή εκφράζουν µια συγκροτηµένη προσέγγιση, που βρίσκει έδαφος και καλλιεργείται εντός µίας πολιτικής οµάδας. Είναι ξεκάθαρο ότι κανένα από τα κοινοβουλευτικά κόµµατα δεν έχει υποστηρίξει παρόµοιες απόψεις, διαφαίνεται ωστόσο µια απόπειρα αντιπολιτευτικής διάθεσης, η οποία ίσως και να απαντά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, που σχετίζεται µε την αναγκαιότητα των επιβαλλόµενων µέτρων. Στο δεύτερο ερώτηµα που τέθηκε στη δηµοσκόπηση και, επί της ουσίας, αφορά την επόµενη ηµέρα, οι ερωτώµενοι κλήθηκαν να αποκαλύψουν την πρόθεσή τους να εµβολιαστούν στην περίπτωση που ένα ασφαλές εµβόλιο κατά του κορονοϊού καταστεί διαθέσιµο. ∆όθηκε ιδιαίτερη έµφαση από την ερευνητική οµάδα στη χρήση του επιθετικού προσδιορισµού «ασφαλές», ωστόσο αυτό δεν φάνηκε να καθησυχάζει το 30,4% του δείγµατος, το οποίο δήλωσε ότι δεν θα προχωρούσε στον εµβολιασµό, έναντι 68% του συνόλου, που δήλωσε πρόθυµο να εµβολιαστεί. Σε σχέση µε την προηγούµενη ερώτηση, το ποσοστό που τοποθετείται αρνητικά είναι ανεβασµένο κατά δέκα ποσοστιαίες µονάδες, θα πρέπει όµως να λάβουµε υπό ψηµας, εκτός από τη γενικευµένη παγκόσµια αντιεµβολιαστική τάση που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια, και τον πιθανό φόβο που µπορεί να προκαλεί ένα νέο, µη επαρκώς και εκτενώς δοκιµασµένο εµβόλιο.
ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Η συνολική προσπάθεια οµαδοποίησης και απόδοσης ταυτολογικών χαρακτηριστικών φαίνεται να έχει ως βασικό προσδιοριστικό στοιχείο την ηλικιακή κατανοµή, µε τις µεσαίες ηλικίες, 25-54 ετών, να εµφανίζονται ως οι πιο πιθανοί εκφραστές της συγκεκριµένης τάσης. ∆εν πρέπει, ωστόσο, να µας διαφεύγει ότι τα µέλη αυτής της οµάδας είναι η κατεξοχήν παραγωγική και οικονοµική βάση, η οποία πλήττεται βαρύτατα εξαιτίας της υγειονοµικής κρίσης και σε µεγάλο βαθµό εκφράζεται αντιδραστικά στην απότοµη και ραγδαία ανατροπή των εργασιακών και οικονοµικών δεδοµένων. Αυτή η ανατροπή, που αποτελεί συνέχεια της οικονοµικής κρίσης της προηγούµενης δεκαετίας, αποσταθεροποιεί το συνολικό πολιτισµικό και κοινωνικό υπόβαθρο και βρίσκει τελικά πολιτική έκφραση µέσω µιας γενικόλογης και σε µεγάλο βαθµό ατεκµηρίωτης καταγγελίας απέναντι στον σύγχρονο Λεβιάθαν, που παίρνει τη µορφή της παγκοσµιοποίησης.
Τα ερευνητικά δεδοµένα δείχνουν µια οριζόντια τάση, που διαπερνά όλες τις δηµογραφικές, κοινωνικές και ιδεολογικές οµάδες του πληθυσµού. Η εύκολη και µάλλον βολική λύση θα ήταν να χαρακτηρίσουµε όλους αυτούς τους ανθρώπους ως «ψεκασµένους», συνωµοσιολόγους, µε χαµηλό µορφωτικό υπόβαθρο. Τα απλουστευτικά σχήµατα, ωστόσο, οι εύκολες κατηγοριοποιήσεις και οι γραµµικές αναλύσεις δεν προσφέρονται για µια βαθύτερη κατανόηση ενός φαινοµένου που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα και προσλαµβάνει παγκόσµια και υπερεθνικά χαρακτηριστικά.
*Τα απλουστευτικά σχήματα, οι εύκολες κατηγοριοποιήσεις και οι γραμμικές αναλύσεις δεν προσφέρονται για μια βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 28 Νοεμβρίου
