Πέντε νησιά στο Νότιο Αιγαίο στη λίστα των 12 υπό απειλή περιοχών πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη
Η Europa Nostra - η ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας των πολιτών αφοσιωμένη στην πολιτιστική και φυσική κληρονομιά - και ο εταίρος της, το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ανακοίνωσαν σήμερα τις 12 πιο απειλούμενες περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη που επιλέχθησαν για το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή (7 MOST ENDANGERED) του 2021:
Η επιλογή των 12 υπό απειλή τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς έγινε από μια διεθνή Συμβουλευτική Ομάδα, η οποία αποτελείται από επιστήμονες και ειδικούς στην ιστορία, την αρχαιολογία, την αρχιτεκτονική, τη συντήρηση, την ανάλυση έργων και τη χρηματοδότηση. Ο τελικός κατάλογος των 7 περιοχών πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται υπό την μεγαλύτερη απειλή στην Ευρώπη για το 2021 θα ανακοινωθεί τον Μάρτιο.
Τα πέντε Νησιά – Αμοργός, Κίμωλος, Κύθηρα, Σίκινος και Τήνος – βρίσκονται χωρικά στο Νότιο τμήμα του Αιγαίου Πελάγους, ενώ τα τέσσερα από αυτά (Αμοργός, Κίμωλος, Σίκινος και Τήνος) αποτελούν μέρος του νησιωτικού συμπλέγματος των Κυκλάδων. Και τα πέντε χαρακτηρίζονται από το «κυκλαδίτικο τοπίο», το οποίο τους δίνει υψηλή πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία. H αρμονική συνύπαρξη του Αιγαίου Πελάγους, με τους λόφους, τα βουνά, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, δημιουργούν ένα εμβληματικό τοπίο, το οποίο αποτελεί ζωτικό κομμάτι της ελληνικής και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Το πολυφασματικό αυτό τοπίο βρίσκεται τώρα σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ενθαρρύνει τη μετατροπή του σε βιομηχανική ζώνη με αιολικά πάρκα. Το σχέδιο είναι η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε διάφορες τοποθεσίες σε κάθε νησί, συχνά δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 και ως σκηνικό-περιμετρικά από παραδοσιακά χωριά. Οι προτεινόμενες ανεμογεννήτριες υπερβαίνουν κατά πολύ τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των νησιών και πρόκειται να παρέχουν ενέργεια και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι ανεμογεννήτριες όχι μόνο θα επηρεάσουν οπτικά το τοπίο των νησιών, αλλά θα έχουν επιπτώσεις στα μορφολογικά και κλιματολογικά στοιχεία τους, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τη χλωρίδα και την πανίδα τους, όσο και τους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και του τουρισμού. Αναμφίβολα, αυτό θα μειώσει την περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία του τοπίου και θα θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των τοπικών κοινοτήτων.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού επέλεξε πέντε ενδεικτικά Νησιά στο Νότιο τμήμα του Αιγαίου Πελάγους για να τα εντάξει στο Πρόγραμμα 7 Most Endangered 2021 της Europa Nostra. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ αγωνίζεται για έναν βιώσιμο τρόπο ζωής με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το 1972. Ωστόσο, στην περίπτωση του Κυκλαδίτικου Τοπίου που εκπροσωπείται από τα Πέντε Νησιά του Νοτίου Αιγαίου, η Οργάνωση ζητά εναλλακτικές και ισορροπημένες λύσεις καθαρής ενέργειας αντί των μαζικών αιολικών πάρκων, σε συνδυασμό με μια διεξοδική διαδικασία διαβούλευσης με τις τοπικές κοινότητες και ειδικούς.
Ο Πρόεδρος της Europa Nostra, Καθηγητής Δρ. Hermann Parzinger, δήλωσε: «Σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης, στεκόμαστε απόλυτα αλληλεγγύοι με τις τοπικές κοινότητες σε όλη την Ευρώπη, οι οποίες είναι οι ακούραστοι διαχειριστές των πιο ευάλωτων περιουσιακών στοιχείων μας. Στεκόμαστε αλληλεγγύοι και επίσης πράττουμε. Μπορείτε να είστε σίγουροι ότι η Europa Nostra, και το ευρύ δίκτυο μελών και συνεργατών μας, θα ενώσουμε τις φωνές μας για την υπεράσπιση αυτών των 12 τόπων κληρονομιάς που κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα. Από εμβληματικά φυσικά τοπία, σε χώρους θρησκευτικής σημασίας και στολίδια μοντέρνας αρχιτεκτονικής, αυτοί οι αξιοθαύμαστοι τόποι ενσαρκώνουν την κοινή μας ιστορία και αποτελούν ανεξάντλητη πηγή ανάπτυξης και ευημερίας για τις περιοχές και τις χώρες τους αλλά και για την Ευρώπη συνολικά. Σε μια περίοδο μεγάλης ανάγκης, ας συνεργαστούμε για να διατηρήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και να την τοποθετήσουμε εκεί που ανήκει: στην καρδιά της ανάκαμψης της Ευρώπης μετά την πανδημία ».
Ο Πρύτανης του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Francisco de Paula Coelho, δήλωσε: «Αυτός ο κατάλογος είναι σημαντική υπενθύμιση ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι εύθραυστη και ότι δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Με αυτήν τη επιλογή, κοινός μας στόχος είναι να υποστηρίξουμε και να ενισχύσουμε τις προσπάθειες των τοπικών κοινοτήτων που, σε όλη την Ευρώπη, είναι πεπεισμένες για την τεράστια και πολύπλευρη αξία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Προκειμένου να αξιοποιήσουμε πλήρως την κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά ως κινητήρια δύναμη της αειφόρου ανάπτυξης, πρέπει να διασφαλίσουμε τη φυσική προστασία της ως το πρώτο και πιο επείγον βήμα».
Το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή (7 Most Endangered) το διαχειρίζεται η Europa Nostra σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Έχει επίσης την υποστήριξη του προγράμματος Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 2013, το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μέρος μιας εκστρατείας της κοινωνίας των πολιτών για τη διάσωση της ευρωπαϊκής κληρονομιάς που κινδυνεύει. Αυξάνει την ευαισθητοποίηση, προετοιμάζει ανεξάρτητες αξιολογήσεις και κάνει προτάσεις για δράση. Παρόλο που δεν παρέχει άμεση χρηματοδότηση, η καταχώριση ενός τόπου υπό απειλή συχνά χρησιμεύει ως καταλύτης και κίνητρο για την κινητοποίηση της απαραίτητης δημόσιας ή ιδιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης και χρηματοδότησης.
Για την έκδοση του 2021, για πρώτη φορά μετά την έναρξη του προγράμματος, οι επιλεγμένοι 7 τόποι πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορούν να διεκδικήσουν μία χορηγία EIB Heritage Grant έως 10.000 ευρώ ανά περιοχή. Το EIB Heritage Grant μπορεί να διατεθεί στις επιλεγμένες 7 περιοχές υπό απειλή για να βοηθήσει στην εφαρμογή μιας προγραμματισμένης δράσης που θα συμβάλει στην σωτηρία του απειλούμενου τότου.
Οι υποψηφιότητες για το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή 2021 υποβλήθηκαν από οργανώσεις-μέλη, συνεργαζόμενους οργανισμούς και μεμονωμένα μέλη του Europa Nostra από όλη την Ευρώπη καθώς και από μέλη της European Heritage Alliance.
- Πέντε Νησιά στο Νότιο Αιγαίο, ΕΛΛΑΔΑ
- Achensee Steam Cog Railway, Τιρόλο, ΑΥΣΤΡΙΑ
- Σύγχρονο Θέατρο, Σόφια, ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
- Νεκροταφείο Mirogoj, Ζάγκρεμπ, ΚΡΟΑΤΙΑ
- Εκκλησία του Saint-Denis, Hauts-de-France, ΓΑΛΛΙΑ
- Φρούριο Narikala, Τιφλίδα, ΓΕΩΡΓΙΑ
- Green Space System, Κολωνία, ΓΕΡΜΑΝΙΑ
- Ο κήπος Giusti, Βερόνα, Ιταλία o Το παλάτι Ca 'Zenobio, Βενετία, ΙΤΑΛΙΑ
- Μονή Dečani, KOSOVO *
- Κεντρικό Ταχυδρομείο, Σκόπια, ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
- San Juan de Socueva Παρεκκλήσι και Ερημητήριο, Κανταβρία, ΙΣΠΑΝΙΑ
Η επιλογή των 12 υπό απειλή τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς έγινε από μια διεθνή Συμβουλευτική Ομάδα, η οποία αποτελείται από επιστήμονες και ειδικούς στην ιστορία, την αρχαιολογία, την αρχιτεκτονική, τη συντήρηση, την ανάλυση έργων και τη χρηματοδότηση. Ο τελικός κατάλογος των 7 περιοχών πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται υπό την μεγαλύτερη απειλή στην Ευρώπη για το 2021 θα ανακοινωθεί τον Μάρτιο.
Τα πέντε Νησιά – Αμοργός, Κίμωλος, Κύθηρα, Σίκινος και Τήνος – βρίσκονται χωρικά στο Νότιο τμήμα του Αιγαίου Πελάγους, ενώ τα τέσσερα από αυτά (Αμοργός, Κίμωλος, Σίκινος και Τήνος) αποτελούν μέρος του νησιωτικού συμπλέγματος των Κυκλάδων. Και τα πέντε χαρακτηρίζονται από το «κυκλαδίτικο τοπίο», το οποίο τους δίνει υψηλή πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία. H αρμονική συνύπαρξη του Αιγαίου Πελάγους, με τους λόφους, τα βουνά, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, δημιουργούν ένα εμβληματικό τοπίο, το οποίο αποτελεί ζωτικό κομμάτι της ελληνικής και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Το πολυφασματικό αυτό τοπίο βρίσκεται τώρα σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ενθαρρύνει τη μετατροπή του σε βιομηχανική ζώνη με αιολικά πάρκα. Το σχέδιο είναι η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε διάφορες τοποθεσίες σε κάθε νησί, συχνά δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 και ως σκηνικό-περιμετρικά από παραδοσιακά χωριά. Οι προτεινόμενες ανεμογεννήτριες υπερβαίνουν κατά πολύ τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των νησιών και πρόκειται να παρέχουν ενέργεια και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι ανεμογεννήτριες όχι μόνο θα επηρεάσουν οπτικά το τοπίο των νησιών, αλλά θα έχουν επιπτώσεις στα μορφολογικά και κλιματολογικά στοιχεία τους, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τη χλωρίδα και την πανίδα τους, όσο και τους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και του τουρισμού. Αναμφίβολα, αυτό θα μειώσει την περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία του τοπίου και θα θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των τοπικών κοινοτήτων.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού επέλεξε πέντε ενδεικτικά Νησιά στο Νότιο τμήμα του Αιγαίου Πελάγους για να τα εντάξει στο Πρόγραμμα 7 Most Endangered 2021 της Europa Nostra. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ αγωνίζεται για έναν βιώσιμο τρόπο ζωής με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το 1972. Ωστόσο, στην περίπτωση του Κυκλαδίτικου Τοπίου που εκπροσωπείται από τα Πέντε Νησιά του Νοτίου Αιγαίου, η Οργάνωση ζητά εναλλακτικές και ισορροπημένες λύσεις καθαρής ενέργειας αντί των μαζικών αιολικών πάρκων, σε συνδυασμό με μια διεξοδική διαδικασία διαβούλευσης με τις τοπικές κοινότητες και ειδικούς.
Ο Πρόεδρος της Europa Nostra, Καθηγητής Δρ. Hermann Parzinger, δήλωσε: «Σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης, στεκόμαστε απόλυτα αλληλεγγύοι με τις τοπικές κοινότητες σε όλη την Ευρώπη, οι οποίες είναι οι ακούραστοι διαχειριστές των πιο ευάλωτων περιουσιακών στοιχείων μας. Στεκόμαστε αλληλεγγύοι και επίσης πράττουμε. Μπορείτε να είστε σίγουροι ότι η Europa Nostra, και το ευρύ δίκτυο μελών και συνεργατών μας, θα ενώσουμε τις φωνές μας για την υπεράσπιση αυτών των 12 τόπων κληρονομιάς που κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα. Από εμβληματικά φυσικά τοπία, σε χώρους θρησκευτικής σημασίας και στολίδια μοντέρνας αρχιτεκτονικής, αυτοί οι αξιοθαύμαστοι τόποι ενσαρκώνουν την κοινή μας ιστορία και αποτελούν ανεξάντλητη πηγή ανάπτυξης και ευημερίας για τις περιοχές και τις χώρες τους αλλά και για την Ευρώπη συνολικά. Σε μια περίοδο μεγάλης ανάγκης, ας συνεργαστούμε για να διατηρήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και να την τοποθετήσουμε εκεί που ανήκει: στην καρδιά της ανάκαμψης της Ευρώπης μετά την πανδημία ».
Ο Πρύτανης του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Francisco de Paula Coelho, δήλωσε: «Αυτός ο κατάλογος είναι σημαντική υπενθύμιση ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι εύθραυστη και ότι δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Με αυτήν τη επιλογή, κοινός μας στόχος είναι να υποστηρίξουμε και να ενισχύσουμε τις προσπάθειες των τοπικών κοινοτήτων που, σε όλη την Ευρώπη, είναι πεπεισμένες για την τεράστια και πολύπλευρη αξία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Προκειμένου να αξιοποιήσουμε πλήρως την κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά ως κινητήρια δύναμη της αειφόρου ανάπτυξης, πρέπει να διασφαλίσουμε τη φυσική προστασία της ως το πρώτο και πιο επείγον βήμα».
Το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή (7 Most Endangered) το διαχειρίζεται η Europa Nostra σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Έχει επίσης την υποστήριξη του προγράμματος Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 2013, το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μέρος μιας εκστρατείας της κοινωνίας των πολιτών για τη διάσωση της ευρωπαϊκής κληρονομιάς που κινδυνεύει. Αυξάνει την ευαισθητοποίηση, προετοιμάζει ανεξάρτητες αξιολογήσεις και κάνει προτάσεις για δράση. Παρόλο που δεν παρέχει άμεση χρηματοδότηση, η καταχώριση ενός τόπου υπό απειλή συχνά χρησιμεύει ως καταλύτης και κίνητρο για την κινητοποίηση της απαραίτητης δημόσιας ή ιδιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης και χρηματοδότησης.
Για την έκδοση του 2021, για πρώτη φορά μετά την έναρξη του προγράμματος, οι επιλεγμένοι 7 τόποι πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορούν να διεκδικήσουν μία χορηγία EIB Heritage Grant έως 10.000 ευρώ ανά περιοχή. Το EIB Heritage Grant μπορεί να διατεθεί στις επιλεγμένες 7 περιοχές υπό απειλή για να βοηθήσει στην εφαρμογή μιας προγραμματισμένης δράσης που θα συμβάλει στην σωτηρία του απειλούμενου τότου.
Οι υποψηφιότητες για το Πρόγραμμα 7 Υπό Απειλή 2021 υποβλήθηκαν από οργανώσεις-μέλη, συνεργαζόμενους οργανισμούς και μεμονωμένα μέλη του Europa Nostra από όλη την Ευρώπη καθώς και από μέλη της European Heritage Alliance.
