Όταν αναφερόμαστε στην ιστορία, τη μνήμη και τη λήθη, είναι ένα θέμα που παύει να είναι ακαδημαϊκό, γιατί περιστρέφεται γύρω από τον άνθρωπο και τα έργα του και γίνεται ταυτόσημο με την απόδοση τιμής σ’ αυτούς που θέλησαν να κρατήσουν ζωντανές τις ρίζες του ελληνισμού σε όλα τα πέρατα του κόσμου.

Ο φετινός εορτασμός της «Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων», έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και συμβολισμό: Γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης που οδήγησε στη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ταυτόχρονα θρηνούμε τους 353 χιλιάδες Έλληνες του Πόντου που αποδεκατίστηκαν από την εκδικητική μανία των Νεότουρκων. Η «λογική» της γενοκτονίας υπήρξε άμεσα συνδεδεμένη με την άρνηση αποδοχής από τους Νεότουρκους άλλων Πολιτισμών και εθνοτήτων, όπως εν προκειμένω των Ελλήνων του Πόντου που ζούσαν εκεί επί 28 συναπτούς αιώνες και είχαν δημιουργήσει δικό τους κράτος με διακριτά εθνικά χαρακτηριστικά και πολιτισμό.

Στον 21ο αιώνα πλέον, οι τιμητικές εκδηλώσεις στη μνήμη κάποιου ιστορικού γεγονότος έχουν αξία όταν απομακρύνονται από την συναισθηματική φόρτιση που προκαλούν και αποκτούν τη δυνατότητα να προσφέρουν ρεαλιστικές διδαχές. Η αναφορά στη «Γενοκτονία των Ποντίων» μπορεί να μην έσωσε την ανθρωπότητα από την επανάληψη μίας άλλης γενοκτονίας, όπως επί παραδείγματι αυτής των Εβραίων, όμως διατήρησε στη συλλογική μνήμη τον Ποντιακό Ελληνισμό ως αέναο παράδειγμα θυσίας, προκειμένου να διασωθεί η ελληνική και η εθνική ταυτότητα μας. Είναι περίτρανη απόδειξη πως τίποτα δεν χαρίζεται κι ότι χωρίς τις θυσίες των Ποντίων, πολλά πράγματα στην εθνική μας υπόσταση θα ήταν διαφορετικά.

Ο περιπατητής, στο δήμο της Νίκαιας, θα διαπιστώσει πώς από οδό σε οδό διατρέχει όλη την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού! Από την οδό Τραπεζούντος μέχρι την οδό Σαμψούντος και από την Αμασείας έως την Ένωση Ποντίων. Στον βορρά, στην Καστανιά Ημαθίας, η εκκλησία της Παναγίας Σουμελά μας θυμίζει ότι σώσαμε και τιμούμε ελεύθερα την Ιερή εικόνα στα χώματα μας ενισχύοντας την πίστη μας που αποτελεί τον ατσάλινο συνδετικό κρίκο των απανταχού Ελλήνων.

Όσοι τιμούν την 19η Μαΐου γνωρίζουν άριστα τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Δεν έχει νόημα να τα επαναλάβουμε.

Μπορούμε όμως και οφείλουμε να ενισχύσουμε τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης που αποτελεί πρωτίστως τιμή στη μνήμη των σφαγιασθέντων και εκδιωχθέντων Ελλήνων του Πόντου, με μια σειρά από δράσεις και εκδηλώσεις, όπου συντονισμένα η αυτοδιοίκηση μπορεί ν’ αναδείξει ακόμη πιο έντονα τα δραματικά αυτά ιστορικά γεγονότα, αναλαμβάνοντας ένα σημαντικό μερίδιο της ιστορικής ευθύνης που βαρύνει όλους μας.

Η ιστορική γνώση και η μνήμη χρειάζονται για να ξέρουμε ότι μπορούμε. Είναι εκείνα που μας καθοδηγούν ως Έθνος, μας τονώνουν τον πατριωτισμό και τελικά μας διδάσκουν και φωτίζουν το μέλλον μας.


*Ο Σπύρος Σπυρίδων είναι Διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, Πρώην δήμαρχος & Περιφερειάρχης.