Εθνικό σχέδιο δράσης κατά της ηπατίτιδας – Σε εγρήγορση η επιστημονική κοινότητα
Οι κύριες επιπτώσεις στη δηµόσια υγεία είναι η αυξηµένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο, καθώς και η διασπορά
Βασιλης Βενιζελος
Παγκόσµια Ηµέρα κατά της Ιογενούς Ηπατίτιδας, µε το χαρακτηριστικό σύνθηµα «HEP can’t wait / Η ηπατίτιδα δεν µπορεί να περιµένει», ήταν η προχθεσινή, Πέµπτη 28 Ιουλίου, και ο προσυµπτωµατικός έλεγχος για την ηπατίτιδα C σε άτοµα τα οποία γεννήθηκαν µεταξύ των ετών 1945 και 1980 παραµένει η µέγιστη προτεραιότητα του εθνικού σχεδίου δράσης για την εξάλειψη της νόσου στη χώρα µας.
Κι αυτό γιατί, µε βάση τις επιδηµιολογικές µελέτες και τις σχετικές στατιστικές καταγραφές, φαίνεται ότι περισσότερες από το 60% επί του συνόλου των λοιµώξεων της ηπατίτιδας C τις οποίες έχουµε στην Ελλάδα είναι σε άτοµα του γενικού πληθυσµού, τα οποία έχουν γεννηθεί µεταξύ του έτους 1945 και του έτους 1980, χρονική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας δεν υπήρχαν επαρκείς υγειονοµικές πρακτικές στη χώρα µας, κάτι το οποίο, όµως, έχει αλλάξει πλέον εντελώς. Οι κύριες επιπτώσεις στη δηµόσια υγεία είναι η αυξηµένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο, καθώς και η διασπορά των ιών αυτών στο κοινωνικό περιβάλλον.
Σηµαντικό ποσοστό των ασθενών µε χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίµωξης, όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο και ηπατική ανεπάρκεια, εφόσον δεν τεθούν υπό παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντι-ιική φαρµακευτική αγωγή. Ο όρος «ηπατίτιδα» αναφέρεται σε φλεγµονή του ήπατος.
Είναι συχνά λοιµώδους αιτιολογίας, αλλά υπάρχουν κι άλλες µορφές, όπως η αυτοάνοση και η φαρµακευτική ηπατίτιδα. Οι ιογενείς ηπατίτιδες οφείλονται, κυρίως, σε πέντε ιούς -Α, B, C, D και Ε-, οι οποίοι µεταδίδονται είτε παρεντερικά είτε µέσω τροφών, αλλά και µε σεξουαλική επαφή. Η ιογενής ηπατίτιδα εξακολουθεί να µαστίζει εκατοντάδες εκατοµµύρια ανθρώπους στον πλανήτη και αποτελεί τεράστιο πρόβληµα δηµόσιας υγείας.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 250.000-300.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β.
Όσον αφορά την ηπατίτιδα C, εκτιµάται ότι περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι πάσχουν στη χώρα µας, εκ των οποίων ένα υψηλό πο σοστό δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο.
∆ηλαδή, ο επιπολασµός για τη χρόνια ηπατίτιδα Β υπολογίζεται στη χώρα µας σε 2,5%- 3% του γενικού πληθυσµού και για την ηπατίτιδα C σε 1,5%-2% του γενικού πληθυσµού, ενώ η επίπτωση των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων B και C ποικίλλει ανά γεωγραφικό διαµέρισµα και επιµέρους πληθυσµό.
Ο εµβολιασµός έναντι της ηπατίτιδας Β έχει συµπεριληφθεί στο Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµού της χώρας µας και είναι ο µόνος αποτελεσµατικός τρόπος για την πρόληψη της νόσου και των επιπλοκών της. Επιπλέον, η χρήση συνδυασµού αντι-ιικών φαρµάκων έχει συµβάλει σηµαντικά στην αντιµετώπιση της ιογενούς ηπατίτιδας Β στους πάσχοντες.
Η ηπατίτιδα C είναι σήµερα µια ιάσιµη νόσος, δεδοµένου ότι τα τελευταία χρόνια τα νέας γενιάς φάρµακα έχουν αλλάξει ριζικά το τοπίο στη φαρµακευτική αντιµετώπιση αυτών των ασθενών. Στρατηγικός στόχος στη χώρα µας, µέσα από το εθνικό σχέδιο δράσης, εί ναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας C µέχρι το έτος 2030, στόχος ο οποίος έχει τεθεί από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας (ΠΟΥ).
Όλοι οι ασθενείς έχουν σήµερα πρόσβαση στα νέα θεραπευτικά σχήµατα, τα οποία οδηγούν στην πλήρη κάθαρση του ιού και την ίαση της λοίµωξης. Εάν τα κράτη-µέλη εφαρµόσουν τις οδηγίες του ΠΟΥ, οι ειδικοί εκτιµούν ότι σε λιγότερο από µία δεκαετία από σήµερα θα είναι εφικτό οι 71 και πλέον εκατοµµύρια άνθρωποι οι οποίοι ζουν µε ηπατίτιδα C στον πλανήτη να διαγνωστούν και να θεραπευτούν.
Ωστόσο, ο ετήσιος ρυθµός των ασθενών οι οποίοι θερα πεύονται υπολείπεται κατά 50% των ως άνω στόχων, ενώ ο ετήσιος ρυθµός των νέων δια γνώσεων υπολείπεται κατά 60% των στόχων. Χαρακτηριστικά είναι όσα τονίζει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδας «Προµηθέας» και αντι πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας (ΕΑΕ), Γιώργος Καλαµίτσης: «Η χώρα µας παραµένει πολύ µακριά από τους στόχους που έχει θέσει ο ΠΟΥ και έχουµε δεσµευτεί σε εθνικό επίπεδο σχετικά µε την εκρίζωση της ηπατίτιδας C µέχρι το 2030.
Σε αντίθετη πορεία είναι χώρες όπως η Αγγλία, η Ισπανία και η Γαλλία, που βρίσκονται σε τροχιά πλήρους εξάλειψης της ηπατίτιδας C ακόµα και πριν από το 2030, ενώ άλλες όπως οι Ιταλία, Πορτογαλία, Ολλανδία, Σκωτία, Γερµανία και η Μάλτα βρίσκονται εντός στόχων. Η Ελλάδα δεν δείχνει να ακολουθεί τη δέσµευσή της αυτή, µένοντας πολύ πίσω από τις υπόλοιπες χώρες.
Ενώ υπάρχουν εξαιρετικά φάρµακα για την ηπατίτιδα C, που θεραπεύουν τους ασθενείς σε ποσοστό 98%, και αποτελεσµατικά εµβόλια για την ηπατίτιδα B, δυστυχώς ελάχιστοι έχουν ευεργετηθεί, καθώς ιδιαίτερα για την ηπατίτιδα C η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών παραµένουν αδιάγνωστοι ή αντιµετωπίζουν ανυπέρβλητα εµπόδια στην πρόσβασή τους στη θεραπεία».Οι κλινικοί γιατροί της χώρας µας έχουν κληθεί εδώ και µήνες από τον ίδιον τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, αλλά και από τον Εθνικό Οργανισµό ∆ηµόσιας Υγείας (ΕΟ∆Υ) και την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ηπατος (ΕΕΜΗ), να είναι σε εγρήγορση για την οξεία ηπατίτιδα αγνώστου αιτιολογίας και να επαγρυπνούν για την έγκαιρη ανίχνευση περιστατικών παιδιών ηλικίας κάτω των 16 ετών, τα οποία παρουσιάζουν τυχόν συµπτώµατα ηπατίτιδας χωρίς σαφή αιτιολογία.
Σηµειώνεται ότι τα σχετιζόµενα συµπτώµατα περιλαµβάνουν ίκτερο, υπέρχρωση ούρων ή/ και αποχρωµατισµό κοπράνων, κνησµό, αρθραλγία/µυαλγία, πυρετό, ναυτία, εµετό ή κοι λιακό άλγος, λήθαργο ή απώλεια όρεξης και τρανσαµινάσες ορού περισσότερες από 500 IU/L.
«Το φαινόµενο εξακολουθεί, ασφαλώς, να παρακολουθείται στενά από τους ειδικούς επιστήµονες, αλλά βρίσκεται σε ύφεση», εξηγεί στα «Π» ο επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδηµιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι γονείς και οι φροντιστές των µικρών παιδιών καλούνται να παρακολουθούν την υγεία τους, να είναι σε εγρήγορση για τυχόν εµφάνιση των συµπτωµάτων ηπατίτιδας και σε περίπτωση υποψίας ή ανησυχίας να επικοινωνούν µε τον παιδίατρο. Σύµφωνα µε τις σχετικές οδηγίες εκ µέρους του ΕΟ∆Υ, συστήνεται η συστηµατική εφαρµογή των γενικών µέτρων πρόληψης και υγιεινής, τα οποία είναι:
- Τακτικό και σχολαστικό πλύσιµο των χεριών µε σαπούνι και νερό ή µε αλκοολούχο διάλυ µα, και ιδιαίτερα µετά τη χρήση τουαλέτας ή πριν από την κατανάλωση ή/και την προετοι µασία του φαγητού.
- Αποφυγή επαφής των χεριών µε το πρόσωπο, συγκεκριµένα τα µάτια, τη µύτη και το στόµα.
- Κάλυψη της µύτης και του στόµατος µε χαρτοµάντιλο κατά τον βήχα ή το φτέρνισµα, ενώ, εάν δεν είναι διαθέσιµο, κάλυψη µε το εσωτερικό του αγκώνα.
- Αποφυγή κοινής χρήσης επιτραπέζιων σκευών, όπως ποτήρια, µαχαιροπίρουνα κ.λπ.
- Αποφυγή στενής επαφής µε άτοµα τα οποία εµφανίζουν συµπτώµατα λοίµωξης του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού.
- Επαρκής αερισµός των χώρων και καθαρισµός των επιφανειών. Συστήνεται, επίσης, τα παιδιά να έχουν κάνει όλα τα απαραίτητα για την ηλικία τους εµβόλια, σύµφωνα µε το Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµών παιδιών και εφήβων.
Υπενθυµίζεται ότι τα καταγεγραµµένα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών στη χώρα µας ανέρχονται µέχρι σήµερα σε µόλις 14.
Σύµφωνα, µάλιστα, µε όσα δηλώνει στα «Π» ο πρόεδρος της Ελληνικής και της Παγκόσµιας Παιδιατρικής Εταιρείας, οµότιµος καθηγητής Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ανδρέας Κωνσταντόπουλος, «δεν ήταν καθόλου λανθασµένος ο συναγερµός ο οποίος σήµανε διεθνώς σχετικά µε τα κρούσµατα οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών, αλλά, εάν υπάρξουν περαιτέρω νέα κρούσµατα, θα πρόκειται για έναν νέο άγνωστο ιό της ηπατίτιδας».
*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά» στις 30/07/2022
Κι αυτό γιατί, µε βάση τις επιδηµιολογικές µελέτες και τις σχετικές στατιστικές καταγραφές, φαίνεται ότι περισσότερες από το 60% επί του συνόλου των λοιµώξεων της ηπατίτιδας C τις οποίες έχουµε στην Ελλάδα είναι σε άτοµα του γενικού πληθυσµού, τα οποία έχουν γεννηθεί µεταξύ του έτους 1945 και του έτους 1980, χρονική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας δεν υπήρχαν επαρκείς υγειονοµικές πρακτικές στη χώρα µας, κάτι το οποίο, όµως, έχει αλλάξει πλέον εντελώς. Οι κύριες επιπτώσεις στη δηµόσια υγεία είναι η αυξηµένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο, καθώς και η διασπορά των ιών αυτών στο κοινωνικό περιβάλλον.
Σηµαντικό ποσοστό των ασθενών µε χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίµωξης, όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο και ηπατική ανεπάρκεια, εφόσον δεν τεθούν υπό παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντι-ιική φαρµακευτική αγωγή. Ο όρος «ηπατίτιδα» αναφέρεται σε φλεγµονή του ήπατος.
Είναι συχνά λοιµώδους αιτιολογίας, αλλά υπάρχουν κι άλλες µορφές, όπως η αυτοάνοση και η φαρµακευτική ηπατίτιδα. Οι ιογενείς ηπατίτιδες οφείλονται, κυρίως, σε πέντε ιούς -Α, B, C, D και Ε-, οι οποίοι µεταδίδονται είτε παρεντερικά είτε µέσω τροφών, αλλά και µε σεξουαλική επαφή. Η ιογενής ηπατίτιδα εξακολουθεί να µαστίζει εκατοντάδες εκατοµµύρια ανθρώπους στον πλανήτη και αποτελεί τεράστιο πρόβληµα δηµόσιας υγείας.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 250.000-300.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β.
Όσον αφορά την ηπατίτιδα C, εκτιµάται ότι περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι πάσχουν στη χώρα µας, εκ των οποίων ένα υψηλό πο σοστό δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο.
∆ηλαδή, ο επιπολασµός για τη χρόνια ηπατίτιδα Β υπολογίζεται στη χώρα µας σε 2,5%- 3% του γενικού πληθυσµού και για την ηπατίτιδα C σε 1,5%-2% του γενικού πληθυσµού, ενώ η επίπτωση των χρόνιων ιογενών ηπατιτίδων B και C ποικίλλει ανά γεωγραφικό διαµέρισµα και επιµέρους πληθυσµό.
Ο εµβολιασµός έναντι της ηπατίτιδας Β έχει συµπεριληφθεί στο Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµού της χώρας µας και είναι ο µόνος αποτελεσµατικός τρόπος για την πρόληψη της νόσου και των επιπλοκών της. Επιπλέον, η χρήση συνδυασµού αντι-ιικών φαρµάκων έχει συµβάλει σηµαντικά στην αντιµετώπιση της ιογενούς ηπατίτιδας Β στους πάσχοντες.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Η ηπατίτιδα C είναι σήµερα µια ιάσιµη νόσος, δεδοµένου ότι τα τελευταία χρόνια τα νέας γενιάς φάρµακα έχουν αλλάξει ριζικά το τοπίο στη φαρµακευτική αντιµετώπιση αυτών των ασθενών. Στρατηγικός στόχος στη χώρα µας, µέσα από το εθνικό σχέδιο δράσης, εί ναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας C µέχρι το έτος 2030, στόχος ο οποίος έχει τεθεί από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας (ΠΟΥ). Όλοι οι ασθενείς έχουν σήµερα πρόσβαση στα νέα θεραπευτικά σχήµατα, τα οποία οδηγούν στην πλήρη κάθαρση του ιού και την ίαση της λοίµωξης. Εάν τα κράτη-µέλη εφαρµόσουν τις οδηγίες του ΠΟΥ, οι ειδικοί εκτιµούν ότι σε λιγότερο από µία δεκαετία από σήµερα θα είναι εφικτό οι 71 και πλέον εκατοµµύρια άνθρωποι οι οποίοι ζουν µε ηπατίτιδα C στον πλανήτη να διαγνωστούν και να θεραπευτούν.
Ωστόσο, ο ετήσιος ρυθµός των ασθενών οι οποίοι θερα πεύονται υπολείπεται κατά 50% των ως άνω στόχων, ενώ ο ετήσιος ρυθµός των νέων δια γνώσεων υπολείπεται κατά 60% των στόχων. Χαρακτηριστικά είναι όσα τονίζει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδας «Προµηθέας» και αντι πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας (ΕΑΕ), Γιώργος Καλαµίτσης: «Η χώρα µας παραµένει πολύ µακριά από τους στόχους που έχει θέσει ο ΠΟΥ και έχουµε δεσµευτεί σε εθνικό επίπεδο σχετικά µε την εκρίζωση της ηπατίτιδας C µέχρι το 2030.
Σε αντίθετη πορεία είναι χώρες όπως η Αγγλία, η Ισπανία και η Γαλλία, που βρίσκονται σε τροχιά πλήρους εξάλειψης της ηπατίτιδας C ακόµα και πριν από το 2030, ενώ άλλες όπως οι Ιταλία, Πορτογαλία, Ολλανδία, Σκωτία, Γερµανία και η Μάλτα βρίσκονται εντός στόχων. Η Ελλάδα δεν δείχνει να ακολουθεί τη δέσµευσή της αυτή, µένοντας πολύ πίσω από τις υπόλοιπες χώρες.
Ενώ υπάρχουν εξαιρετικά φάρµακα για την ηπατίτιδα C, που θεραπεύουν τους ασθενείς σε ποσοστό 98%, και αποτελεσµατικά εµβόλια για την ηπατίτιδα B, δυστυχώς ελάχιστοι έχουν ευεργετηθεί, καθώς ιδιαίτερα για την ηπατίτιδα C η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών παραµένουν αδιάγνωστοι ή αντιµετωπίζουν ανυπέρβλητα εµπόδια στην πρόσβασή τους στη θεραπεία».Οι κλινικοί γιατροί της χώρας µας έχουν κληθεί εδώ και µήνες από τον ίδιον τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, αλλά και από τον Εθνικό Οργανισµό ∆ηµόσιας Υγείας (ΕΟ∆Υ) και την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ηπατος (ΕΕΜΗ), να είναι σε εγρήγορση για την οξεία ηπατίτιδα αγνώστου αιτιολογίας και να επαγρυπνούν για την έγκαιρη ανίχνευση περιστατικών παιδιών ηλικίας κάτω των 16 ετών, τα οποία παρουσιάζουν τυχόν συµπτώµατα ηπατίτιδας χωρίς σαφή αιτιολογία.
Σηµειώνεται ότι τα σχετιζόµενα συµπτώµατα περιλαµβάνουν ίκτερο, υπέρχρωση ούρων ή/ και αποχρωµατισµό κοπράνων, κνησµό, αρθραλγία/µυαλγία, πυρετό, ναυτία, εµετό ή κοι λιακό άλγος, λήθαργο ή απώλεια όρεξης και τρανσαµινάσες ορού περισσότερες από 500 IU/L.
«Το φαινόµενο εξακολουθεί, ασφαλώς, να παρακολουθείται στενά από τους ειδικούς επιστήµονες, αλλά βρίσκεται σε ύφεση», εξηγεί στα «Π» ο επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδηµιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι γονείς και οι φροντιστές των µικρών παιδιών καλούνται να παρακολουθούν την υγεία τους, να είναι σε εγρήγορση για τυχόν εµφάνιση των συµπτωµάτων ηπατίτιδας και σε περίπτωση υποψίας ή ανησυχίας να επικοινωνούν µε τον παιδίατρο. Σύµφωνα µε τις σχετικές οδηγίες εκ µέρους του ΕΟ∆Υ, συστήνεται η συστηµατική εφαρµογή των γενικών µέτρων πρόληψης και υγιεινής, τα οποία είναι:
- Τακτικό και σχολαστικό πλύσιµο των χεριών µε σαπούνι και νερό ή µε αλκοολούχο διάλυ µα, και ιδιαίτερα µετά τη χρήση τουαλέτας ή πριν από την κατανάλωση ή/και την προετοι µασία του φαγητού.
- Αποφυγή επαφής των χεριών µε το πρόσωπο, συγκεκριµένα τα µάτια, τη µύτη και το στόµα.
- Κάλυψη της µύτης και του στόµατος µε χαρτοµάντιλο κατά τον βήχα ή το φτέρνισµα, ενώ, εάν δεν είναι διαθέσιµο, κάλυψη µε το εσωτερικό του αγκώνα.
- Αποφυγή κοινής χρήσης επιτραπέζιων σκευών, όπως ποτήρια, µαχαιροπίρουνα κ.λπ.
- Αποφυγή στενής επαφής µε άτοµα τα οποία εµφανίζουν συµπτώµατα λοίµωξης του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού.
- Επαρκής αερισµός των χώρων και καθαρισµός των επιφανειών. Συστήνεται, επίσης, τα παιδιά να έχουν κάνει όλα τα απαραίτητα για την ηλικία τους εµβόλια, σύµφωνα µε το Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµών παιδιών και εφήβων.
Υπενθυµίζεται ότι τα καταγεγραµµένα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών στη χώρα µας ανέρχονται µέχρι σήµερα σε µόλις 14.
Σύµφωνα, µάλιστα, µε όσα δηλώνει στα «Π» ο πρόεδρος της Ελληνικής και της Παγκόσµιας Παιδιατρικής Εταιρείας, οµότιµος καθηγητής Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ανδρέας Κωνσταντόπουλος, «δεν ήταν καθόλου λανθασµένος ο συναγερµός ο οποίος σήµανε διεθνώς σχετικά µε τα κρούσµατα οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών, αλλά, εάν υπάρξουν περαιτέρω νέα κρούσµατα, θα πρόκειται για έναν νέο άγνωστο ιό της ηπατίτιδας».
*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά» στις 30/07/2022
