Οι κρατούμενοι των φυλακών μπορούν να προσφύγουν για τις συνθήκες κράτησης. Θεσπίζεται ένδικο βοήθημα για την εξέταση και επανόρθωση των αδικιών. Επαναπροσδιορίζεται το κατώτατο όριο ηλικίας των νεαρών κρατουμένων από το 13ο στο 15ο, οι οποίοι θα κρατούνται σε αυτοτελή σωφρονιστικά καταστήματα χωρίς επικοινωνία με αυτά των ενηλίκων. Οι μητέρες κρατούμενες που έχουν μαζί τους παιδιά έως 3 χρόνων, θα μένουν χωριστά από τις άλλες κρατούμενες, ενώ θα λειτουργήσουν βρεφονηπιακοί σταθμοί μέσα στις φυλακές.

Διαφορετικές φυλακές ανά… αδίκημα και όχι ανάμειξη κρατουμένων που έχουν τελέσει διαφορετικά εγκλήματα. Προβλέπεται ο περιορισμός ακόμη και η διακοπή τηλεφωνικής επικοινωνίας όταν προκύπτει βάσιμος κίνδυνος αξιόποινων πράξεων μέσα ή έξω από τις φυλακές.

Οι παραπάνω είναι μερικές από τις βασικές προβλέψεις και διατάξεις του νέου σωφρονιστικού κώδικα που την εβδομάδα που έρχεται θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή, στις 15 Οκτωβρίου. Κάποια σημεία του νομοσχεδίου έδωσαν στη δημοσιότητα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος και ο Γενικός Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής Κώστας Παπαθανασίου.

Ισότητα και ένδικο βοήθημα

Σε μία προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται η απαγόρευση κάθε δυσμενούς διακριτικής μεταχείρισης των κρατουμένων, με το άρθρο 82Α του ποινικού κώδικα, ενώ ταυτόχρονα διευρύνεται και με την προσθήκη στα πεδία απαγόρευσης και της οικονομικής κατάστασης του κρατουμένου.
Στο νέο άρθρο 6 Α που έχει τίτλο "Προσφυγή κρατουμένων για τις συνθήκες κράτησης και δίκαιη ικανοποίηση", θεσπίζεται ένδικο βοήθημα για την προβολή, εξέταση και επανόρθωση, όπου χρειάζεται, από την εθνική αρχή των παραπόνων αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης των κρατουμένων στα σωφρονιστικά καταστήματα και αστυνομικά τμήματα της χώρας.
Από τη μία, η συγκεκριμένη ρύθμιση, αποσκοπεί στην βελτίωση των συνθηκών κράτησης των κρατουμένων, και από την άλλη στην αποφυγή καταδικών της χώρας μας, για τις οποίες καταβάλλονται σημαντικά χρηματικά ποσά αποζημιώσεων και τον τερματισμό της επιτήρησης της χώρας μας ως προς τα μέτρα συμμόρφωσης από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Οι επικίνδυνοι και οι ανήλικοι

Σε άλλη ρύθμιση υπάρχει η πρόβλεψη κράτησης ιδιαίτερα επικινδύνων κρατουμένων που προβαίνουν σε επιθέσεις σε βάρος συγκρατούμενών τους ή σωφρονιστικών υπαλλήλων, σε σωφρονιστικά καταστήματα αυξημένης ασφάλειας, με σκοπό την προστασία κρατουμένων και υπαλλήλων. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προστασία αδύναμων κρατουμένων καθώς και των κανόνων και οδηγιών του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT).
Στο άρθρο 12 επαναπροσδιορίζεται το κατώτατο όριο ηλικίας των νεαρών κρατουμένων από το 13ο στο 15ο. Επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις δημιουργίας και οι ειδικοί όροι λειτουργίας αυτοτελών σωφρονιστικών καταστημάτων νεαρών κρατουμένων ή αυτοτελών τμημάτων κράτησης χωρίς επικοινωνία με τα άλλα συγκροτήματα Κράτησης Ενηλίκων, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο ιστότοπος thetoc.gr.

Οι μητέρες και ο διαχωρισμός ανά… αδίκημα

Σε προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 13 προβλέπεται ότι μητέρες κρατούμενες που έχουν μαζί τα παιδιά τους μέχρι την ηλικία των τριών ετών, θα βρίσκονται χωριστά σε ειδικό χώρο ή τμήμα του σωφρονιστικού καταστήματος, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στους χώρους αυτούς των άλλων γυναικών κρατουμένων.
Παράλληλα, προβλέπεται η λειτουργία μέσα ή έξω από τις φυλακές, βρεφονηπιακού σταθμού και προβλέπεται ότι τα παιδιά ηλικίας άνω των τριών ετών, εφόσον κριθεί από τους αρμόδιους δικαστικούς λειτουργούς, κατόπιν κοινωνικής έρευνας, ότι το οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι κατάλληλο, τοποθετούνται σε δομές παιδικής προστασίας των Υπουργείων Υγείας και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Σε άλλη παράγραφο, επισημαίνεται ο διαχωρισμός των φυλακών ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα των αδικημάτων, χωρίς να συγχρωτίζονται κρατούμενοι για αδικήματα διαφορετικής φύσης και βαρύτητας. Ενδεικτικά σε ρύθμιση του άρθρου 19 προβλέπεται η ίδρυση νέων κατηγοριών σωφρονιστικών καταστημάτων, πέραν των υφισταμένων.
Ξεχωριστές φυλακές για κρατούμενους που έχουν τελέσει εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, άλλες για αυτούς οικονομικών εγκλημάτων, καταστήματα εργασίας, και σωφρονιστικά καταστήματα αυξημένης ασφαλείας, προκειμένου να μην αναμιγνύονται κρατούμενοι εγκλημάτων διαφορετικών κατηγοριών με ότι αυτό συνεπάγεται για την εύρυθμη λειτουργία και ασφάλεια των καταστημάτων κράτησης.

Περίθαλψη, άδειες, περιορισμός επικοινωνιών

Με προτεινόμενη προσθήκη σε συγκεκριμένες παραγράφους του άρθρου 28 ρυθμίζονται θέματα υγειονομικής περίθαλψης. Πέρα από την καθιερωμένη ιατρική κάρτα υγείας του κρατουμένου, προβλέπεται η δυνατότητα εξέτασης ή παρακολούθησης από ιατρό επιλογής του με δική του δαπάνη και η καταχώρηση, στην κάρτα ή το δελτίο του, των στοιχείων ιατρικού ενδιαφέροντος, το ΑΜΚΑ ή οτιδήποτε άλλο συναφές στοιχείο.
Σε άλλες διατάξεις ορίζονται οι προϋποθέσεις μεταγωγής σε ειδικά καταστήματα, χορήγησης τακτικών ή εκπαιδευτικών αδειών και εναλλακτικών τρόπων έκτισης της ποινής.
Στις προϋποθέσεις χορήγησης τακτικών αδειών προβλέπεται ο διαχωρισμός των αδικημάτων ανάλογα με την επικινδυνότητά και τη βαρύτητά τους. Σε ρύθμιση του άρθρου 58 εξειδικεύεται η δυνατότητα χορήγησης εκπαιδευτικής άδειας μόνο σε δημόσιες σχολές, προκειμένου να αποφευχθεί κατάχρηση ή παρέλκυση του εκπαιδευτικού δικαιώματος του κρατουμένου. Η φοίτηση σε δημόσιες σχολές εγγυάται αυστηρότερη εκπαιδευτική δομή και καλύτερη εποπτεία, ενώ προϋπόθεση χορήγηση της άδειας είναι η αδυναμία φοίτησης με εξ αποστάσεως παρακολούθηση των μαθημάτων, οπότε το δικαίωμα ασκείται μόνο για την παρακολούθηση δια ζώσης θεωρητικών μαθημάτων ή εργαστηρίων σε δημόσιες σχολές. Στο άρθρο 53 ορίζεται η δυνατότητα του Συμβουλίου της Φυλακής να περιορίσει την τηλεφωνική επικοινωνία του κρατούμενου όταν προκύπτει βάσιμος κίνδυνος διατάραξης, η σχεδιασμού αξιόποινων πράξεων μέσα ή έξω από την φυλακή.
Σε άλλη ρύθμιση του νομοσχεδίου αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας ημιελεύθερης διαβίωσης, η οποία προβλέπεται μόνο στις περιπτώσεις κρατουμένων που εκτίουν ποινή κάθειρξης για οικονομικά αδικήματα.

Μεταγωγές και επανένταξη

Με την προτεινόμενη ρύθμιση στο άρθρο 76 προστίθενται και νέοι λόγοι μεταγωγής που σχετίζονται με την ομαλή λειτουργία του καταστήματος, με την πειθαρχική τιμωρία των κρατουμένων και τον σεβασμό των δικαιωμάτων με βάση την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά του φύλου.
Οι μεταγωγές αυτές παραγγέλλονται από την ΚΕΜ, ύστερα από πρόταση του Συμβουλίου Φυλακής και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν συντρέχει αδυναμία άμεσης συνεδρίασης της ΚΕΜ, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής. Με αυτόν τον τρόπο, ρυθμίζεται πλήρως και η παραγγελία μεταγωγής για την ύπαρξη διαφάνειας και αποφυγής άσκοπων μετακινήσεων κρατουμένων.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η λήψη μέριμνας με την ενίσχυση των φορέων, για την κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση των αποφυλακισθέντων, όπως και για τους νεαρούς κρατούμενους. Στο άρθρο 81 αναγράφεται ως υποχρέωση της πολιτείας η μέριμνα για την ομαλή επάνοδο και προσαρμογή όλων των κρατουμένων χωρίς διακρίσεις. Στο επόμενο άρθρο γίνεται αναφορά στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις ή Μονάδες που λειτουργούν υπό την εποπτεία της Πολιτείας και σκοπό έχουν την ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή, των ατόμων που ανήκουν στις ειδικές ομάδες πληθυσμού, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι αποφυλακισμένοι.