Διαφορετικές φυλακές φύλαξης ανά αδίκημα και όχι ανάμειξη των κρατουμένων, δυνατότητα προσφυγής για τις συνθήκες κράτησης και καταβολής αποζημίωσης, επαναπροσδιορισμός του κατώτατου ορίου ηλικίας των νεαρών κρατουμένων από το 13ο στο 15ο έτος, αυστηροποίηση του πλαισίου αδειών για τους κρατούμενους που έχουν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη κι έχουν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, όπως βιασμούς ανηλίκων, δολοφονίες και εμπόριο ναρκωτικών, επικοινωνία των κρατουμένων με το κοινωνικό τους περιβάλλον με χρήση ηλεκτρονικών μέσων και αναβάθμιση των συνθηκών υγειονομικής περίθαλψης και διατροφής. Αυτές είναι λίγες μόνο από τις νέες διατάξεις στο σωφρονιστικό σύστημα της χώρας μετά την ψήφιση των αλλαγών στον Σωφρονιστικό Κώδικα από την Ολομέλεια της Βουλής.

Οι νέες ρυθμίσεις ψηφίστηκαν κατά πλειοψηφία με σειρά βελτιωτικών αλλαγών, στις οποίες προχώρησε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, και ο υφυπουργός, αρμόδιας για την αντεγκληματική πολιτική, Λευτέρης Οικονόμου, αποδεχόμενος προτάσεις και παρατηρήσεις τόσο της αντιπολίτευσης όσο και των αρμόδιων φορέων.

Μεταξύ των διατάξεων επίσης περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που αφορούν την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων χορήγησης άδειας για ημιελεύθερη διαβίωση στους κρατούμενους που εκτίουν ποινή κάθειρξης για οικονομικά εγκλήματα και επεκτείνεται η δυνατότητα έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση («βραχιολάκι»).

Ηθική βλάβη

Με τις νέες διατάξεις οι κρατούμενοι έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στο δικαστήριο εκτέλεσης ποινών, εφόσον δεν τηρούνται οι ενδεδειγμένες συνθήκες κράτησής τους. Σε περίπτωση μάλιστα που γίνει δεκτή η προσφυγή τους, υπάρχει δυνατότητα αλλαγής του χώρου κράτησης και, αν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, διατάσσεται η μεταφορά τους στο νοσοκομείο των φυλακών ή σε άλλο δημόσιο νοσοκομείο ή η κατά προτεραιότητα μεταγωγή τους σε άλλο κατάστημα κράτησης.

Μάλιστα, το δικαστήριο εκτέλεσης ποινών μπορεί να επιδικάσει, εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα, χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη ο κρατούμενος, η οποία ορίζεται από 5 έως 30 ευρώ την ημέρα, ανάλογα με τη βαρύτητα της προσβολής.

Η απόφαση που θα εκδοθεί δεν υπόκειται σε κανένα ένδικο μέσο. Την ίδια στιγμή, προβλέπεται η δημιουργία ξενώνων για τους αποφυλακισθέντες, στους οποίους μπορούν να διαμένουν και να διατρέφονται για διάστημα μέχρι δύο μηνών από την απόλυσή τους, εφόσον δεν έχουν σπίτι. Τους παρέχεται επίσης κάθε δυνατή ενημέρωση για ανεύρεση εργασίας και προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ή προσανατολισμού.

Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης κρατουμένων, με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής να έχει αρχίσει να δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ενίσχυσης και μελλοντικής επανένταξης των αποφυλακισμένων, δίνοντας σε 5.000 κρατούμενους τη δυνατότητα κατάρτισης και πιστοποίησης κατά τον χρόνο κράτησής τους.

Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι ο διαχωρισμός των σωφρονιστικών καταστημάτων. Τα καταστήματα κράτησης χωρίζονται στα «Α τύπου», όπου κρατούνται υπόδικοι και καταδικασμένοι σε ποινή φυλάκισης, και στα «Β τύπου», όπου κρατούνται όλοι οι υπόλοιποι.

Παράλληλα, προβλέπονται τα ειδικά καταστήματα κράτησης: αγροτικά, νέων, τα κέντρα ημιελεύθερης διαβίωσης κατάδικων, σωφρονιστικά καταστήματα για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, αυξημένης ασφαλείας, εργασίας και τα οικονομικών εγκλημάτων.

Εγκαταστάσεις

Κάθε σωφρονιστικό κατάστημα μπορεί να διαθέτει πτέρυγες χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας ανάμεσα στους κρατουμένους. Οι μητέρες που έχουν μαζί τα βρέφη τους, μέχρι τριών ετών, κρατούνται πάντοτε σε ατομικά κελιά χωρητικότητας τουλάχιστον 40 m³, κατάλληλα διαρρυθμισμένα. Κάθε σωφρονιστικό κατάστημα πρέπει να διαθέτει χώρους και εγκαταστάσεις για ιατρικές εξετάσεις, αναρρωτήριο, εργαστήριο, βιβλιοθήκη, εκκλησιασμό, αίθουσα εκδηλώσεων και διαλέξεων και επαρκείς ανοιχτούς χώρους αυλισμού.

Παράλληλα, αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη χορήγηση αδειών στους καταδικασθέντες για ειδεχθή εγκλήματα. Συγκεκριμένα, οι ισοβίτες θεμελιώνουν δικαίωμα για τη χορήγηση άδειας ύστερα από 12 έτη στις φυλακές. Στην περίπτωση μάλιστα που πρόκειται για πολυϊσοβίτες, θα τους χορηγείται άδεια εφόσον έχουν εκτίσει πραγματικά επιπλέον τρία έτη για κάθε επιπλέον ποινή ισόβιας κάθειρξης.