O επιτυχημένος Ναξιώτης γιατρός και πολιτικός Δημήτριος Προμπονάς παραχώρησε στον Δήμο Αθηναίων μεγάλη έκταση στα όρια με τη Νέα Φιλαδέλφεια, με όρο τη δημιουργία πάρκου και την ανέγερση του ναού του Αγίου Γεωργίου.

Πριν από πέντε χρόνια, ο ναός του κτήματος, με ευθύνη της επιτροπής του κληροδοτήματος, δόθηκε ως δωρεά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Από τη στιγμή εκείνη άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. Η Αρχιεπισκοπή πέρασε στην αντεπίθεση, με προσφυγές, εξώδικα και πάγωμα των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η πολύχρονη διαμάχη, η οποία είχε προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις Ιερώνυμου - Βαρθολομαίου, τελικά έκλεισε με τις δύο πλευρές να έχουν βρει τη χρυσή τομή.

Από την απελευθέρωση και μετά το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναζητούσε έναν ναό στην Αθήνα. Τελικά, σε λίγες εβδομάδες θα έχει στην κατοχή του έναν ναό που δεν θα έχει σχέση με τον Αγιο Γεώργιο και το κτήμα Προμπονά, αλλά τον Αγιο Νικόλαο, κοντά στο Βυζαντινό Μουσείο, στο κέντρο των Αθηνών.

Η παραχώρηση της Αρχιεπισκοπής έρχεται ως συνέχεια των καλών σχέσεων που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ Ιερώνυμου και Βαρθολομαίου τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά και της παρέμβασης πολιτικών και οικονομικών παραγόντων. Η αναγνώριση του αυτοκέφαλου της Ουκρανίας έφερε τους δύο πνευματικούς ηγέτες πιο κοντά, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και η συμπλήρωση των 30 χρόνων από τότε που ο κ. Βαρθολομαίος εξελέγη Πατριάρχης. Η επέτειος αυτή αποτέλεσε την αφορμή για τη διοργάνωση τιμητικών εκδηλώσεων στην Αθήνα, από τις οποίες δεν μπορούσε να απουσιάζει η Ελλαδική Εκκλησία. Πριν από λίγες ημέρες, ο κ. Ιερώνυμος, μιλώντας για τις «καλές σχέσεις» που έχει με τον Πατριάρχη, ανέφερε: «Δεν θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο από το να είμαι στο πλευρό του Πατριάρχη. Είμαστε μια οικογένεια». Υπογράμμισε, ακόμα, ότι δεν πρέπει να αφήνουμε μικροπράγματα να δηλητηριάζουν τις σχέσεις και εξέφρασε τη συγκίνηση και τον θαυμασμό του για την ευστροφία του Πατριαρχείου.

Πώς οδηγήθηκαν στη λύση

Οι δύο Εκκλησίες οδηγήθηκαν στη λύση αυτή μετά την απόφαση του Δήμου Αθηναίων να προχωρήσει στη δωρεάν παραχώρηση των ναών μέσα στο κτήμα Προμπονά, στην περιοχή της Ριζούπολης, στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών για χρονικό διάστημα 50 ετών, κατόπιν σχετικής αίτησης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών προς τον Δήμο Αθηναίων. Η απόφαση αρχικά εκνεύρισε το Φανάρι, και μάλιστα ο κ. Βαρθολομαίος φέρεται να είχε απειλήσει ότι δεν θα παραστεί στις εκδηλώσεις προς τιμήν του. Το Μαξίμου είχε θορυβηθεί τότε, καθώς η ελληνική διπλωματία, σε μια τέτοια κρίσιμη φάση για τα Ελληνοτουρκικά, δεν επιθυμούσε εντάσεις με το Πατριαρχείο, και μάλιστα για ένα θέμα που ήταν αρκετά δυσνόητο για πολλούς. Εκτός αυτού, το ίδιο το Φανάρι περνούσε δύσκολες ώρες, καθώς είχε πολλά «ανοικτά μέτωπα», με πρώτο και πιο σοβαρό την αυτοκεφαλία της Ουκρανίας του 2018, που είχε ως αποτέλεσμα να επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο οι ήδη κακές σχέσεις με το Πατριαρχείο Μόσχας. Ο κ. Βαρθολομαίος, στην άγρια και αήθη, πολλές φορές, επίθεση από τη Μόσχα, βρέθηκε στην αναζήτηση συμμάχων και, όπως ήταν φυσικό, τους βρήκε στην Ελλαδική Εκκλησία, την Εκκλησία της Κύπρου και στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Και οι τρεις Εκκλησίες ταυτίστηκαν με τις θέσεις του Φαναρίου, θυσιάζοντας τις καλές σχέσεις που είχαν στο παρελθόν με τη Ρωσία. Ετσι, φτάσαμε στη συμβιβαστική λύση της παραχώρησης, για τις λατρευτικές ανάγκες του Πατριαρχείου στην Αθήνα, του ναού του Αγίου Νικολάου στο κέντρο.

Οι όροι της διαθήκης

Μετά τον θάνατο του εύπορου Ναξιώτη Δημήτρη Προμπονά, το 1949, το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του δωρίστηκε στην Πολεμική Αεροπορία. Μια μεγάλη έκταση, που είχε μετατρέψει σε κήπο, στην περιοχή της Ριζούπολης κληροδοτήθηκε στον Δήμο Αθηναίων. Ενας εκ των όρων της διαθήκης του Δ. Προμπονά ήταν το κτήμα να μεταβληθεί από τον δήμο σε κήπο αναψυχής των κατοίκων της πρωτεύουσας. Επίσης, είχε ζητήσει να χτιστεί ένας ναός στον χώρο του κληροδοτήματος, ενώ επιθυμούσε να έχει ρόλο επιμελητή σε όλη τη διαδικασία ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Οι διαδικασίες μεταβίβασης ολοκληρώθηκαν το 1950, τα δε έργα το 1954. Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, που χτίστηκε στον περιβάλλοντα χώρο, κόστισε 1,5 εκατομμύρια ευρώ και το κόστος καλύφθηκε από το Κληροδότημα Δ. Προμπονά.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά το Σάββατο 28/1