Καθησυχαστικοί οι σεισμολόγοι στα «Παραπολιτικά» για την Ελλάδα: Μεγάλη απόσταση, μη σύνδεση με το ρήγμα της Ανατολίας και καλύτερα αντισεισμικά κτίρια

Ένας σεισµός µεγέθους 7,8 Ρίχτερ και οι δονήσεις που ακολούθησαν έσπειραν τον όλεθρο στην Τουρκία και τη Συρία, µε δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και απροσδιόριστο αριθµό εγκλωβισµένων κάτω από τα χαλάσµατα των ισοπεδωµένων κτιρίων. Τα σεισµικά φαινόµενα έφεραν τις πληγείσες χώρες µπροστά σε µια τεράστια ανθρωπιστική κρίση, µε πολλές προεκτάσεις, και την επόµενη ηµέρα για Τουρκία και Συρία να διαγράφεται απολύτως δυσοίωνη. Την ίδια ώρα και ενώ η γειτονική µας χώρα µετρά τις πληγές της, οι εικόνες που καταγράφονται ξυπνούν µνήµες στην Ελλάδα από τους ιστορικούς φονικούς σεισµούς που έχουν πλήξει τη χώρα µας και υπάρχει διάχυτη η ανησυχία γύρω από το ερώτηµα «Μπορεί ο καταστροφικός σεισµός της Τουρκίας να µας επηρεάσει;».

Οι απαντήσεις δεν είναι απόλυτες. Η µεγάλη απόσταση της χώρας µας από την περιοχή εκδήλωσης του µεγάλου σεισµού στην Τουρκία και το γεγονός ότι το ρήγµα δεν συνδέεται µε αυτό της Βόρειας Ανατολίας, που φτάνει στο Βόρειο Αιγαίο, κάνουν µεν λιγότερο επιφυλακτικούς τους σεισµολόγους, αλλά κανείς δεν εφησυχάζει. Η ανησυχία εντάθηκε µετά και τη δραµατική εκτίµηση του καθηγητή Φυσικών Καταστροφών Κωνσταντίνου Συνολάκη ότι «είµαστε ήδη στο παράθυρο του αιώνα που µπορεί να δούµε πολύ µεγάλο σεισµό στο ελληνικό τόξο, της τάξης των 8,5 Ρίχτερ». Ο ίδιος εξηγώντας περαιτέρω σηµείωσε ότι τέτοιοι «µετασεισµοί» υπολογίζεται ότι γίνονται κάθε 600-800 χρόνια, µε τον τελευταίο µεγάλο σεισµό στην Κρήτη να έχει καταγραφεί το 1403. Το ερώτηµα που απασχολεί είναι αν η ισχυρή ένταση και το µικρό εστιακό βάθος του σεισµού στην Τουρκία θα µπορούσαν να προκαλέσουν γεωδυναµική επίδραση στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, βάζοντας τελικά και την Ελλάδα µέσα στο κάδρο.

Υπάρχουν όµως και πιο καθησυχαστικές φωνές, όπως του προέδρου του ΟΑΣΠ, Ευθύµιου Λέκκα. Οταν επικοινωνήσαµε µαζί του, βρισκόταν στην Αντιόχεια, από όπου περιέγραψε τις συνθήκες που επικρατούσαν: «Επικρατεί µια χαοτική κατάσταση στην περιοχή. Η πρώτη προσπάθεια που κάνουµε αυτή τη στιγµή είναι για τους εγκλωβισµένους. Θα ακολουθήσουν τα στάδια της έρευνας, όπως προβλέπεται. Είναι γεγονός ότι δεν επηρεάζει ο σεισµός της Τουρκίας τα ρήγµατα. Είναι µεγάλη η απόσταση». Αναφερθείς στο τι θα γινόταν σε περίπτωση αντίστοιχου σεισµού στην Ελλάδα, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ είπε: «Εµείς όσον αφορά τα κτίρια και τις υποδοµές είµαστε σε καλύτερο επίπεδο από την Τουρκία. Αυτό είναι δεδοµένο και έχει αποδειχθεί. Οι αντισεισµικοί κανονισµοί στην Ελλάδα είναι πολύ πιο καλοί». Αναφορικά µε τα αίτια της τραγωδίας στην Τουρκία, τόνισε ότι υπήρχαν πολλοί παράγοντες που επηρέασαν, όπως το ρήγµα της Ανατολίας, η κατάσταση των κατασκευών και ο χωροταξικός σχεδιασµός των περιοχών.

Για τους φονικούς σεισµούς στην Τουρκία µιλούν στα «Π» σεισµολόγοι, που εξηγούν εάν υπάρχει περίπτωση να επηρεάσουν τα ρήγµατα της Ελλάδας.

Μανώλης Σκορδύλης, καθηγητής Σεισμολογίας ΕΜΠ: «∆εν έχουµε κάποια ένδειξη»

Είναι µεγάλη η απόσταση ανάµεσα στην περιοχή όπου έγινε ο σεισµός και τον ελληνικό χώρο. Πολλές φορές κάνουµε µια αντιδιαστολή µε τον σεισµό του Ιζµίτ του 1999 - εκείνος ήταν ο προηγούµενος πολύ µεγάλος σεισµός και έγινε πάνω σε ένα τµήµα του τεκτονικού σχηµατισµού της Β. Ανατολίας. Ο σχηµατισµός αυτός έχει ένα µήκος 1.500 χλµ., διασχίζει όλη τη Β. Τουρκία προς τα δυτικά, φθάνει στο Β. Αιγαίο και καταλήγει στις Σποράδες. Εποµένως, ο σεισµός τότε έγινε σε έναν τεκτονικό σχηµατισµό που η δυτική του απόληξη µπαίνει στην Ελλάδα και τότε είχαµε πει ότι εκείνος ο σεισµός, λόγω και του µεγέθους των 7,6 Ρίχτερ, θα µπορούσε εν δυνάµει να επηρεάσει περιοχές στον ελληνικό χώρο.

Οι κοντινές περιοχές είναι περισσότερο υποψήφιες να δεχτούν αυτή τη γεωδυναµική επίδραση, όπως οι περιοχές της Τουρκίας, της Συρίας και της Κύπρου. Η Ελλάδα δεν βγαίνει από αυτό το κάδρο, είναι και αυτή σε απόσταση βολής

Και πράγµατι τις επόµενες ώρες έπειτα από εκείνο τον σεισµό είχαµε δύο σεισµούς µε µέγεθος πάνω από 5 Ρίχτερ και στις 7 Σεπτεµβρίου είχαµε τον σεισµό 5,9 Ρίχτερ στην Πάρνηθα. Αυτό δεν σηµαίνει ότι ο σεισµός στην Τουρκία προκάλεσε τον σεισµό στην Πάρνηθα ή τους άλλους δύο στο Β. Αιγαίο, αλλά, αν τα ρήγµατα στα οποία εκδηλώθηκαν αυτοί οι σεισµοί στον ελλαδικό χώρο ήταν επαρκώς φορτισµένα, ήταν ώριµα να δώσουν µεγάλους σεισµούς. Η κίνηση εξαιτίας των 7,6R ήταν αυτή που εξωθεί αυτά τα ρήγµατα να εκδηλώσουν µια ώρα αρχύτερα τους σεισµούς τους. Υπό αυτή την έννοια, είχαµε πει τότε ότι πιθανώς να υπάρχει κάποια σύνδεση ανάµεσα στους σεισµούς που εκδηλώθηκαν στον ελλαδικό χώρο µε τον σεισµό εκείνον. Τώρα δεν έχουµε κάποια ένδειξη. Ο ελληνικός χώρος, εξάλλου, δεν συνδέεται άµεσα µε το ρήγµα της Ανατολικής Ανατολίας. ∆εν έχει καµία σχέση. Εποµένως, δεν βλέπουµε αυτή τη στιγµή κάποια λογική σύνδεση που θα µπορούσε να δικαιολογήσει ανησυχία για εκδήλωση σεισµών στον ελληνικό χώρο εξαιτίας του σεισµού στην Τουρκία.

Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ∆ρ Σεισμολογίας και μέλος του συμβούλιου ∆ιοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστήμιου: «Σε απόσταση βολής»

Αυτοί οι δύο σεισµοί που έγιναν στη Νοτιοανατολική Τουρκία και έβλαψαν και τη Συρία έχουν τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά εκείνα που µπορεί να προκαλέσουν γεωδυναµική επίδραση στην ευρύτερη περιοχή τους. Τα χαρακτηριστικά είναι το µεγάλο µέγεθος, η επιφανειακή εστία και το γεγονός ότι έγιναν πάνω σε ένα ρήγµα οριζόντιας ολίσθησης. Αυτά τα χαρακτηριστικά ευνοούν τη γεωδυναµική επίδραση, δηλαδή ευνοούν τη γένεση και άλλων σεισµών στην ευρύτερη γειτονιά, δηλαδή την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι κοντινές περιοχές είναι περισσότερο υποψήφιες να δεχτούν αυτή τη γεωδυναµική επίδραση, όπως οι περιοχές της Τουρκίας, της Συρίας και της Κύπρου. Η Ελλάδα δεν βγαίνει από αυτό το κάδρο, είναι και αυτή σε απόσταση βολής, αλλά, τονίζω, οι πιθανότητες να υπάρξει γεωδυναµική επίδραση στην Ελλάδα είναι πολύ µικρότερες, ακριβώς διότι βρίσκεται σε µεγαλύτερη απόσταση. Η Αθήνα, για παράδειγµα, είναι σε απόσταση 1.200 χιλιοµέτρων από τις εστίες αυτών των σεισµών. Τα νησιά του Νοτιοανατολικού Αιγαίου είναι σε κοντινότερη απόσταση, γι’ αυτό λένε ότι η Ελλάδα δεν βγαίνει εντελώς από το κάδρο, αλλά οι πιθανότητες είναι µικρότερες να έχουµε τέτοια φαινόµενα εδώ. Από την άλλη µεριά, η γεωδυναµική επίδραση δεν σηµαίνει κατ’ ανάγκη ότι µπορεί να περιλάβει µόνο µεγάλο σεισµό. Εχει αποδειχθεί ότι µπορεί να συµβεί να εµφανιστεί η γεωδυναµική επίδραση µε σηµαντικό αριθµό σεισµών σε µικρότερα µεγέθη. Είναι ένα φαινόµενο πολύπλοκο και δεν µπορούµε να ξέρουµε ακριβώς σε ποιες περιοχές θα δράσει, µε ποια µεγέθη και πότε. Κατά συνέπεια, αυτές οι αβεβαιότητες δεν µας επιτρέπουν να εισηγηθούµε στις Αρχές Πολιτικής Προστασίας επιχειρησιακή δράση, διότι δεν µπορούµε να γνωρίζουµε τα ακριβή στοιχεία.

Θανάσης Γκανάς, διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου: «∆ιαφορά στην ποιότητα των κατασκευών»

Ο βασικότερος λόγος για τη µεγάλη καταστροφή είναι ότι δεν έχουν καλή ποιότητα οι κατασκευές. Υπάρχουν προβληµατικές κατασκευές όσον αφορά την ποιότητα του σκυροδέµατος. ∆εύτερον, είναι πολύ κοντά σε µεγάλα ρήγµατα και δεν έχουν γίνει σωστοί πολεοδοµικοί σχεδιασµοί. Εχουµε µεγάλη διαφορά στην ποιότητα των κατασκευών στην Ελλάδα. Το είδαµε αυτό και στον σεισµό του 2020 στη Σάµο. Είχαµε ζηµιές στην Ελλάδα, κυρίως σε παλιά σπίτια, ενώ στην Τουρκία κατέρρευσαν πολυκατοικίες, παρότι το επίκεντρο ήταν κοντά και στις δύο περιοχές που συζητάµε. Εντούτοις, στην Τουρκία οι κατασκευές υποφέρουν περισσότερο. Αυτό σηµαίνει ότι δεν τηρούνται οι κανονισµοί ή ότι χρειάζονται περαιτέρω επικαιροποίηση. Η Ελλάδα δεν επηρεάζεται. Η Κύπρος είναι πιο κοντά, ωστόσο δεν υπάρχει κάποιο µεγάλο ρήγµα πάνω στη Μεγαλόνησο που να µας ανησυχεί. Εχουµε ρήγµατα στον θαλάσσιο χώρο νότια του νησιού. Απ’ ό,τι δείχνουν τα δεδοµένα, η σεισµικότητα είναι φυσιολογική. ∆εν έχουµε καµία διαφορά από τον µέσο όρο. Η δραστηριότητα στον θαλάσσιο χώρο της Κύπρου κρίνεται φυσιολογική.

Γεράσιμος Χουλιάρας, διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου: «Είµαστε πολύ µακριά»

H ανθρωπιστική κρίση είναι αυτή που έχουν να αντιµετωπίσουν οι άνθρωποι στην Τουρκία και τη Συρία µετά τους ισχυρούς σεισµούς. Οι σεισµολόγοι παρακολουθούµε µήπως µετατοπιστούν τα επίκεντρα. Σε αυτά οι αλλαγές δεν γίνονται κάθε µέρα. Συνεχίζει η δραστηριότητα, δεν παρατηρούµε κάτι διαφορετικό. Το ενδιαφέρον είναι για τη γειτονική περιοχή, δηλαδή τη Μέση Ανατολή και την Κύπρο, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα. Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ µακριά από το ρήγµα για να γίνει µεταφορά τάσεων. Είναι πολύ µεγάλη η απόσταση.