«Το παιδί µε πήρε τηλέφωνο πέντε λεπτά µετά το δυστύχηµα και δεν το πίστεψα. Μου έλεγε: “Μπαµπά, δίπλα µου καίγονται άνθρωποι” κι εγώ κοίταζα στα social και, επειδή δεν έβλεπα να γράφεται τίποτα, νόµιζα ότι συνέβαινε κάτι άλλο… Ζητώ συγγνώµη από το παιδί µου µε όση δύναµη µου µένει». Η 19χρονη κόρη του Βασίλη Πρωτόπαπα επέβαινε στο δεύτερο βαγόνι της αµαξοστοιχίας Intercity 62 το βράδυ της περασµένης Τρίτης. Οταν έγινε η σύγκρουση, κατάφερε να βουτήξει στην πίσω πλευρά του κυλικείου και, παρά τον τραυµατισµό της στην κοιλιακή χώρα, να συρθεί έξω µε τη βοήθεια ενός νεαρού. Από τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης ο πατέρας της δεν έχει φύγει στιγµή από το Γενικό Νοσοκοµείο Λάρισας, από όπου σήµερα αναµένεται να πάρει εξιτήριο. Ενας ακόµα επιβάτης στο ίδιο βαγόνι, ο Λάζαρος Παπαζήσης, επίσης νοσηλευόµενος, είδε να χάνονται άνθρωποι δίπλα του, αλλά δεν µπορούσε να κάνει το παραµικρό λόγω εγκαυµάτων στα χέρια του. «Πήδηξε από ένα σπασµένο παράθυρο και σώθηκε. Στα µάτια του µπήκαν θραύσµατα κρυστάλλων και το σώµα του έχει παντού καψίµατα. Είναι κλονισµένος και µιλά συνεχώς για τους συνεπιβάτες του που έχασε», αναφέρει ο δικηγόρος του, Γιώργος Μπαρτζώκης. Κι ένας τρίτος, ο Παναγιώτης, που βγήκε αλώβητος από το τρίτο βαγόνι, περνά συνεχώς και από το Γενικό και από το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο, µε τη µητέρα του και την αδελφή του, για να βρει τον φίλο που γνώρισε στο τρένο. «Πρόκειται για συγχυσµένο και δυστυχισµένο άνθρωπο», λέει στα «Π» ένας παλαιός αξιωµατικός που εποπτεύει µε την οµάδα του τα εξωτερικά ιατρεία και το τµήµα των επειγόντων περιστατικών.

Οι περισσότεροι από τους νεκρούς είναι νέοι, από 19 έως 30 ετών, φοιτητές, αλλά και εργαζόµενοι σε άλλες πόλεις. Ταξίδευαν µε το «νυχτερινό» γιατί έχει φθηνότερο εισιτήριο, «άσε που τις περισσότερες φορές δεν µας ζητά κανείς να “κόψουµε” όταν ανεβαίνουµε στον συρµό από τους άλλους σταθµούς (Λιανοκλάδι, Λάρισα, Παλαιοφάρσαλα), πέραν της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης», εξηγεί ένας τακτικός χρήστης του συγκεκριµένου δροµολογίου. Κι εξηγεί κάτι το οποίο επιβεβαιώνουν και οι σιδηροδροµικοί: «Τα γκισέ εκείνη την ώρα είναι κλειστά. Ο ελεγκτής αρχίζει να ρωτά για τα εισιτήρια µετά τη Ραψάνη συνήθως. Την Τρίτη το βράδυ δεν ήρθε κάποιος να µας ελέγξει. ∆εν πρόλαβε καν…».

Επιβαίνοντες

Πόσοι ήταν µέσα στα τρία πρώτα βαγόνια; Η εταιρεία δεν έχει ενηµερώσει επισήµως κανέναν, ούτε και κλήθηκε από κάποια Αρχή να το πράξει. Στις επίσηµες ανακοινώσεις τους, Αστυνοµία και Πυροσβεστική επιφυλάσσονται για τον αριθµό των επιβαινόντων, όπως επίσης και για τον τελικό αριθµό των αγνοουµένων. Οι επικεφαλής των σωστικών συνεργείων στα Τέµπη µάταια ζητούσαν, από τη στιγµή που έφτασαν εκεί, µια λίστα επιβατών - κανείς δεν τους ενηµέρωνε επίσηµα. «∆εν ξέραµε πόσους ψάχναµε κι ένα τέτοιο στοιχείο ήταν το πιο σηµαντικό όταν οι συρµοί συγκρούστηκαν, παράγοντας πυροθερµικό φορτίο 1.300 βαθµών Κελσίου. Υπό τέτοιες συνθήκες οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν, δεν υφίστανται καν εγκαύµατα τελικού σταδίου, αλλά λιώνουν, διαµελίζονται, σκορπίζουν… Πώς αλλιώς να το εξηγήσω;», αναφέρει, δακρύζοντας, στα «Π» υψηλόβαθµος αξιωµατούχος της Πυροσβεστικής, που επιχειρούσε στον τόπο της τραγωδίας όλες τις µέρες. «Από τη µια, όσοι επέζησαν ή διασώσαµε έλεγαν ότι υπάρχουν κι άλλοι δίπλα τους στις κουκέτες, όµως, όταν µπαίναµε, όπου αυτό ήταν εφικτό, ή όταν ανοίξαµε µε τους γερανούς από πάνω τα βαγόνια, δεν βλέπαµε παρά ελάχιστα», συνέχισε.

Νεκροτομές

Η ιατροδικαστής Λάρισας, Ρουµπίνη Λεονταρή, σε συνεργασία µε τον προϊστάµενο της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών, Νίκο Καρακούκη, και τον αναπληρωτή του, Νίκο Καλόγρια, έχουν νεκροτοµήσει ήδη δεκάδες σορούς, ενώ από χθες ξεκίνησαν τη δυσκολότερη φάση του έργου τους. Κι αυτή αφορά τα διαφορετικά ανθρώπινα µέλη που µεταφέρθηκαν σε 10 σακούλες στο νεκροτοµείο. Η διαδικασία ταυτοποίησης µε DNA έχει ολοκληρωθεί στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συγγενείς ενηµερώθηκαν και οι παραλαβές των θανόντων γίνονται κανονικά. Οµως θα περάσουν κάποιες µέρες για να αποδοθούν στις οικογένειες τα µέλη των συγγενικών τους προσώπων. Πόσους περιέχουν οι 10 σακούλες; «Πολλούς παραπάνω από 10», απαντούν οι ιατροδικαστές.

Οπως µετέδωσαν από την πρώτη στιγµή τα «Π», που παρακολούθησαν και κατέγραψαν εκ του σύνεγγυς τα γεγονότα, το παρασκήνιο και τις εξελίξεις, ο σταθµάρχης της Λάρισας ενηµερώθηκε στις 23.04 από τον σταθµάρχη Νέων Πόρων ότι η εµπορική αµαξοστοιχία πήγαινε στη γραµµή καθόδου µε κατεύθυνση προς την Αθήνα. Ο σταθµάρχης όµως δεν αντέδρασε ούτε τότε, µιας και εξακολουθούσε να πιστεύει ότι είχε «κλειδώσει» το Intercity στη γραµµή ανόδου προς Θεσσαλονίκη. Κατά τον σύµβουλο διοίκησης του ΟΣΕ, Π. Τερεζάκη, η επικοινωνία των δύο καταγράφηκε ηχητικά και «τσεκαρίστηκε» στο τηρούµενο βιβλίο. Μετά, δηλαδή, το σήµα που έδωσε στον µηχανοδηγό της επιβατικής αµαξοστοιχίας, ο κατηγορούµενος φαίνεται να µην αξιοποίησε τις τεχνολογικές δυνατότητες που είχε προκειµένου να σταµατήσει έγκαιρα το τρένο. «Ο σταθµός της Λάρισας έχει τοπικό πίνακα χειρισµού σηµατοδότησης, πριν και µετά τον σταθµό, σε κάποια απόσταση, υπάρχουν φωτοσήµατα και αλλαγές που δείχνουν την παρουσία του τρένου. Το γιατί ο σταθµάρχης δεν µπόρεσε να παρακολου θήσει το τρένο σε όλη τη διαδροµή µέχρι 5,5 χλµ. µετά τον σταθµό αποτελεί αντικείµενο έρευνας», είπε.

Άκουγαν

Στην ερώτηση αν ο µηχανοδηγός θα µπορούσε να µην υπακούσει στην εντολή του σταθµάρχη, ο κ. Τερεζάκης απάντησε ότι «ο σταθµάρχης είναι αυτός που εντέλλει άπαντες να κυκλοφορούν στη γραµµή, άρα έπρεπε να ακολουθήσει την εντολή. Αν όµως του δώσει περίεργη εντολή, ο µηχανοδηγός µπορεί να διευκρινίσει την εντολή που πήρε. Θα µπορούσε, δεν ήταν υποχρέωσή του όταν του κάνει εντύπωση να ζητήσει διευκρινίσεις». Σχετικά δε µε τον διάλογο σταθµάρχη - µηχανοδηγού και αν τον άκουγε και ο µηχανοδηγός του εµπορικού τρένου, ο κ. Τερεζάκης απάντησε ότι «η εµπορική αµαξοστοιχία άκουσε τη συζήτηση, αλλά δεν υπήρξε αναφορά ότι το τρένο ήταν στη γραµµή καθόδου, ούτε υπήρχε τηλεγράφηµα ότι έχουµε µονή γραµµή».

Περιγραφές

Στη γειτονιά του στη Λάρισα, τα πρόσωπα που συνοµιλούσαν συχνά µε τον 59χρονο Βασίλη Σ. τον περιγράφουν ως άνθρωπο της καλής παρέας, χωρίς υπηρεσιακά ενδιαφέροντα. Ενας ταξιτζής µε «πιάτσα» και στο ΚΤΕΛ και στον ΟΣΕ λέει για εκείνον: «∆εν είναι κακός, αλλά ποτέ στη δουλειά του δεν διεκδίκησε τίποτα. Υπηρετούσε ως αχθοφόρος στις αποθήκες µε άλλους δύο, δηλαδή σε βάρδια τριών υπαλλήλων. Τρεις βάρδιες είχε η αποθήκη και πέντε χρόνια που ήταν αυτοί εκεί είχε αδρανήσει το εµπορικό του ΟΣΕ». Στο µεταξύ, σηµειώνεται ότι στις πρώτες επισηµάνσεις του το κλιµάκιο µηχανικών της Ρυθµιστικής Αρχής Σιδηροδρόµων διαπίστωσε πως ο 59χρονος: α) δεν είχε στοιχειώδη γνώση του «γραµµικού συστήµατος», κοινώς δεν ήξερε πώς λειτουργούν οι γραµµές και β) ακριβώς επειδή συνέβαινε το προηγούµενο, δεν έπρεπε να του αναθέτουν καθήκοντα διαχείρισης νυχτερινής κυκλοφορίας συρµών. Για τον µηχανοδηγό του Intercity, τον έναν εκ των 11 σιδηροδροµικών που έχασαν τη ζωή τους, οι εκπρόσωποι των εργαζοµένων µιλούν µε τα καλύτερα λόγια, υπογραµµίζοντας πως επρόκειτο για πολύ έµπειρο επαγγελµατία.

Το σύστημα

Οσον αφορά την τηλεδιοίκηση, ο κ. Τερεζάκης εξήγησε ότι µέχρι το 2010-11-12 υπήρχε από το Κιάτο µέχρι το Αεροδρόµιο και από την Αθήνα µέχρι την Ειδοµένη και τον Προµαχώνα, η οποία, όµως, «για διάφορους λόγους µετά έπεσε». Ενας από τους λόγους ήταν και οικονοµικός, η µείωση του προσωπικού που έγινε σταδιακά, «οπότε όλο το σύστηµα υπέφερε και άρχισε να απαξιώνεται, και οι κοπές των καλωδίων, υποφέρουµε πολύ από αυτό». Παρά τις καταγγελίες, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν, ωστόσο, πως το όλο έργο έχει υλοποιηθεί σε ποσοστό 70%, εκτός από το 30%. Τα δύο κοµµάτια που δεν καλύπτονται ακόµη είναι το σκέλος ανάµεσα στη Λάρισα και το Πλατύ, όπου σηµειώθηκε το δυστύχηµα, και νοτιότερα η έκταση µεταξύ Οινόης και Τιθορέας. Ωστόσο, σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήµατα ελέγχου έχουν αποδοθεί σε ολόκληρο το κοµµάτι από το Πλατύ Ηµαθίας έως τον Προµαχώνα, όπως και σε µεγάλο µέρος της διαδροµής από την Αθήνα έως τη Λάρισα. Υπενθυµίζεται ότι ο πρωθυπουργός ήταν προγραµµατισµένο να επισκεφθεί την Τετάρτη το ανακαινισµένο και σε λειτουργία κέντρο τηλεδιοίκησης - σηµατοδότησης στη Θεσσαλονίκη, που καλύπτει συγκεκριµένα το τµήµα Πλατύ - Προµαχώνας, και να ενηµερωθεί για τις εφαρµογές τηλεδιοίκησης, σηµατοδότησης και ETCS (European Train Control System) που διαθέτει.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 4 Μαρτίου 2023