Λύκεια: Πώς θα γίνουν οι προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις από την Τράπεζα Θεμάτων για 330.000 μαθητές; Πώς βγαίνουν τα θέματα; 23.223 θέματα βρίσκονται ήδη στη «δεξαμενή» θεμάτων. Όλη τη διαδικασία αναλύει στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Γιάννης Αντωνίου.

Με την Τράπεζα Θεμάτων, που επεκτείνεται φέτος στη Γ’ Λυκείου και θα εφαρμοστεί στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις για περίπου 330.000 μαθητές όλων των λυκείων της χώρας, η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, στοχεύει στην καλύτερη βαθμολόγηση των μαθητών, στον επανασχεδιασμό και στην αναβάθμιση της διδασκαλίας των μαθημάτων, αλλά και τη μαθησιακή υποστήριξη των μαθητών που δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσθετης υποστήριξης π.χ. με φροντιστήριο.

O oρισμός

Σύμφωνα με την απόφαση του υπουργείου Παιδείας, τα θέματα θα οριστούν κατά 50% από τους διδάσκοντες το μάθημα κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και 50% από την Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας, από την οποία θα κληρωθούν είτε έξι αυτοτελή θέματα είτε τρεις ενότητες θεμάτων.

Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα στην Τράπεζα Θεμάτων έχουν δημοσιευθεί συνολικά 23.223 θέματα. Τους στόχους και τη διαδικασία της Τράπεζας Θεμάτων, που αποτελεί σημαντικό εργαλείο οργάνωσης και διαχείρισης της αξιολόγησης των μαθητών και μαθητριών, καθώς και βάση πληροφοριών που δίνει τη δυνατότητα για επανασχεδιασμό του μαθήματος και της διδακτικής πράξης, αναλύει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Γιάννης Αντωνίου, στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ», η οποία παράλληλα δημοσιεύει ενδεικτικά θέματα από τη «δεξαμενή» της Τράπεζας Θεμάτων που είναι διαθέσιμα, για την κατανόηση του πνεύματος των εξετάσεων από τους υποψήφιους, και μέσω των οποίων παρέχονται στοχευμένες κατευθύνσεις και οδηγίες που ενισχύουν και υποστηρίζουν τη μαθησιακή διαδικασία.

«Αποθετήριο»

Όπως μας εξηγεί ο πρόεδρος του ΙΕΠ, Γ. Αντωνίου, η Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας αποτελεί ένα προσεκτικά σχεδιασμένο «αποθετήριο» εξεταστικών αντικειμένων (θεμάτων). Η δημιουργία και η λειτουργία της αποτελούν σημαντικό εργαλείο οργάνωσης και διαχείρισης της διαδικασίας αξιολόγησης των μαθητών και μαθητριών ως αναπόσπαστης συνιστώσας του εκπαιδευτικού έργου (Υ.Α. 173678/ΓΔ4/22- 12-2020, ΦΕΚ 5787/τ. Β’/30- 12-2020).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας, ως παιδαγωγικό εργαλείο, υπηρετεί τη διαδικασία αξιολόγησης και στόχο της έχει να διευκολύνει και όχι να ελέγξει, να προσανατολίσει και όχι να δεσμεύσει. Παράλληλα, αποτελεί μια βάση πληροφοριών που υπερβαίνει τη χρηστικότητα της βαθμολόγησης και δίνει δυνατότητα για ευρύτερη αποτίμηση και επανα- σχεδιασμό του μαθήματος και της διδακτικής πράξης.

Τυχαία επιλογή

Ως προς τον αξιολογικό της ρόλο, σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, η Τράπεζα Θεμάτων δύναται να αξιοποιηθεί σε πρακτικές διαμορφωτικής και τελικής αξιολόγησης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας των προαγωγικών και απολυτήριων εξετάσεων που διενεργούνται στο τέλος κάθε σχολικού έτους πραγματοποιείται τυχαία επιλογή θεμάτων.

Συγκεκριμένα από την Τράπεζα Θεμάτων κληρώνονται είτε αυτοτελή θέματα είτε ενό- τητες θεμάτων που σε ποσοστό αντιστοιχούν στο πενήντα τοις εκατό (50%) της γραπτής δοκιμασίας για τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα στις προαγωγικές εξετάσεις της Α ́ και Β ́ τάξης κάθε τύπου λυκείου και στις απολυτήριες εξετάσεις της Γ ́ τάξης κάθε τύπου λυκείου (Γενικά Λύκεια, ΕΠΑΛ, ΕΝΕ- ΕΓΥ-Λ, Λύκεια ΕΑΕ).

Κατά τη διαδικασία των εξετάσεων τα θέματα ορίζονται κατά ποσοστό (50%) από τον/ τη διδάσκοντα/-ουσα ή τους διδάσκοντες/-ουσες το μάθημα κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και (50%) από την Τράπεζα Θεμάτων.

Ο αριθμός των θεμάτων που κληρώνονται για κάθε μάθημα εξαρτάται από την τυπολογία των θεμάτων (αυτοτελή θέματα ή ενότητες θεμάτων), όπως αυτή καθορίζεται βάσει των θεσμικών κειμένων όσον αφορά τον τρόπο αξιολόγησης κάθε μαθήματος. Έτσι, ανάλογα με το εξεταζόμενο μάθημα κληρώνονται με τυχαία επιλογή έξι (6) αυτοτελή θέματα ή τρεις (3) ενότητες θεμάτων. Οι διδάσκοντες/-ουσες επιλέγουν, ανάλογα με το μάθημα, είτε έναν συνδυ- ασμό θεμάτων είτε μία ενότητα θεμάτων.

Τα πρώτα συμπεράσματα από τη μέχρι τώρα εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας αποτυπώνονται μέσω της επιτυχούς εφαρμογής της κατά τη διαδικασία των προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Μαΐου - Ιουνίου 2021-2022 και της επαναληπτικής περιόδου Σεπτεμβρίου 2022, σε όλα τα λύκεια της χώρας και της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης του εξωτερικού.

Θετική ανταπόκριση

Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τη διαπίστωση αυτή που αφορά την εφαρμογή της κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης, όπως τονίζει ο κ. Αντωνίου, θα πρέπει να σημειωθεί η θετική ανταπόκριση εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας, όπως αυτή αποτυπώνεται από τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών τόσο στη διαδικασία υποβολής νέων θεμάτων, τα οποία αξιολογούνται και δημοσιεύονται από τα μέλη των Ειδικών Επιστημονικών Ομάδων Θεματοδοτών/Αξιολογητών, όσο και στην αξιοποίηση της δυνατότητας που παρέχεται για υποβολή σχολίων/παρατηρήσεων επί συγκεκριμένων θεμάτων.

Άμεσες παρεμβάσεις

Η πρακτική αυτή αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς χάρη στη λήψη πολύτιμης ανατροφοδότησης και στη συνεχή αλληλεπίδραση με την εκπαιδευτική-επιστημονική κοινότητα διενεργούνται άμεσες παρεμβάσεις με στόχο τη διαρκή βελτίωση του έργου και τη διασφάλιση της επιστημονικής του εγκυρότητας.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΕΠ, η Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας αποκτά δυναμικό χαρακτήρα καθώς εμπλουτίζεται και βελτιώνεται συνεχώς προκειμένου να αποτελέσει ένα εκπαιδευτικό εργαλείο ανοιχτό και προσβάσιμο προς όλα τα μέλη της εκπαι- δευτικής κοινότητας.

Καθίσταται έτσι αντιληπτό ότι εκτός από την υπηρέτηση της διαδικασίας της αξιολόγησης, κύρια στόχευση της Τράπεζας Θεμάτων είναι να υποστηρίξει τη διαδικασία της διδασκαλίας των εκπαιδευτικών και της μάθησης όλων των μαθητών/-τριών, ιδιαίτερα εκείνων οι οποίοι/-ες δεν διαθέτουν τη δυνατότητα πρόσθετης υποστήριξης.

Με άλλα λόγια, η Τράπεζα Θεμάτων δομείται και οργανώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζει τη δυνατότητα για άμεση πρόσβαση σε ένα διαρκώς εμπλουτιζόμενο αποθετήριο εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο προσφέρεται σε μορφή θεμάτων κλιμακούμενης δυσκολίας που καλύπτουν όλη την εξεταστέα ύλη και συνοδεύονται από κατάλληλα δομημένες ενδεικτικές απαντήσεις, μέσω των οποίων παρέχονται στοχευμένες κατευθύνσεις και οδηγίες που ενισχύουν και υποστηρίζουν τη μαθησιακή διαδικασία.

Αξίζει τέλος να επισημανθεί ότι σημαντικός δείκτης επιτυχίας της Τράπεζας Θεμάτων στην αποστολή της είναι να περιορίσει την έμφαση που δίνεται στην ανάκληση δεδομένων πληροφοριακού υλικού, να δώσει δείγματα θεμάτων που αξιολογούν την κατανόηση της διδασκόμενης ύλης, την πρόσληψη του περιεχομένου εννοιών, την ικανότητα επέκτασης, σύνθεσης και ανάλυσης και τη συνδυαστική αξιοποίηση δεδομένων για την παραγωγή μεταγνώσης.



Η πρόσβαση

Στο πλαίσιο του διδακτικού και επιμορφωτικού της ρόλου η Τράπεζα Θεμάτων διαμορφώνεται προκειμένου να αποτελέσει δεξαμενή γνώσης, εμπειρίας, διδακτικών πρακτικών και ανατροφοδότησης με όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, με απώτερο στόχο να υποστηρίξει και να ενισχύσει πολλαπλά το έργο των εκπαιδευτικών στην προσπάθειά τους να προσφέρουν ένα ποιοτικά ανώτερο μάθημα στους μαθητές και τις μαθήτριές τους.

Σημειώνεται ότι η πρόσβαση στο υλικό των θεμάτων είναι ανοιχτή μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που λειτουργεί στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ http://iep. edu.gr/el/trapeza-thematon- arxiki-selida.

Ενδεικτικές ερωτήσεις

ΙΣΤΟΡΙΑ Α ́ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

1ο ΘΕΜΑ
1.α.(Ι) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πληροφορία και δίπλα του τη λέξη Σωστό, αν η πληροφορία είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πληροφορία είναι λανθασμένη:

1. Η ομηρική εποχή έχει χαρακτηριστεί και ως ελληνικός μεσαίωνας.
2. Στο τιμοκρατικό πολίτευμα κριτήριο διάκρισης των πολιτών ήταν το εισόδημα.
3. Η εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου είχε τον χαρακτήρα ένοπλης εξερεύνησης.
4. Ο Τιβέριος Γράκχος πρότεινε να διατεθούν στους στρατιώτες του ρωμαϊκού κράτους οι θησαυροί του βασιλιά της Περγάμου.
5. Ο Οκταβιανός συγκέντρωσε στο πρόσωπό του όλα τα αξιώματα της ρωμαϊκής πολιτείας και αναγορεύτηκε δικτάτορας. (μονάδες 5)

(ΙΙ) Να κατατάξετε στη σωστή χρονολογική σειρά τα ακόλουθα γεγονότα, αρχίζοντας από το αρχαιότερο:

α. διάταγμα του Καρακάλλα
β. ρωμαϊκή βασιλεία
γ. ρωμαϊκή Ηγεμονία (Principatus)
δ. ίδρυση της Ρώμης
ε. ρωμαϊκή δημοκρατία
(μονάδες 5) Μονάδες 10

1.β. Να εξηγήσετε τους ακόλουθους ιστορικούς όρους: λααγέτας (μονάδες 5), πανελλήνια ιδέα (μονάδες 10).

XHMEIA Γ ́ ΛΥΚΕΙΟΥ

α. Να αντιστοιχίσετε τους μορι- ακούς τύπους (Μ.Τ.) των ενώσεων της στήλης Ι με τα σημεία ζέσεως (σ.ζ.) της στήλης ΙΙ του παρακάτω πίνακα. Να αιτιολογήσετε τις επιλογές σας. (μονάδες 6)

Στήλη Ι (Μ.Τ.)
1. CH3OH 2. Η23. CH4
Στήλη ΙΙ (σ.ζ.) A. -253°C Β. -161,5°C Γ. 65°C

β. Σε κλειστό δοχείο και σε πίεση 1 atm επικρατεί η ισορροπία:
CH4 +H2O⇌CH3OH + H2

Πώς επηρεάζει η μείωση του όγκου του δοχείου την απόδοση της παραπάνω αντίδρασης στις παρακάτω θερμοκρασίες (οι οποίες μένουν σταθερές σε κάθε περίπτωση): i.80oC ii. 140 oC

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας για καθεμιά από τις δύο περιπτώσεις, αξιοποιώντας δεδομένα από το ερώτημα (α). (μονάδες 7)

Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: Ar(H)=1, Ar(C)=12. Το σημείο ζέσεως του H2O είναι 100 oC και τα σ.ζ. των ουσιών που συμμετέχουν στην ισορροπία θεωρούνται σταθερά στις συνθήκες του πειράματος. Μονάδες 13

2.2. Σε κενό δοχείο σταθερού όγκου και θερμοκρασίας εισάγεται ισομοριακό μείγμα των Α και Β. Τα Α και Β αντιδρούν μεταξύ τους και στο δοχείο αποκαθίσταται η ισορροπία: Α(g) + 2Β(g) ⇌ 2Γ(g)

α. Να επιλέξετε ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει για τις συγκεντρώσεις των Α και Γ στην κατάσταση χημικής ισορροπίας: (μονάδες 4)
i.[A]=[B]+[Γ]
ii. [A] = [B] - [Γ]
iii. 2[A] = 2[B] + [Γ]
iv. 2[A] = 2[B] - [Γ]

β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας (Μονάδες 12)

*Της Ισμήνης Χαραλαμποπούλου / Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής.