Ένα αλαλούμ με τις ενώσεις καταναλωτών στη χώρα μας, που κάποιες δεν εκπροσωπούν παρά ελάχιστους ανθρώπους, άλλες είναι «φαντάσματα» και ορισμένες έχουν αμφιλεγόμενους σκοπούς, αποκαλύπτει, σύμφωνα με πληροφορίες, ενδελεχής έρευνα που διεξάγεται στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και βρίσκεται σε εξέλιξη.

Στο Μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών, που τηρείται βάσει νόμου στο αρμόδιο υπουργείο (Ν. 2251/1994), είναι εγγεγραμμένες 22 πρωτοβάθμιες ενώσεις και 2 δευτεροβάθμιες, σύνολο επομένως 24.

Οι μισές

Από αυτές, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, μόνο οι μισές, 12 δηλαδή, έχουν στείλει στοιχεία, ως οφείλουν, για την πιστοποίηση της πραγματικής λειτουργίας τους, ενώ άλλες 2 έχουν επιφυλαχθεί να απαντήσουν. Οι οικονομικοί πόροι της εκάστοτε ένωσης καταναλωτών, βάσει νόμου, προέρχονται αποκλειστικά από τα δικαιώματα εγγραφής, τις συνδρομές και τις εθελοντικές εισφορές των μελών της, τα εισοδήματα από την αξιοποίηση της περιουσίας της, τις κληρονομιές και κληροδοσίες, καθώς και από τις τυχόν επιχορηγήσεις που δικαιούται από το ελληνικό Δημόσιο ή από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Μια από τις ενώσεις, λοιπόν, που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο και παράλληλα βγαίνουν με εκπροσώπους τους στους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς έχει δηλωμένα 652 μέλη και 0 ευρώ ως έσοδα τόσο στη φορολογική δήλωση του 2021 όσο και σε εκείνη του 2022, όπου δηλώνει ως έξοδα μόλις 646,64 ευρώ. Συνεπώς, είτε κανένα από τα μέλη της δεν είναι ταμειακά ενήμερο είτε στην πραγματικότητα έχει δηλωμένα εικονικά τα μέλη, για να δικαιολογεί την υπόστασή της.

Μια άλλη ένωση καταναλωτών, πάλι, εμφανίζει συνολικά 1.278 εγγεγραμμένα μέλη, εκ των οποίων τα 231 είναι ταμειακά ενήμερα, έχουν πληρώσει κανονικά δηλαδή τη συνδρομή τους. Ταυτόχρονα, όμως, η ίδια ένωση δηλώνει μόλις 1.452 ευρώ ετήσια έσοδα από συνδρομές και σύνολο εσόδων 3.036 ευρώ - και εξόδων 3.095 ευρώ, γεννώντας εύλογα ερωτήματα για το ποιους πραγματικά εκπροσωπεί. Ενα τρίτο παράδειγμα που τέθηκε υπόψη των «Π» αφορά μια ένωση που δηλώνει 10.194 μέλη, από τα οποία όμως, σύμφωνα με την ίδια δήλωση, μόλις 700 πληρώνουν συνδρομή.

Σκεπτικισμός

Στο υπουργείο Ανάπτυξης, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, έχει αναπτυχθεί ένας έντονος σκεπτικισμός ως προς το πόσες τελικά είναι οι πραγματικές ενώσεις καταναλωτών στην Ελλάδα, ποιους εκπροσωπούν και πόσες, την ίδια ώρα, είναι μονάχα ενώσεις-σφραγίδα, με προέδρους που εμφανίζονται στα ΜΜΕ, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν κάποιο «κανονικό» σωματείο από πίσω τους.

Η έρευνα θα στραφεί και ως προς το κατά πόσο ορισμένες από αυτές τις κατ’ όνομα μόνο ενώσεις καταναλωτών κρύβουν κάποιον άλλο σκοπό, ιδίως δε τη μαζική εκπροσώπηση πολιτών στα δικαστήρια μέσω συλλογικής αγωγής, με το ανάλογο βέβαια αντίτιμο από τον καθένα. Ηδη, μάλιστα, φέρεται να ερευνάται η περίπτωση μιας ένωσης που λειτούργησε ως ενδιάμεσος με συγκεκριμένα δικηγορικά γραφεία για την άσκηση αγωγών εκ μέρους καταναλωτών.

Τα δικαιώματα

Υπενθυμίζουμε ότι μια αναγνωρισμένη ένωση καταναλωτών έχει το δικαίωμα να ασκεί «αντιπροσωπευτική αγωγή ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων ή διασυνοριακή αντιπροσωπευτική αγωγή ενώπιον των δικαστηρίων ή διοικητικών Αρχών των άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εφόσον έχει οριστεί ως νομιμοποιούμενος φορέας» και δεν δικαιούται να εισπράττει τίποτα άλλο πέρα από «περιορισμένα τέλη από τους καταναλωτές που έχουν εκφράσει τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν σε συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική αγωγή».

Το νομοθετικό πλαίσιο εκφράζεται ξεκάθαρα: «Οι ενώσεις καταναλωτών δεν δικαιούνται αμοιβής από τα μέλη τους για παρεχόμενα σε αυτά ατομικά ή συλλογικά μέσα προστασίας». Κάποιοι φαίνεται πως λαμβάνουν πιθανώς αυτή την αμοιβή διά της πλαγίας οδού, μέσω δηλαδή συνεργαζόμενων δικηγορικών γραφείων, κάτι που βέβαια μένει να αποδειχθεί. Ενα άλλο σημείο όπου εστιάζει η έρευνα των αρμόδιων παραγόντων του υπουργείου Ανάπτυξης είναι οι έρευνες αγοράς που παρουσιάζουν ανά διαστήματα οι ενώσεις καταναλωτών.

«Για την ακρίβεια των πληροφοριών»

«Οι ενώσεις καταναλωτών ευθύνονται για την ακρίβεια των πληροφοριών που ανακοινώνουν προς ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού», σημειώνει η σχετική νομοθεσία. Εφόσον έχουν δημοσιοποιήσει αναληθείς πληροφορίες, τότε το υπουργείο μπορεί να προχωρήσει στην ανάκληση της πιστοποίησης της συγκεκριμένης ένωσης που το έπραξε και στην έκπτωση του Διοικητικού Συμβουλίου της.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 28 Απριλίου 2023.