Διαδοχικά είναι τα περιστατικά πυρκαγιών σε εγκαταλελειμμένα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τους τελευταίους μήνες τουλάχιστον τρία κτίρια που αφέθηκαν στη μοίρα τους έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από τις φλόγες. Τα συγκεκριμένα οικήματα όμως (τις περισσότερες φορές μπορεί η ηλικία τους να ξεπερνά τα 100 χρόνια) δεν είναι πρόβλημα μόνο της πρωτεύουσας, αλλά ολόκληρης της Ελλάδας.

Τελευταίο παράδειγμα ήταν η μεγάλη φωτιά που ξέσπασε την περασμένη Δευτέρα (24/4) στην Πλατεία της Αγίας Ειρήνης. Σημειώνεται ότι στις 3/4 ένας άτυχος άνδρας εντοπίστηκε νεκρός στο Ιλιον μέσα σε ένα φλεγόμενο εγκαταλελειμμένο κτίριο, ενώ στις 12/2 ακόμα ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο, το οποίο βρισκόταν στη συμβολή των οδών Πατησίων και Σατωβριάνδου, τυλίχτηκε στις φλόγες.

Φωτιά

Επίσης, επί της Σατωβριάνδου τον περασμένο Δεκέμβριο (8/12) είχε πιάσει φωτιά σε ακόμα ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κτίρια αυτά αντιπροσωπεύουν έναν πλούσιο αρχιτεκτονικό θησαυρό. Δυστυχώς, σύμφωνα με πληροφορίες, οι ιδιοκτήτες τους τα έχουν παρατήσει, καθώς αρκετοί από αυτούς επιδιώκουν να τα κατεδαφίσουν, για να αποφύγουν την υποχρεωτική προστασία που επιβάλλεται σε όλα τα κτίρια τα οποία έχουν κατασκευαστεί από το 1830 και μετά και έχουν κλείσει τα 100 χρόνια.

Σημειώνεται ότι, όταν ισχύσουν αυτές οι δύο παράμετροι, τότε το κτίριο θεωρείται εν δυνάμει νεότερο μνημείο και μπορεί να ανακηρυχθεί διατηρητέο. Εάν κάποιος κάνει μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν αρκετά τέτοια κτίρια, τα οποία στέκουν σαν φαντάσματα.


Εγκαταλελειμμένο κτήριο στην οδό Ερμού 88.


Σκαλωσιές σε ακίνητο στην Γ. Σαχτούρη 5.

Ειδικότερα στη γειτονιά του Ψυρρή μπορεί κάποιος να συναντήσει πολλές κατοικίες στις οποίες έχουν τοποθετηθεί σκαλωσιές, προκειμένου να μην καταρρεύσουν. Αρκετές φορές, σύμφωνα με πληροφορίες, άστεγοι και ναρκομανείς βρίσκουν καταφύγιο μέσα σε αυτά, ειδικότερα την περίοδο του χειμώνα. Μάλιστα, στην προσπάθειά τους να ζεσταθούν, ανάβουν φωτιές μέσα στα δωμάτια των σπιτιών, με αποτέλεσμα να ξεκινούν μεγάλες πυρκαγιές, οι οποίες καταστρέφουν ολοσχερώς τα κτίρια και σε αρκετές περιπτώσεις οδηγούν τους ίδιους στον θάνατο.


Ετοιμόρροπη η πρόσοψη κτηρίου στην οδό Γ. Σαχτούρη 7.

Ανοιχτή επιστολή

Στα τέλη του προηγούμενου Ιανουαρίου, 11 οργανώσεις απέστειλαν ανοιχτή επιστολή προς τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, για το πρόγραμμα «Διατηρώ», στην οποία αναφερόταν ότι στον Δήμο Αθηναίων μόνο τα επικινδύνως ετοιμόρροπα κτίρια ξεπερνούν τα 2.500. Την ίδια στιγμή, στον Δήμο Σύρου-Ερμούπολης τα κτίρια που χρήζουν άμεσων εργασιών συντήρησης ανέρχονται σε 300, ενώ παρόμοιους υψηλούς αριθμούς αντιμετωπίζουν εκατοντάδες δήμοι της χώρας. Για το θέμα αυτό μίλησε στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» η αρχαιολόγος Ειρήνη Γρατσία, συντονίστρια της Monumenta, εταιρείας που αγωνίζεται για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Ελλάδα και την Κύπρο και κάνει συστηματική καταγραφή των εναπομεινάντων κτιρίων.


Σχεδόν κατεστραμμένο το ακίνητο στην Ευμορφοπούλου 5.

Κτήριο στη συμβολή των οδών Ευριπίδου και Επικούρου.

«Περίπου 11.500»

Η κ. Γρατσία στην αρχή ανέφερε ότι ο Monumenta κατά το παρελθόν έχει καταγράψει περίπου «11,5 χιλιάδες κτίρια τα οποία σώζονται στην Αθήνα και στις 7 δημοτικές κοινότητες και χρονολογούνται από το 1830 μέχρι το 1940, ενώ το μεγαλύτερο μέρος από αυτά ανήκει σε ιδιώτες». Οπως σημείωσε, περίπου 3 με 3,5 χιλιάδες κτίρια έχουν κηρυχθεί διατηρητέα από τα υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος.


Το κτήριο στην Αιόλου, στο οποίο ξέσπασε πυρκαγιά τη Δευτέρα 24 Απριλίου.

«Αυτά που προστατεύονται κυρίως είναι τα κτίρια του 19ου αιώνα, που είναι τα νεοκλασικά. Μέσα σε αυτόν τον πλούτο των 11,5 χιλιάδων κτιρίων υπάρχουν και κάποια που είναι αξιόλογα, αλλά δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέα», ανέφερε η κ. Γρατσία. Και συνέχισε: «Το βασικό πρόβλημα εξαιτίας του οποίου τα κτίρια οδηγούνται στην εγκατάλειψη είναι η παλαιότητά τους, το κόστος που χρειάζεται για ανακαίνιση-αποκατάσταση και η έλλειψη κινήτρων για τους ιδιοκτήτες».

Πολυϊδιοκτησίες

Στη συνέχεια συμπλήρωσε: «Ακόμα ένα βασικό πρόβλημα είναι ότι πολλά από αυτά τα ακίνητα είναι πολυϊδιοκτησίες. Επίσης, πολλά είναι κληροδοτήματα, που και σε αυτήν την περίπτωση δεν μπορούν να επισκευαστούν. Οταν λέμε κληροδοτήματα, εννοούμε ότι το κτίσμα έχει κληροδοτηθεί σε συγκεκριμένους φορείς-οργανισμούς, που μπορεί να μη διαθέτουν τα απαραίτητα χρήματα για την επισκευή τους».

Την ίδια στιγμή, η κυρία Γρατσία σημείωσε ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια τάση για ανακαίνιση των εν λόγω κτιρίων, με κύριο σκοπό όμως την τουριστική εκμετάλλευσή τους ή τη μετατροπή τους σε καταστήματα εστίασης, τύπου μπαρ. «Εχει αρχίσει να γίνεται ελκυστικό προϊόν και για τους τουρίστες, οι οποίοι θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα και να κατοικήσουν για ένα διάστημα σε τέτοια κτίρια. Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι το να μετατρέψεις όλα αυτά τα κτίρια σε airbnb και μπαρ είναι “κακή” χρήση. Ειδικότερα, το να μετατρέψεις σε μπαρ αυτά τα κτίρια είναι ό,τι πιο αρνητικό, καθώς έτσι καταστρέφονται εσωτερικά», είπε η αρχαιολόγος. Καταλήγοντας, η ίδια υπογράμμισε ότι η Πολιτεία πρέπει να αγκαλιάσει αυτά τα κτίρια και να σώσει αυτή τη μοναδική αρχιτεκτονική κληρονομιά, η οποία, πέρα από την ποιότητα ζωής που μπορεί να προσφέρει στους πολίτες, αποτελεί και ελκυστικό τουριστικό προϊόν.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 28 Απριλίου 2023.