Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη: Από την Ερμιόνη, «Σιδηρά Κυρία» του Ανθρωπισμού

Μια γυναίκα πολύπλευρη, «δεμένη» με την προσφορά, ακούραστη στο ανθρωπιστικό της έργο για δεκαετίες, αφοσιωμένη στα παιδιά και την οικογένειά της. Αυτή ήταν η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, που έφυγε σε ηλικία 80 ετών από τη ζωή, έχοντας αφήσει το δικό της κοινωνικό αποτύπωμα.

Η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» και πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO θεωρούσε την προσφορά στον συνάνθρωπο αυτονόητη. Η μακροχρόνια δράση της είχε στο επίκεντρο τα παιδιά, τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και τα ευάλωτα άτομα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ στόχευε στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την προώθηση του πολιτισμού ειρήνης, την παιδεία, την υγεία, την κλιματική αλλαγή, τον πολιτισμό και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

«Αν κάτι με δίδαξε η ζωή, είναι πως το μεγαλείο του καθενός βρίσκεται σε αυτά που έχει στην καρδιά και στην ψυχή του και όχι στα υλικά αγαθά. Η αγάπη, η προσφορά, η αλληλεγγύη, η παιδεία, το ήθος και η ειλικρίνεια. Αυτές είναι οι αληθινές αξίες της ζωής. Όλα τα υπόλοιπα ακολουθούν», είχε πει στην τελευταία της συνέντευξη στα «Π» λίγους μήνες πριν από τον θάνατό της μιλώντας στη Σάσα Σταμάτη.

Τις ίδιες αρχές και αξίες τής τις δίδαξε και ο σύζυγός της, Βαρδής, με τον οποίο ήταν μαζί από μικροί. Τον γνώρισε όταν εγκατέλειψε την Ερμιόνη για να συνεχίσει τις σπουδές της στην Αθήνα έπειτα από επιμονή της μητέρας της, η οποία πάντα πίστευε ότι η εκπαίδευση ήταν η μεγαλύτερη αξία για την ανθρωπότητα. Εκείνη σπούδαζε στο Γυμνάσιο, εκείνος ήταν νεαρός αξιωματικός του Ναυτικού από το νησί της Κρήτης. Ο έρωτας των δύο νεαρών αμοιβαίος και κεραυνοβόλος. «Από την πρώτη στιγμή νιώσαμε και οι δύο πως ο δρόμος της ζωής μας θα ήταν κοινός», είχε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή της.

Ο γάμος με τον Βαρδή

Παντρεύτηκαν τον Μάιο του 1961, με κουμπάρο τον Χρήστο Λαμπράκη, τον οποίο ο Βαρδής γνώρισε κατά τη στρατιωτική του θητεία. Το ζευγάρι απέκτησε πέντε παιδιά: τον Γιάννη, τη Χριστιάνα, τον Γιώργο, τον Νίκο και τη Βαρδιάννα. «Ξεκινήσαμε την οικογένειά μας σε ένα μικρό διαμέρισμα. Φυσικά, τότε δεν μπορούσα να φανταστώ τα όσα θα ακολουθούσαν, που άλλαξαν μεν την εικόνα της ζωής μας, αλλά ποτέ την ουσία της: το μεγάλωμα των πέντε παιδιών μας και με τους δυο μας πάντα δίπλα τους», όπως είχε δηλώσει. Κατά τη διάρκεια του γάμου τους, η Μαριάννα δούλευε ως υπάλληλος της αμερικανικής πρεσβείας αλλά και ως εκφωνήτρια ειδήσεων στον ραδιοφωνικό σταθμό στην αμερικανική βάση στο Ελληνικό, όπου γνώρισε και τη μετέπειτα αγαπημένη της φίλη, τη Μελίνα Μερκούρη. Λίγο καιρό αργότερα έφυγαν με τον Βαρδή για τη ναυτική βάση του Πόρτσμουθ, στο Λονδίνο. Όταν επέστρεψαν, ο πατέρας της έδωσε στο ζευγάρι δύο διαμερίσματα, το ένα για να μένουν και το άλλο για να το νοικιάζουν. Το ένα διαμέρισμα το έβαλαν ενέχυρο για να βρεθούν τα χρήματα και να ξεκινήσει ο Βαρδής τη δουλειά του.

Οι δυσκολίες

«Η ζωή μου μπορεί να φαντάζει παραμυθένια, η αλήθεια όμως είναι πως, μαζί με τον σύζυγό μου, Βαρδή, στην πορεία της κοινής μας ζωής αντιμετωπίσαμε πολλές και σοβαρές δυσκολίες, όπως αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος στη ζωή του», είχε δηλώσει λίγο πριν από την έλευση του νέου έτους στη Σάσα Σταμάτη.

Στην κοινή πορεία με τον πολυαγαπημένο σύζυγό της υπήρξαν στιγμές σκληρές, που τη στιγμάτισαν. «Πολύ έντονα θυμάμαι την περίοδο της εξορίας του Βαρδή στην Αμοργό. Τότε είχαμε ήδη αποκτήσει τα τρία μας παιδιά, με το τρίτο νεογέννητο στην κούνια. Ένιωθα την καρδιά μου κομμένη στα δύο: ανάμεσα στον άντρα που λάτρευα και στα παιδιά μου, που ήταν το κέντρο της ζωής μου. Παίρνοντας ένα καΐκι μέσα στον χειμώνα, πήγα στην Αμοργό με τα δύο μεγαλύτερα παιδιά μας. Μέναμε σε ένα σπίτι χωρίς ηλεκτρικό, πλημμυρισμένοι όμως από την αγάπη και τη συμπαράσταση των κατοίκων της Αμοργού. Δεν θα τους ξεχάσω ποτέ… Κάθε μέρα έβρισκα στο παράθυρό μας πότε ένα μπουκάλι γάλα, πότε δύο αυγά, ένα ζεστό ψωμί… Η αγάπη τους ήταν βάλσαμο στην ψυχή μας», είχε εξομολογηθεί σε παλαιότερη συνέντευξή της.

Ακόμα μία συγκλονιστική στιγμή στη ζωή της ήταν τον Νοέμβριο του 1990, με την απόπειρα δολοφονίας του συζύγου της. Η «17 Νοέμβρη» πραγματοποίησε επίθεση με τρεις ρουκέτες σε βάρος του και, ενώ βρήκαν στόχο το αυτοκίνητο όπου επέβαινε, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης σώθηκε χάρη στην πολύ ισχυρή θωράκισή του.

Η «Ελπίδα»

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη για περισσότερα από 30 χρόνια αγωνιζόταν για έναν πιο όμορφο κόσμο, όπως η ίδια έλεγε: «H αγάπη μου για το παιδί είναι τόσο δυνατή, που μετατρέπεται σε πείσμα. κι εκεί που οι άλλοι βλέπουν σκοτάδι, εγώ βλέπω φως. και δεν ησυχάζω μέχρι να λάμψει αυτό το φως στη ζωή των παιδιών».

Μέσα από το έργο της στον Σύλλογο Φίλων παιδιών με καρκίνο «Ελπίδα» το 1990 ίδρυσε την πρώτη παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των οστών στην Ελλάδα, τον ξενώνα «Ελπίδα», το πρώτο Ογκολογικό Παιδιατρικό Νοσοκομείο, την πρώτη Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, το Κέντρο Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας και ανέλαβε μια σειρά από πρωτοβουλίες, με στόχο να βοηθήσει τα άρρωστα παιδιά και τις οικογένειές τους.

Η κοινωνική της προσφορά είχε ξεκινήσει άτυπα νωρίτερα από το 1997, έτος κατά το οποίο ιδρύθηκε το ίδρυμα για το παιδί και την οικογένεια, το οποίο το 2012 μετονομάστηκε σε ίδρυμα «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη», εστιάζοντας σε προγράμματα για: στήριξη σχολείων και ευπαθών κοινωνικών ομάδων, ιατρική βοήθεια σε προσφυγόπουλα, στήριξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την καλύτερη υποδοχή και ένταξη προσφύγων στον κοινωνικό ιστό πόλεων, σε συνεργασία με την UNESCO και την ευρωπαϊκή συμμαχία των πόλεων κατά του ρατσισμού (European Coalition of Cities Against Racis). Υπήρξε επίσης ιδρύτρια και χορηγός του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ενώ τον Ιούνιο του 2014 ξεκίνησε την εκστρατεία «return - restore - restart», με σκοπό την εντατικοποίηση της προσπάθειας επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

Tο 2020 το έργο της τιμήθηκε από τον ΟΗΕ με το βραβείο «Nelson Μandela», αλλά και από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Ευποιίας. Η ίδια είχε λάβει πολλούς τιμητικούς τίτλους και βραβεία, όπως: Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, Αρχόντισσα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Ιππότης και Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, Μεγάλο Βραβείο της Χάρτας των Παρισίων ενάντια στον καρκίνο και βραβείο «Ripple of Hope» του ιδρύματος «Robert F. Kennedy Human rights».

Όταν της απονεμήθηκε, από τη γενική συνέλευση του οηε, το βραβείο «Nelson Μandela», αποδέχθηκε την ύψιστη αυτί διάκριση και με μεγάλη συγκίνηση δήλωσε: «Αυτό το βραβείο δεν ανήκει σε μένα, ανήκει στη χώρα μου και το αφιερώνω στον ελληνικό λαό».

UNESCO

Από το 1999, η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη ήταν πρέσβειρα καλής Θελήσεως της UNESCO σε θέματα που αφορούν τα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών, καθώς και την πολιτιστική κληρονομιά. Προτεραιότητες του έργου της υπήρξαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούσαν την κλιματική αλλαγή, τους πρόσφυγες, αλλά και η αντιμετώπιση κάθε σύγχρονου ζητήματος που αφορά τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Την Παρασκευή 16 Ιουνίου η UNESCO τίμησε τη Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη για τα 25 χρόνια προσφοράς της ως πρέσβειρας Καλής Θελήσεως με μια συγκινητική τελετή στην έδρα του οργανισμού, στο Παρίσι, παρουσία της πρώτης κυρίας της Γαλλίας, Μπριζίτ Μακρόν, αλλά και κορυφαίων προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 29/7