Σε ρυθµούς µεταρρύθµισης της Tριτοβάθµιας Eκπαίδευσης θα κλείσει το 2023 και θα ξεκινήσει το 2024 η κυβέρνηση. Το νοµοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συµβούλιο της Τετάρτης και µόλις µπουν οι τελευταίες «πινελιές» θα τεθεί σε διαβούλευση για να πάρει µέσα στον Ιανουάριο τον δρόµο προς τη Βουλή για την ψήφισή του. Πρόκειται για ένα νοµοσχέδιο που, όπως έχει εξηγήσει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αποσκοπεί σε µια «διπλή απελευθέρωση»: της ανώτατης εκπαίδευσης από το κρατικό µονοπώλιο και των δηµόσιων Πανεπιστηµίων από τη γραφειοκρατία.

Και µε αυτή τη διπλή στόχευση επιδιώκει να αναβαθµίσει την Ελλάδα σε ένα σύγχρονο και εξωστρεφές εκπαιδευτικό κέντρο, που θα κρατάει εδώ ένα σηµαντικό µέρος των Ελλήνων φοιτητών που φεύγουν στο εξωτερικό και ταυτόχρονα θα προσελκύει περισσότερους ξένους φοιτητές στη χώρα µας.

Εξάλλου, το πόσο σηµαντική θεωρείται η συγκεκριµένη νοµοθετική πρωτοβουλία αποτυπώνεται και στην αποστροφή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος τη χαρακτήρισε «ιστορική µεταρρύθµιση».

Η «Απογευµατινή» της Κυριακής παρουσιάζει το περίγραµµα του νόµου για τα µη κρατικά Πανεπιστήµια, αλλά και τη φιλοσοφία του υπουργείου σε ό,τι έχει να κάνει µε τη διεθνοποίηση των δηµόσιων ιδρυµάτων, βάζοντας σταδιακά στη θέση τους όλα τα κοµµάτια του παζλ που συνθέτει τη «µεγάλη εικόνα» της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης.


Τα κριτήρια

Το νοµοσχέδιο πρόκειται να ρυθµίζει πώς θα ιδρύονται και θα λειτουργούν στην Ελλάδα τα παραρτήµατα ξένων Πανεπιστηµίων. Σύµφωνα µε πηγές του υπουργείου Παιδείας, οι διατάξεις αυτές «βασίζονται σε µια σύγχρονη ανάγνωση της υφιστάµενης διάταξης του άρθρου 16 του Συντάγµατος, υπό το φως του ενωσιακού ∆ικαίου». Αυτός είναι και ο λόγος, άλλωστε, που προκρίθηκε η επιλογή τα µη κρατικά παραρτήµατα που θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα να έχουν µη κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

*Διαβάστε εδώ: Κυριάκος Πιερρακάκης: Μαζί με τα μη κρατικά ΑΕΙ έρχεται και το Ελεύθερο Πανεπιστήµιο - Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο - Κοινά προγράµµατα µε ξένα ιδρύματα

Με τον τρόπο αυτό, εξηγεί το υπουργείο, ικανοποιείται τόσο το Σύνταγµα (ότι, δηλαδή, η απαγόρευση αφορά µόνο «τη σύσταση» σχολών από ιδιώτες και όχι την εγκατάσταση παραρτηµάτων ξένων Πανεπιστηµίων άλλης χώρας) όσο και οι θεµελιώδεις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (και ιδίως οι διατάξεις του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ε.Ε. που κατοχυρώνει την ελευθερία ίδρυσης ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων). Περαιτέρω, ιδιαίτερη έµφαση δίνεται και στην απόφαση που εξέδωσε το 2020 το ∆ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Ουγγαρία, όπου γίνεται σαφώς λόγος για «ελεύθερη εγκατάσταση παραρτηµάτων - ιδρυµάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης», επί τη βάσει της ακαδηµαϊκής ελευθερίας. Στο υπουργείο Παιδείας θεωρούν τη συγκεκριµένη περίπτωση καταλυτική για τη ρύθµιση που θα εισαχθεί σε λίγες ηµέρες προς ψήφιση στη Βουλή.


Υψηλά στάνταρ

Το νοµοσχέδιο δίνει ιδιαίτερη έµφαση στις προδιαγραφές για την ίδρυση και τη λειτουργία των παραρτηµάτων. ∆εν είναι τυχαίο ότι ο Κυριάκος Πιερρακάκης σε όλες του τις συνεντεύξεις τονίζει ότι µελετήθηκαν τα κριτήρια που ισχύουν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Μάλιστα, ο υπουργός Παιδείας δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «τα µη κρατικά - µη κερδοσκοπικά παραρτήµατα ξένων Πανεπιστηµίων, που θα ιδρυθούν στην Ελλάδα, θα πληρούν τις πιο απαιτητικές προδιαγραφές ποιότητας». Έτσι, προκειµένου να ιδρυθεί παράρτηµα ξένου Πανεπιστηµίου στη χώρα µας, αρχικά θα πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον τρεις πανεπιστηµιακές σχολές. Επιπλέον, θα απαιτείται το 80% του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του να διαθέτουν διδακτορικό τίτλο.

Περαιτέρω, ο βασικός κανόνας του νοµοσχεδίου θα είναι η διπλή πιστοποίηση, δηλαδή θα απαιτείται αναγνώριση τόσο µε τα κριτήρια της χώρας µας όσο και µε τα κριτήρια που ισχύουν στο κράτος προέλευσης. Έτσι, κάθε παράρτηµα θα πρέπει να πληροί τόσο τις προδιαγραφές της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) όσο και τις αντίστοιχες της Αρχής που ρυθµίζει την παροχή προγραµµάτων ανώτατης εκπαίδευσης και τη χορήγηση τίτλων σπουδών. Αυτό, µάλιστα, θα ισχύει τόσο για τα ίδια τα παραρτήµατα όσο και για τα επιµέρους προγράµµατα σπουδών.

Ακόµα δύο εκφάνσεις της διπλής πιστοποίησης σχετίζονται µε τους τίτλους σπουδών, οι οποίοι θα πρέπει υποχρεωτικά, πρώτον, να είναι ίδιοι µε εκείνους που θα χορηγούνταν στο κράτος προέλευσης, αν ο φοιτητής σπούδαζε αποκλειστικά στο µητρικό ίδρυµα, και, δεύτερον, να εφοδιάζουν τον πτυχιούχο µε τα ίδια ακαδηµαϊκά και επαγγελµατικά δικαιώµατα.

Φυσικά, στον νόµο θα υπάρχουν και ιδιαίτερα απαιτητικές οικονοµικές και υλικοτεχνικές προδιαγραφές, καθώς κάθε παράρτηµα θα πρέπει να διαθέτει άδεια εκπαιδευτηρίου, σύµφωνα µε τον Κτιριοδοµικό Κανονισµό που ισχύει σήµερα.

Θα πρέπει, επιπλέον, στις (υποχρεωτικά αυτοτελείς) κύριες εγκαταστάσεις του να στεγάζει βιβλιοθήκη, χώρους εργαστηρίων, αίθουσες πολυµέσων και όλο τον απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισµό. Και, βέβαια, θα πρέπει να είναι οικονοµικά αξιόπιστο και εύρωστο, κάτι που θα αποδεικνύεται µε πενταετή οικονοµοτεχνική µελέτη βιωσιµότητας και µε εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης αξιόχρεης τράπεζας ύψους 500.000 ευρώ για κάθε σχολή.

Τέλος, το παράβολο για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας θα ανέρχεται σε ακόµα 500.000 ευρώ. Είναι, δε, αυτονόητο ότι σε περίπτωση που η άδεια ίδρυσης και λειτουργίας του παραρτήµατος ανακληθεί για οποιαδήποτε παράβαση των κριτηρίων του νόµου, τότε το µητρικό ίδρυµα θα έχει δεσµευθεί εκ των προτέρων για τη διαδικασία που θα εξασφαλίζει την ολοκλήρωση των σπουδών των φοιτητών του παραρτήµατος και την απονοµή των αντίστοιχων τίτλων σπουδών.


Το επίκεντρο

Παράλληλα, ο Κυριάκος Πιερρακάκης επαναλαµβάνει ότι το δηµόσιο Πανεπιστήµιο παραµένει το αδιαπραγµάτευτο επίκεντρο της στρατηγικής του υπουργείου Παιδείας όσον αφορά την Τριτοβάθµια Εκπαίδευση. Από το Μαρούσι, άλλωστε, αφήνουν να διαρρεύσει ότι δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότερες διατάξεις του νοµοσχεδίου θα αφορούν τα δηµόσια ΑΕΙ, θέλοντας να καταδείξουν πού βρίσκεται το «κέντρο βάρους» της νοµοθετικής τους πρωτοβουλίας. Είναι ήδη γνωστή η στόχευση της κυβέρνησης για τη διευκόλυνση της δηµιουργίας κοινών προγραµµάτων (προπτυχιακών και µεταπτυχιακών) µε ξένα Πανεπιστήµια. Ωστόσο, σύµφωνα µε πρόσωπα που βρίσκονταν στην πρόσφατη Σύνοδο των Πρυτάνεων, το υπουργείο Παιδείας δεν σκοπεύει να µείνει µόνο σε µια απλή νοµοθετική διευκόλυνση.

Συγκεκριµένα, ο Κυριάκος Πιερρακάκης φαίνεται να ανακοίνωσε ένα νέο χρηµατοδοτικό εργαλείο που θα επιτρέπει την πλήρη διεθνοποίηση των δηµόσιων Πανεπιστηµίων µέσα από την υπογραφή συµφωνιών µε αναγνωρισµένα Πανεπιστήµια του εξωτερικού. Το «κλειδί» του προγράµµατος θα είναι ο εµπροσθοβαρής του χαρακτήρας, ότι δηλαδή όλο το απαιτούµενο ποσόν θα καταβάλλεται εφάπαξ µε την υπογραφή των σχετικών συµβάσεων, κάτι που εκτιµάται πως θα αποτελέσει µεγάλο δέλεαρ για τα αλλοδαπά ιδρύµατα. Το πρόγραµµα αυτό υπολογίζεται ότι θα ανέρχεται σε 60 εκατοµµύρια ευρώ και σε πρώτο χρόνο οι πόροι του θα αντληθούν από το Ταµείο Ανάκαµψης.

Ωστόσο, ο υπουργός Παιδείας φέρεται να έχει διαβεβαιώσει τους πρυτάνεις ότι εάν αυτό το ποσόν απορροφηθεί στο σύνολό του, τότε το υπουργείο θα βρει επιπλέον πόρους για κάθε συνεργασία µε κορυφαία Πανεπιστήµια. Ηδη, σύµφωνα µε πληροφορίες της «Απογευµατινής» της Κυριακής, µεγάλα Πανεπιστήµια των ΗΠΑ και της Ευρώπης, όπως το Yale και το ETHZ (Eidgenössische Technische Hochschule Zürich), φέρονται να έχουν προσεγγιστεί για προτάσεις συνεργασίας που τους έχουν απευθύνει ελληνικά ΑΕΙ.

Ως εκ τούτου, υπάρχει αισιοδοξία ότι η συγκεκριµένη διάταξη θα οδηγήσει σε επιτάχυνση και διευκόλυνση των συζητήσεων, ανοίγοντας νέους (ακαδηµαϊκούς και οικονοµικούς) ορίζοντες στα δηµόσια Πανεπιστήµια. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης επιµένει ότι η σύµπλευση των ελληνικών ΑΕΙ µε καταξιωµένα διεθνή Πανεπιστήµια θα αναβαθµίσει το ακαδηµαϊκό τους έργο και θα ανοίξει νέους ορίζοντες. Μάλιστα, τα κοινά προγράµµατα που υλοποιούνται ήδη σε πολλά ιδρύµατα λαµβάνουν ιδιαίτερα επαινετικά σχόλια για το επίπεδο των παρεχόµενων σπουδών, αλλά και για το θετικό αποτύπωµα που αφήνουν στα ΑΕΙ µας. Για τον λόγο αυτό, και προκειµένου η Ελλάδα να αναδειχθεί σε πόλο έλξης για χιλιάδες φοιτητές, δροµολογείται και διοικητική απλούστευση όσον αφορά το σύστηµα χορήγησης άδειας εισόδου και διαµονής, αλλά και σε άλλες διαδικασίες για την είσοδο, τη διαµονή και τις σπουδές ξένων φοιτητών.

Η µεγάλη εικόνα Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι όλα τα παραπάνω (σε συνδυασµό και µε όλες τις υπόλοιπες µεταρρυθµίσεις που εισάγει το νοµοσχέδιο) θα αποτελέσουν µια τεκτονικού µεγέθους αλλαγή στο τοπίο της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Μετά, λοιπόν, τον ψηφιακό µετασχηµατισµό του ∆ηµοσίου, ο Κυριάκος Πιερρακάκης βάζει πλώρη να επιλύσει άλλη µια µεγάλη εκκρεµότητα της χώρας, ή, καλύτερα, ένα στοίχηµα που έµοιαζε χαµένο εδώ και δεκαετίες: η Ελλάδα να ανοιχτεί στο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης.

*Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής