Με τις αυξημένες τιμές στο ράφι και το περιορισμένο διαθέσιμο εισόδημα να αποτελούν την σημαντικότερη πρόκληση για τα νοικοκυριά, η κυβέρνηση προχωρά τους τελευταίους μήνες σε μπαράζ παρεμβάσεων προκειμένου να διαχειριστεί τις πληθωριστικές πιέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, τα τέσσερα νέα μέτρα κατά της ακρίβειας που ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης, με στόχο την αποκλιμάκωση των υψηλών τιμών (μείωση των παροχών προς τα σούπερ μάρκετ, αποτροπή αδικαιολόγητων ανατιμήσεων, ''καθαρές'' τιμές από το χωράφι στο ράφι και πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους για τα βρεφικό γάλα), σε συνδυασμό με την πρωτοβουλία «μόνιμης μείωσης τιμής» κατά τουλάχιστον 5% και το «καλάθι του νοικοκυριού», αποδίδουν ήδη καρπούς.

Μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, Απόστολος Πεταλάς χαρακτηρίζει σημαντική εξέλιξη την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες. «Παρατηρούμε σημαντική αποκλιμάκωση και του συνολικού πληθωρισμού και του πληθωρισμού των τροφίμων και αναμένουμε μεγαλύτερη αποκλιμάκωση τους επόμενους μήνες» τονίζει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, κατά τον πρώτο μήνα του έτους παρατηρήθηκαν ανατιμήσεις σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, ιδιαίτερα στα τρόφιμα, όπως π.χ. οι χυμοί και ιδιαίτερα ο χυμός πορτοκαλιών. Το ελαιόλαδο είναι επίσης ένα προϊόν που συνεχίζει να έχει κάποιες ανατιμήσεις, όπως και ορισμένα δημητριακά προϊόντα. Ωστόσο, παρατηρούνται μειώσεις τιμών σε ορισμένα τυροκομικά προϊόντα και σε κάποια άλλα καταναλωτικά προϊόντα.

Την ίδια ώρα η πρωτοβουλία του υπουργείου Ανάπτυξης να σταθεροποιηθούν οι τιμές σε 1.300 προϊόντα, μέχρι τουλάχιστον και τον Μάιο, συνεχίζει να αποδίδει, όπως αναφέρει ο κ. Πεταλάς. Μάλιστα, σημειώνει ότι «τα προϊόντα αυτά έχουν μειωθεί κατά 5% ή και περισσότερο και ταυτόχρονα οι εταιρείες που τα διακινούν έχουν δεσμευτεί ότι θα κρατήσουν τις τιμές μέχρι τουλάχιστον τον Μάιο».

Ο κ. Πεταλάς υπογραμμίζει ότι «με την ανακοίνωση των μέτρων από το αρμόδιο υπουργείο, σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο πάγωσαν οι ανατιμήσεις αλλά ταυτόχρονα μεγάλες εταιρείες που είχαν ανακοινώσει ανατιμήσεις, τις ανέστειλαν. Αυτό δείχνει ότι τα μέτρα κινούνται σε θετική κατεύθυνση και έχουν αρχίσει να αποδίδουν».

Κερδίζει έδαφος το «καλάθι του νοικοκυριού»

Ένα χρόνο μετά την εφαρμογή του, το μέτρο του καλαθιού του νοικοκυριού αξιοποιείται από την πλειοψηφία των καταναλωτών. Όπως προκύπτει από έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) τον Νοέμβριο 2023 με δείγμα 1.000 καταναλωτές, έχει αυξηθεί η χρήση του καλαθιού από το καταναλωτικό κοινό, από 28% σε 61%, ενώ το κοινό που θεωρεί ότι δεν προσφέρει τίποτα έχει μειωθεί από 44% σε 29%. Όσον αφορά τα μέτρα της πολιτείας για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, το κύριο μέτρο που επιθυμούν οι καταναλωτές, είναι με διαφορά η μείωση του ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα σε ποσοστό 81%, ακολουθούν τα προϊόντα με μόνιμη δέσμευση τιμής με 10% και το market pass με 6%.

Η έρευνα καταδεικνύει σημαντικές αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες σε διάφορες περιοχές συμπεριφορών, οι οποίες αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό στις ανατιμήσεις προϊόντων και υπηρεσιών. Καταρχάς είναι ξεκάθαρη μία τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων για τις αγορές βασικών αγαθών και υπηρεσιών και δευτερευόντως διαχείρισης χρημάτων. Συγκεκριμένα, μεγαλύτερη είναι η πίεση στη μείωση των δαπανών για βασικές υπηρεσίες και λιγότερο για βασικά αγαθά. Συγκεκριμένα, ποσοστό 75% (έναντι 71% τον Ιανουάριο 2023) του κοινού δηλώνει ότι έχει ακυρώσει δαπάνες διασκέδασης όπως είναι η εστίαση, οι διακοπές, τα ταξίδια κ.α. Ποσοστό 52% (έναντι 50% τον Ιανουάριο) του κοινού δηλώνει ότι έχει αναβάλει εργασίες συντήρησης και επισκευής, π.χ. στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο. Το 55% (έναντι 55% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου. Το 48% (έναντι 40% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει αλλάξει μάρκα-επωνυμία προϊόντος. Το 28% (έναντι 24% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει χρησιμοποιήσει χρήματα από τις αποταμιεύσεις του προκειμένου να καλύψει τις αγορές του. Το 28% (έναντι 29% τον Ιανουάριο) έχει αναβάλει την πληρωμή λογαριασμών ή έχει προχωρήσει σε στάση πληρωμής των υποχρεώσεων του. Ποσοστό 15% (έναντι 11% τον Ιανουάριο) του κοινού δηλώνει ότι έχει αυξήσει τον χρόνο εργασίας ή έχει βρει δεύτερη εργασία προκειμένου να αυξήσει το εισόδημά του ενώ ποσοστό 4% δηλώνει ότι δεν έχει λάβει κανένα απολύτως μέτρο για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων.

Αυξημένος ο τζίρος των σούπερ μάρκετ

Παρά την αύξηση των τιμών, τα σούπερ μάρκετ δεν είδαν να μειώνεται ο όγκος πωλήσεών τους στη διάρκεια του 2023. Σημειώνεται ότι με βάση τα στοιχεία της NielsenIQ ο συνολικός τζίρος του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων την περυσινή χρονιά παρουσίασε αύξηση 8,9% με τις πληθωριστικές πιέσεις να αποτελούν τον σχεδόν αποκλειστικό μοχλό ανάπτυξης του κλάδου. Συνολικά για το 2023 τα ταχυκίνητα καταναλωτικά προϊόντα αύξησαν τις πωλήσεις τους σε αξία κατά 9,1%. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ οι τιμές αυξήθηκαν με την ίδια ένταση, όπως και το 2022 (+8,7%) η ζήτηση παρουσίασε οριακή αύξηση, στο +0,4%.

Όσον αφορά τώρα στις επιμέρους μεγάλες κατηγορίες των ταχυκίνητων καταναλωτικών προϊόντων, τα τρόφιμα & ποτά παρουσίασαν θετική τάση της τάξεως του +9,0%, με τη ζήτηση να παραμένει αμετάβλητη σε σχέση με το 2022. Την ίδια ακριβώς αυξητική τάση παρουσίασαν και οι κατηγορίες που αφορούν στα προϊόντα προσωπικής περιποίησης, με την διαφορά ότι η πιο μετριοπαθής αύξηση των τιμών τόνωσε την κατανάλωση αυτών των κατηγοριών. Την πιο υψηλή ωστόσο αύξηση πωλήσεων σε αξία την σημείωσαν τα προϊόντα οικιακής χρήσης στο σύνολό τους με τις τεμαχιακές πωλήσεις τους να αυξάνονται επίσης, κατά 0,8%. Το σύνολο των κατηγοριών bazaar (ένδυση, ηλεκτρικές συσκευές, βιβλία, εργαλεία, είδη κήπου, είδη αυτοκινήτου, οικιακός εξοπλισμός κλπ.) είναι κατηγορία που εμφάνισε την πιο χαμηλή θετική τάση σε όρους τζίρου, στο +4,0%, ενώ τα φρέσκα και επί ζυγίω προϊόντα, στον αντίποδα, παρουσίασαν την πιο θετική τάση στο +10,2%.

Αύξηση στις πωλήσεις των online σούπερ μάρκετ

Σε πορεία ανάπτυξης βρίσκονται τα ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ με τους Έλληνες καταναλωτές να τα επιλέγουν για τις αγορές τους, έναντι των φυσικών καταστημάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Convert Group, η συνολική αξία των αγορών από τα online σούπερ μάρκετ την περασμένη χρονιά άγγιξε τα 306 εκατ. ευρώ από 266 εκατ. ευρώ το 2022, σημειώνοντας αύξηση 15%. Σημειώνεται ότι ο τζίρος αυτός δεν περιλαμβάνει Q-Commerce παίκτες με δικές τους αποθήκες όπως eFood Market & Wolt Market που κερδίζουν συνεχώς μερίδιο στην ελληνική αγορά. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αύξηση και του αριθμού των παραγγελιών κατά 7%, αλλά και την μέσης αξίας των προϊόντων κατά 8%.

Όσον αφορά στον πληθωρισμό, η εταιρεία συνέκρινε πάνω από 38.000 κωδικούς προϊόντων που πωλούνταν το 2022 και 2023 και εντόπισε ότι στο 14% αυτών αυξήθηκαν οι τιμές πωλήσεων πάνω από 20% το 2023. Από πλευράς κατηγοριών οι υψηλότερες ανατιμήσεις του 2023 σημειώθηκαν στα απορρυπαντικά ρούχων με 19%, στη ζάχαρη με 18%, στα αναψυκτικά με 17%. Όμως υπήρχαν και κατηγορίες προϊόντων που σημειώθηκαν υποτιμήσεις το 2023 όπως αυτή της βουτύρου και μαργαρίνης με 8% φροντίδας βρεφικού δέρματος με 7%.

Σύμφωνα με την Convert Group, μία ενδιαφέρουσα αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών συνέβη στο δεύτερο εξάμηνο του 2023 και μετά την απόφαση μεγάλου παίκτη της αγοράς να αυξήσει το ελάχιστο όριο αξίας παραγγελίας για δωρεάν παράδοση της από 30 ευρώ σε 100 ευρώ. Οι καταναλωτές άρχισαν σταδιακά να αυξάνουν το μέσο όρο παραγγελίας τους ώστε να αποφύγουν την επιπλέον χρέωση μεταφορικών και κατά συνέπεια αυξήθηκε η μέση αξία του ηλεκτρονικού καλαθιού όλης της αγοράς από 77 ευρώ τον Ιούνιο σε 89 ευρώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.

Επίσης, παρατηρήθηκε αύξηση κατά 1 μονάδα στο ποσοστό της δαπάνης που πηγαίνει σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας που ανήλθε στο 15% του συνόλου των online αγορών που πραγματοποιήθηκαν το 2023.

Τέλος, η Δευτέρα παραμένει η πιο δημοφιλής ημέρα για τα οnline ψώνια του νοικοκυριού, αφού το 16,5% των συνολικών παραγγελιών γίνονται την συγκεκριμένη ημέρα ενώ πάνω από το 1/3 των συνολικών online παραγγελιών γίνονται μεταξύ 9 το βράδυ και 9 το πρωί, δηλαδή τις ώρες που τα φυσικά καταστήματα των σούπερ μάρκετ είναι κλειστά.