Στην τελική ευθεία βρίσκεται ο νέος δικαστικός χάρτης, καθώς το σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης αναμένεται να τεθεί, σύμφωνα με πληροφορίες των «Π», σε δημόσια διαβούλευση εντός της προσεχούς εβδομάδας. Πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση, που θα γίνει πραγματικότητα έπειτα από προσπάθειες 100 ετών και θα οδηγήσει την ελληνική Δικαιοσύνη στον 21ο αιώνα.

Η σημαντικότερη τομή που εισάγει το νομοσχέδιο για τη Δικαιοσύνη

Τελευταία αξιόλογη μεταπολιτευτική, μεταρρυθμιστική προσπάθεια αποτέλεσε η σύνταξη, το 1999, του νομοσχεδίου για την «Ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων», η οποία ακυρώθηκε στο τέλος. Το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι αποφασισμένο να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό της δομής και στην ενίσχυση της εύρυθμης λειτουργίας δικαστών και δικαστηρίων. Το υπουργείο Δικαιοσύνης, μελετώντας τα σημερινά δεδομένα και αξιοποιώντας ανάλογες μεταρρυθμίσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, κατέληξε ότι για τη ριζική βελτίωση του σημερινού χάρτη θα πρέπει να προχωρήσει στην ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων (αναβάθμιση ειρηνοδικών σε πρωτοδίκες), η οποία θα λειτουργήσει ως μεταρρυθμιστική τομή βέλτιστης αξιοποίησης του δικαστικού δυναμικού της χώρας και θα επιταχύνει τις διαδικασίες. Αυτή είναι και η σημαντικότερη τομή που εισάγει το συγκεκριμένο σχέδιο.

Κατάργηση πάνω από 60 Ειρηνοδικείων

Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες των «Π», πρόκειται να προβλέπεται στο σχέδιο νόμου η κατάργηση πάνω από 60 Ειρηνοδικείων τα οποία βρίσκονται σε πόλεις όπου υπάρχουν και Πρωτοδικεία. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα όλο το ανθρώπινο δυναμικό και η υλικοτεχνική υποδομή των καταργούμενων Ειρηνοδικείων να ενισχύσουν τα Πρωτοδικεία, με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών. Για παράδειγμα, Πρωτοδικεία και Ειρηνοδικεία υπάρχουν σε πόλεις όπως η Λάρισα, το Αγρίνιο, η Καστοριά, τα Ιωάννινα, η Κέρκυρα, η Σπάρτη, ο Βόλος, η Καβάλα, το Ηράκλειο, η Κόρινθος, η Αλεξανδρούπολη και η Φλώρινα.

Μέσω του νέου δικαστικού χάρτη εκτιμάται ότι θα υπάρξει ορθολογική κατανομή των δικαστηρίων με τη μετατροπή κάποιων Ειρηνοδικείων σε Πρωτοδικεία, αλλά και γενικότερη σωστή αξιοποίηση ανθρώπινων και υλικών πόρων για την αποδοτικότερη δικαστική λειτουργία. Αυτή τη στιγμή στον Αρειο Πάγο υπηρετούν 85 δικαστικοί λειτουργοί (συμπεριλαμβανομένων των αντιπροέδρων και του προέδρου του Αρείου Πάγου) και στον δεύτερο βαθμό 397 εφέτες και 201 πρόεδροι Εφετών. Στον πρώτο βαθμό υπηρετούν 916 ειρηνοδίκες, 866 πρωτοδίκες (συμπεριλαμβανομένων των παρέδρων) και 301 πρόεδροι Πρωτοδικών. Από τους 916 ειρηνοδίκες, περίπου 100 ασκούν αποκλειστικά καθήκοντα πταισματοδίκη. Οι υπόλοιποι, οι οποίοι ασκούν αμιγώς καθήκοντα ειρηνοδίκη, δικάζουν τις πολιτικές υποθέσεις αρμοδιότητας Ειρηνοδικείου, δηλαδή κυρίως υποθέσεις με οικονομικό αντικείμενο μέχρι 20.000 ευρώ και εκούσιας δικαιοδοσίας.

Αναγκαίος ο εξορθολογισμός της κατανομής της δικαστικής ύλης

Συμπερασματικά, οι ειρηνοδίκες, παρότι αποτελούν σχεδόν το 44% των δικαστών του πρώτου βαθμού, ασχολούνται με το 1/3 της πρωτοβάθμιας δικαστικής ύλης, αφού δεν δικάζουν ποινικές υποθέσεις. Αν το κάνουν αυτό, γίνεται περιστασιακά σε ορισμένα επαρχιακά δικαστήρια για τη συμπλήρωση της σύνθεσης. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης, είναι αναγκαίο να γίνει εξορθολογισμός της κατανομής της δικαστικής ύλης στον πρώτο βαθμό μεταξύ των δικαστικών λειτουργών του, ώστε αφενός να αυξηθεί το οικονομικό αντικείμενο των πολιτικών υποθέσεων που δύνανται οι ειρηνοδίκες να δικάζουν, αφετέρου, έπειτα από κατάλληλη επιμόρφωσή τους, να έχουν ισότιμη συμμετοχή στην ποινική διαδικασία, πράγμα που θα έχει επίδραση στην ταχύτητα της Δικαιοσύνης.

Συγκριτικά με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, ο αριθμός των ελληνικών δικαστηρίων είναι υπερβολικός, αλλά και ανισομερής βάσει του πληθυσμού και του αριθμού των εισερχόμενων υποθέσεων. Συγκεκριμένα, αυτή τη στιγμή ο αριθμός τους έχει ανέλθει σε 154 Ειρηνοδικεία, 63 Πρωτοδικεία και 19 Εφετεία. Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, καθίσταται επιτακτική η επιλογή του αναγκαίου και χρήσιμου αριθμού δικαστηρίων, χωρίς, φυσικά, να αγνοείται ο νησιωτικός και ο ορεινός χαρακτήρας της χώρας, καθώς και το σημαντικό κριτήριο της ευχερούς πρόσβασης των πολιτών στη Δικαιοσύνη.

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»