Ο Όσιος Παχώμιος γεννήθηκε το 292 μ.Χ στην Κάτω Θηβαΐδα της Αιγύπτου από γονείς ειδωλολάτρες και έζησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορος Κωνσταντίνου του Μεγάλου (306 - 337 μ.Χ.).
Στον στρατό, στον οποίο κατετάγη σε ηλικία 20 ετών, γνωρίσθηκε με Χριστιανούς στρατιώτες και διδάχθηκε από αυτούς τα της Χριστιανικής πίστεως. Όταν απολύθηκε από τις τάξεις του στρατού, εγκατέλειψε τον κόσμο και αφού μετέβη στην Άνω Θηβαΐδα, βαπτίσθηκε και εκάρη μοναχός.
Επιθυμώντας μεγαλύτερη ησυχία, για να αφοσιωθεί στην ερημική ζωή και την άσκηση, κατέφυγε στην έρημο και ετέθη υπό την πνευματική καθοδήγηση του περίφημου ησυχαστού Παλάμονος, του οποίου έγινε τέλειος μιμητής.
Ακόμα, θεωρείται ο ιδρυτής του κοινοβιακού μοναστικού βίου. Ίδρυσε το πρώτο κοινόβιο το 330 στο νησί Ταβένα στο Νείλο. Αυτό εξελίχτηκε σε συγκρότημα μοναστηριών, που περιλάμβανε εννιά μοναστήρια, δύο εκ των οποίων ήταν γυναικεία, με δυναμικό 7.000 μοναχών. Ανάμεσά τους ήταν πολλοί Έλληνες.
