Ο μεγάλος όγκος υποθέσεων, οι ελλείψεις σε προσωπικό, η αδυναμία συνεργασίας ανάμεσα στις αρμόδιες υπηρεσίες και οι συχνές νομοθετικές αλλαγές συνιστούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι αρμόδιες Αρχές καλούνται να διαχειριστούν τις υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, οι οποίες τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν ανησυχητική αύξηση. Τα στατιστικά στοιχεία είναι ενδεικτικά της έξαρσης του φαινομένου, που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, και δεν είναι πλέον λίγες οι περιπτώσεις που έχει οδηγήσει ακόμα και σε δολοφονίες. Μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών οι καταγγελίες, μηνύσεις και εγκλήσεις μέσα σε ένα έτος διπλασιάστηκαν. Ενδεχομένως, μάλιστα, το τρέχον έτος να κλείσει με ακόμα περισσότερες καταγγελίες από το 2023.

Ραγδαία αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας

Ειδικότερα, το 2022 στη μεγαλύτερη Εισαγγελία της χώρας έφτασαν 2.782 καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των καταγγελιών, και συγκεκριμένα 1.990, οδηγήθηκαν στο ακροατήριο και σε 423 υπήρξε ποινική διαμεσολάβηση. Το 2023 ο αριθμός αυτός εκτοξεύτηκε στις 4.997 (εγκλήσεις-μηνύσεις). Από αυτές οι 3.931 οδηγήθηκαν στο ακροατήριο και οι 388 μπήκαν σε διαδικασία ποινικής διαμεσολάβησης. Τα συγκεκριμένα στοιχεία παρέθεσε η εισαγγελέας ενδοοικογενειακής βίας Χρυσάνθη Πλακάκη σε ημερίδα της Ενωσης Ποινικολόγων και Μαχόμενων Δικηγόρων. Στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών έχει συσταθεί ειδικό τμήμα ενδοοικογενειακής βίας, στο οποίο υπηρετούν η κ. Πλακάκη και ακόμα δύο εισαγγελικοί λειτουργοί, οι οποίοι καλούνται να χειριστούν όλες αυτές τις καταγγελίες που φτάνουν καθημερινά ανά δεκάδες στις αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές. Λόγω, μάλιστα, του μεγάλου όγκου των υποθέσεων που καλούνται να χειριστούν, οι εισαγγελικοί λειτουργοί προσπαθούν να υπάρχει διαβάθμιση στις καταγγελίες και οι σοβαρότερες να εξετάζονται κατά προτεραιότητα. Ο μεγάλος όγκος, πάντως, των καταγγελιών για ενδοοικογενειακή βία αφορά την αυτόφωρη διαδικασία. Στην πλειονότητά τους, ωστόσο, οι δίκες αναβάλλονται και οι κατηγορούμενοι αφήνονται ελεύθεροι. Με τις πρόσφατες αλλαγές, μάλιστα, στο νομοθετικό πλαίσιο, τα αυτόφωρα πλημμελήματα καταλήγουν στο Αυτόφωρο Μονομελές Πλημμελειοδικείο. Εκεί, ωστόσο, είτε η απουσία ιατροδικαστικών εκθέσεων είτε η μη παρουσία μαρτύρων συχνά-πυκνά οδηγεί στην εκδίκαση των υποθέσεων ακόμα και έναν χρόνο μετά. Οι υπόλοιπες καταγγελίες που αφορούν πλημμελήματα οδηγούνται σε διαδικασία ποινικής διαμεσολάβησης. Εκεί οι καθυστερήσεις είναι μεγάλες, όπως εξηγούν εισαγγελικές πηγές στα «Π». Μάλιστα, σε μια υπόθεση που έχει απασχολήσει πολύ την κοινή γνώμη, αυτήν της Κυριακής Γρίβας, είναι χαρακτηριστικό πως η καταγγελία της κοπέλας σε βάρος του δράστη είχε παραπεμφθεί σε ποινική διαμεσολάβηση, εκείνος επέλεξε να μην εμφανιστεί ποτέ και, όταν τελικά η Εισαγγελία ενημερώθηκε για την άρνησή του, ήταν πλέον πολύ αργά, καθώς το έγκλημα, η δολοφονία της Κυριακής, είχε ήδη συντελεστεί.

Μεγάλη ανησυχία γυναικοκτονίες

Στο υπουργείο Δικαιοσύνης, εάν και εκτιμούν πως οι πρόσφατες αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και είναι επαρκείς, μελετούν εάν θα μπορούσαν να γίνουν και περαιτέρω βήματα για την προστασία των θυμάτων. Αλλωστε, οι τελευταίες ανθρωποκτονίες γυναικών, με πιο πρόσφατη αυτήν στο Μενίδι, καταδεικνύουν πως χρειάζονται επιπλέον ασφαλιστικές δικλίδες για την προστασία των θυμάτων. Τα στοιχεία για το 2024, όπως έχουν καταγραφεί από τις αστυνομικές Αρχές, είναι εξάλλου εξαιρετικά ανησυχητικά. Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο σημειώθηκαν 1.510 περιστατικά, με την Αστυνομία να προχωρά σε 769 συλλήψεις. Συγκεκριμένα, 37 γυναίκες μεταφέρθηκαν σε δομές, 40 σε ιατροδικαστή, ενώ εγκαταστάθηκαν 341 panic buttons και καταγράφηκαν 4.034 κλήσεις στο «100». Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν σκέψεις για βελτιώσεις στο νομοθετικό πλαίσιο, οι οποίες, ωστόσο, ακόμη είναι σε στάδιο επεξεργασίας. Για παράδειγμα, μια σκέψη που υπήρξε ήταν οι γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας να έχουν καθεστώς προστατευόμενου μάρτυρα και να μην είναι υποχρεωτική η κατάθεσή τους στο δικαστήριο. Αφορμή γι' αυτή τη σκέψη στάθηκε η δολοφονία στο Μενίδι, όπου η δίκη του δράστη στο Αυτόφωρο αναβλήθηκε, καθώς η πρώην σύζυγός του δεν είχε κληθεί στο δικαστήριο, ενώ στη δικογραφία δεν είχε συμπεριληφθεί και η ιατροδικαστική έκθεση. Το δικαστήριο ήρε την κράτηση του κατηγορουμένου, ο οποίος ύστερα από λίγα 24ωρα σκότωσε τη γυναίκα του. Σοβαρό ζήτημα ανακύπτει και με τις καθυστερήσεις στις ιατροδικαστικές εκθέσεις και αναζητούνται και εκεί τρόποι για να επισπεύδεται η διαδικασία. Σε πολλές περιπτώσεις, πάντως, δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα και για τους θύτες ενδοοικογενειακής βίας, οι οποίοι χρήζουν νοσηλείας. Και αυτό διότι, ενώ οι εισαγγελικές Αρχές τούς παραπέμπουν για ακούσια νοσηλεία, η απάντηση που λαμβάνουν από τα νοσοκομεία είναι πως δεν υπάρχουν θέσεις και τους ζητούν να μη στέλνουν άλλους.

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»