Σε πρώτη αποτίμηση της ποιότητας του αέρα μετά το ξέσπασμα της πολυμέτωπης πυρκαγιάς στον Βαρνάβα Αττικής, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών καταγράφει σημαντική επιδείνωση της ατμοσφαιρικής κατάστασης. Η πυρκαγιά, που ξέσπασε στις 11 Αυγούστου και εξαπλώθηκε ταχύτατα προς τα νότια λόγω ισχυρών βορείων ανέμων, έχει προκαλέσει αυξημένα επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5 σε πολλές περιοχές της Αττικής.

Σύμφωνα με τη μελέτη του:

Σε συνέχεια της ολονύκτιας παρακολούθησης και ενημερώσεων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών για τις επικρατούσες συνθήκες και την ταχύτατη εξάπλωσης της πυρκαγιάς προς τα νότια υπό την επικράτηση ισχυρών βορείων ανέμων, η οποία από τα ξημερώματα της 12ης Αυγούστου προσέγγισε τις περιοχές Νέας και Παλαιάς Πεντέλης, η εικόνα των μέσων ωριαίων επιπέδων των αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5, στην ατμόσφαιρα της Αττικής, μέχρι στιγμής, έχει ως ακολούθως:

Από την εκδήλωση της πυρκαγιάς δημιουργήθηκε καπνός ο οποίος στα αρχικά στάδια ανήλθε σε υψηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα, με αυξημένα επίπεδα να καταγράφονται στην περιοχή της Βουλιαγμένης και της Γλυφάδας και τιμές που κυμάνθηκαν μεταξύ 30 και 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.

Από τις 3.00 μετά τα μεσάνυχτα σημειώνεται σταδιακή επιβάρυνση των επιπέδων και σε άλλες θέσεις μέτρησης στο ανατολικό τμήμα του Λεκανοπεδίου (Βριλήσσια, Χαλάνδρι, Βύρωνας, Ηλιούπολη) και στον Νότιο Τομέα Αθηνών, με ιδιαίτερα ψηλές τιμές να σημειώνονται στην περιοχή της Γλυφάδας, που συνεχίζουν να είναι εξαιρετικά επιβαρυμένες.

Συγκεκριμένα, οι συγκεντρώσεις έφτασαν μέχρι και τα 70 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο σε ορισμένες από τις παραπάνω περιοχές, ενώ στη Γλυφάδα ξεπέρασαν τα 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, τις πρώτες πρωινές ώρες.

Οι τιμές υποβάθρου κατά τη διάρκεια τη νύχτας, στις υπόλοιπες θέσεις μέτρησης του Λεκανοπεδίου κυμαίνονται γενικά κάτω από τα 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.

Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την εξέλιξη των συγκεντρώσεων, ενώ οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται σε συνεχή βάση για την κατάσταση, παρακολουθώντας τη διαδικτυακή πλατφόρμα https://air-quality.gr/

Το δίκτυο παρακολούθησης ποιότητας του αέρα που λειτουργεί στο πλαίσιο της Εθνικής Ερευνητικής Υποδομής ΠΑΝΑΚΕΙΑ, για τη μελέτη της Ατμοσφαιρικής Σύστασης και της Κλιματικής Αλλαγής, καταγράφει σε συνεχή βάση τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5 μέσω βαθμονομημένων αισθητήρων

Οδηγίες από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών προς τους πολίτες στις πληγείσες περιοχές

Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εφιστά την προσοχή στους πολίτες και ειδικά σε όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού που βρίσκονται κοντά σε περιοχές που έχουν πληγεί από την πύρινη λαίλαπα στην Αττική.

Στην ομάδα υψηλού κινδύνου είναι οι χρόνιοι πάσχοντες και ειδικά ηλικιωμένοι, οι έγκυες, μικρά παιδιά και όσοι πάσχουν από αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα (άσθμα, ΧΑΠ κ.λπ.)

Αναπνευστικά προβλήματα

Αναπνευστικά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν αμέσως με την εκδήλωση πυρκαγιάς, σε μικρή ή μεγάλη ακτίνα από το σημείο της φωτιάς, τα οποία μπορεί να επιμένουν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας των πολιτών και των ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, και μπορεί να προκαλέσουν:

  • Βήχα
  • Δυσχέρεια στην αναπνοή, δύσπνοια
  • Εκδήλωση ασθματικής κρίσης
  • Τσούξιμο στα μάτια
  • Κάψιμο στο λαιμό
  • Ρινική καταρροή
  • Πονοκεφάλους
  • Κόπωση
  • Πόνο στο στήθος
  • Ταχυκαρδία

Ας δούμε ποια είναι τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να λάβουν οι πολίτες:

- Η απομάκρυνση από την περιοχή είναι το βασικό μέτρο και εάν κάποιος μένει κοντά στις πληγείσες περιοχές, καλό είναι να έχει κλειστά τα παράθυρα του σπιτιού του, έτσι ώστε να περιοριστεί η είσοδος του καπνού στους εσωτερικούς χώρους.

- Ανεξαρτήτως εάν κάποιος είναι χρόνιος ασθενής με αναπνευστικά προβλήματα είτε όχι, εάν παρουσιαστούν συμπτώματα, όπως δύσπνοια, έντονος βήχας και αυξημένα πτύελα ή και ζάλη, θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσει με το γιατρό του.

- Η αποφυγή των άσκοπων μετακινήσεων είναι ένα ακόμη σημαντικό προληπτικό μέτρο. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό, η οποιαδήποτε μετακίνηση πρέπει να γίνεται με το αυτοκίνητο και κλειστά παράθυρα, ενώ ο κλιματισμός πρέπει να βρίσκεται στην επιλογή της εσωτερικής ανακύκλωσης αέρα.

- Απαραίτητη είναι η χρήση μάσκας για την προστασία από το τοξικό μείγμα σωματιδίων και αερίων, το οποίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο.

- Παράλληλα, χρειάζεται να υπάρχει συνεχής ενυδάτωση του οργανισμού με νερό. Εάν κάποιος χρειαστεί να βρεθεί σε μέτωπο πυρκαγιάς για να προσφέρει βοήθεια θα πρέπει να φροντίζει να έχει πρόσβαση σε νερό, να υγραίνει τα μάτια, τη μύτη και το στόμα του τακτικά.

Γενικές Οδηγίες

Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης καπνού από τις πυρκαγιές:

Παρακολουθείτε τις δημόσιες ανακοινώσεις και αναρτήσεις για την ποιότητα του αέρα.

Αν παραμένετε στο σπίτι, αποφύγετε το μαγείρεμα, γιατί το τηγάνισμα ή η ψηστιέρα μπορεί να επιδεινώσουν τη ρύπανση του εσωτερικού αέρα. Αγοράστε έτοιμα τρόφιμα ή κονσέρβες ώστε να μην χρειαστεί να μαγειρέψετε.

Ακολουθήστε τις οδηγίες σχετικά με την δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους ή την άθληση, και ιδιαιτέρα τις οδηγίες για τις ευαίσθητες ομάδες, όσο μακριά κι αν βρίσκεστε από τις εστίες της φωτιάς.

Ακολουθήστε τις συμβουλές του γιατρού σας σχετικά με την διαχείριση του άσθματος αν πάσχετε από άσθμα.

Εάν αντιμετωπίζετε δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα συμπτώματα που επιμένουν χωρίς βελτίωση, αποφασίστε έγκαιρα να εκκενώσετε το σπίτι σας, χωρίς να βασίζεστε στις επίσημες οδηγίες για εκκένωση που εκδίδονται για τα σπίτια των σημείων και περιοχών που απειλούνται από το πύρινο μέτωπο.

Μετά την πυρκαγιά:

Ο καπνός μπορεί να παραμείνει στην ατμόσφαιρα για αρκετές ημέρες μετά την εκδήλωση πυρκαγιάς, συνεπώς συνεχίστε να ενημερώνεστε για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή της κατοικίας σας ή όπου διαμένετε.

Μην επιστρέφετε στο σπίτι μέχρι να σας ανακοινωθεί ότι μπορείτε να το πράξετε με ασφάλεια.

Εντωμεταξύ η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία ενημερώνει τους κατοίκους και εργαζόμενους των περιοχών που βρίσκονται κοντά στα μέτωπα των πυρκαγιών αλλά και όλους όσοι εκτίθενται στον καπνό και τα αιωρούμενα σωματίδια, αναφορικά με τις πιθανές συνέπειες και τους τρόπους προστασίας.


Βασικές οδηγίες σε συνθήκες επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας από καπνό φωτιάς

- Άμεση απομάκρυνση από την εστία της φωτιάς.

- Πλήρης αποφυγή μετακινήσεων για τους ανθρώπους με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, τους ηλικιωμένους, τα παιδιά και τις εγκύους.

- Παραμονή όσο το δυνατόν σε κλειστούς χώρους με κλειστά παράθυρα και πόρτες. Η χρήση κλιματισμού ανακυκλώνει τον αέρα του δωματίου και ενθαρρύνεται σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος, με την προϋπόθεση ότι το δωμάτιο είναι και μπορεί να παραμείνει προστατευμένο από τον εξωτερικό αέρα. Σε διαφορετική περίπτωση προτείνεται η δημιουργία ενός προστατευμένου και κλιματιζόμενου δωματίου εντός της οικίας.

- Συνιστάται η αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν περαιτέρω την ποιότητα του εσωτερικού αέρα, και κυρίως το κάπνισμα. Κατ' επέκταση αποθαρρύνεται η χρήση κεριών για φωτισμό, μαγειρέματος σε ανοιχτή εστία, η χρήση προϊόντων αεροζόλ και η χρήση ηλεκτρικής σκούπας.

- Αποφυγή άθλησης και σωματικής καταπόνησης.

- Εφόσον η μετακίνηση κρίνεται απαραίτητη θα πρέπει να γίνεται χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP2 ή 3) με καλή εφαρμογή. Οι «χειρουργικές» ή υφασμάτινες μάσκες ΔΕΝ προστατεύουν από την εισπνοή καπνού ή στάχτης. Οι μετακινήσεις θα πρέπει να γίνονται σε ώρες χαμηλότερου θερμικού φορτίου, π.χ. το βράδυ.

- Οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιαγγειακά νοσήματα δεν θα πρέπει να μετακινούνται, ειδικά αν δεν είναι εφικτή η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας.

- Για τους ασθενείς με άσθμα και ΧΑΠ, παθήσεις που κατεξοχήν επιδεινώνονται από την περιβαλλοντική επιβάρυνση, απαιτείται η αυστηρή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, και επί οποιασδήποτε επιδείνωσης των συμπτωμάτων, η άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα πνευμονολόγο με σκοπό την προσαρμογή της αγωγής.


Επιπλέον, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συστήνει στους πολίτες, ειδικά τις ημέρες με ιδιαίτερη επιβάρυνση της ατμόσφαιρας λόγω πυρκαγιών, να παρακολουθούν τις ανακοινώσεις των επίσημων φορέων για την ποιότητα του αέρα και να μην εμπιστεύονται μόνο την οσμή και την όρασή τους. Επίσης, αναφέρεται, στο διαδίκτυο υπάρχουν χάρτες με δεδομένα ατμοσφαιρικής ρύπανσης (κυρίως ΡΜ2.5) που ανανεώνονται σε πραγματικό χρόνο. Ενδεικτικά αναφέρονται η ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και η ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής πλατφόρμας μετρήσεων ποιότητας του αέρα, PurpleAir.


Πιθανά συμπτώματα και συνέπειες από την βραχυχρόνια έκθεση σε καπνό

Τα συχνότερα συμπτώματα που σχετίζονται με βραχυχρόνια έκθεση σε καπνό, ανεξαρτήτως μηχανισμού, αφορούν το ανώτερο αναπνευστικό και εκδηλώνονται με ρινίτιδα (ρινική συμφόρηση, ρινική καταρροή) και αίσθημα ξηρότητας στο φάρυγγα. Μπορεί επίσης να εμφανισθεί βήχας που είναι ξηρός και ερεθιστικός, ενώ ανεξάρτητα από την ύπαρξη υποκείμενου νοσήματος μπορεί να εμφανισθεί και δύσπνοια.

Συστηματικά συμπτώματα όπως ζάλη, ναυτία, καταβολή και κεφαλαλγία υποδηλώνουν πιθανή τοξικότητα από μονοξείδιο του άνθρακα που θα πρέπει να διερευνάται άμεσα και να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός.

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανισθούν και σε καθ' όλα υγιή άτομα, αλλά είναι σαφές ότι η συχνότητα και η ένταση είναι μεγαλύτερη σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα, κυρίως του αναπνευστικού και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Όπως αναφέρει η ΕΠΕ, η τοξικότητα από την εισπνοή προϊόντων καύσης μπορεί να προκαλέσει θερμική ή χημική βλάβη του αναπνευστικού συστήματος. Η άμεση θερμική βλάβη προκαλείται από την εισπνοή θερμού ατμού κοντά στην εστία της φωτιάς και αφορά τους ανώτερους αεραγωγούς. Η χημική βλάβη, προκαλείται από την εισπνοή οργανικών μικροσωματιδίων διαφορετικής σύνθεσης και μεγέθους ή χημικών ερεθιστικών ουσιών και μπορεί να αφορά τόσο τους αεραγωγούς, όσο και το πνευμονικό παρέγχυμα.

Σημειώνει ότι η κυριότερη, άμεση αιτία θανάτου σε περίπτωση φωτιάς είναι η ασφυξία που οφείλεται στην κατανάλωση του οξυγόνου κοντά στην εστία της φωτιάς σε συνδυασμό με την εισπνοή μεγάλης ποσότητας καπνού. Προσθέτει ότι συχνά συνυπάρχει και κάποιου βαθμού χημική ασφυξία με συστηματικά συμπτώματα, από την αδυναμία χρήσης του οξυγόνου σε κυτταρικό επίπεδο. Η χημική ασφυξία οφείλεται σε εισπνοή προϊόντων ατελούς καύσης όπως το μονοξείδιο του άνθρακα ή το υδροκυάνιο από την καύση π.χ πλαστικών ή άλλων υλικών που περιέχουν άζωτο.

Σε μεγαλύτερη απόσταση από την εστία της φωτιάς, η εισπνοή μικροσωματιδίων και χημικών ερεθιστικών ουσιών μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε σημαντικό αριθμό ατόμων που αφορούν τόσο το αναπνευστικό όσο και το καρδιαγγειακό σύστημα. Η βαρύτητα και η έκταση των βλαβών από την εισπνοή σωματιδίων ή/και τοξικών αερίων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως το μέγεθος και η διάμετρος των σωματιδίων, η διάρκεια της έκθεσης, η διαλυτότητα των τοξικών αερίων καθώς και η ύπαρξη υποκείμενου νοσήματος.