Φωτιά στην Αττική: Τι έφταιξε για την μεγάλη πυρκαγιά - Το χρονικό της καταστροφής - Μιλούν στα ''Παραπολιτικά'' οι Αντ. Κούκουζας, Ευθ. Λέκκας και Γ. Τσατραφύλλιας
Μια 65χρονη έχασε τη ζωή της
Το ότι η χώρα δεν θρήνησε πολλές απώλειες αθώων οφείλεται πρωτίστως στη θερινή ανάπαυλα των πολιτών και στις προληπτικές εκκενώσεις που έκανε νωρίτερα η Αστυνοµία
Δημητρης Γιαννακοπουλος
Κυριακή 11 Αυγούστου, µε εβδοµάδα ∆εκαπενταύγουστου µπροστά, λίγοι µένουν στην Αθήνα και ελάχιστοι στα προάστια. Η πολιτική ηγεσία βρίσκεται επί ποδός για να αντιµετωπίσει την πυρκαγιά, να συντονίσει το προσωπικό και να ανακοινώσει µέτρα στήριξης των πληγέντων από τη φωτιά, που πήρε ανεπανάληπτες διαστάσεις, καθώς ξέσπασε στις 3 το µεσηµέρι στον Βαρνάβα και το απόγευµα της εποµένης έφτασε στο νεκροταφείο του Χαλανδρίου...
Οι ισχυροί άνεµοι δηµιουργούν κλίµα καταστροφής, σε συνδυασµό µε την αδυναµία συντονισµού των πολλών επιχειρησιακών οµάδων της Πυροσβεστικής, των δήµων, της Πολιτικής Προστασίας και άλλων συναρµόδιων φορέων, όπως και την ανυπαρξία έργων πυροπροστασίας, και µάλιστα σε εδάφη που έχουν καεί πολλές φορές στο παρελθόν. Η φωτιά µπήκε για τα καλά σε τρεις πόλεις, τα Βριλήσσια, την Πεντέλη και το Χαλάνδρι, περνώντας από το Γραµµατικό, το Καπανδρίτι έως τη Λίµνη Μαραθώνα, τον Αγιο Στέφανο, τη Σταµάτα, τη ∆ροσιά, τον ∆ιόνυσο, ενώ κατέβηκε και προς τη Νέα Μάκρη, τη Ραπεντώσα και την Καλλιτεχνούπολη.
Το ότι η χώρα δεν θρήνησε πολλές απώλειες αθώων οφείλεται πρωτίστως στη θερινή ανάπαυλα των πολιτών και στις προληπτικές εκκενώσεις που έκανε νωρίτερα η Αστυνοµία. Οι µόνοι αµέτοχοι ευθυνών είναι όσοι επί δύο ηµέρες πάλευαν µε τις φλόγες - πυροσβέστες, πιλότοι, υπάλληλοι δήµων, εθελοντές, περίοικοι. Την Κυριακή το βράδυ, όταν η φωτιά έµπαινε στο δάσος της Σταµάτας, αναφορές κάνουν λόγο ότι δεν εφαρµόστηκε κανένα πρωτόκολλο αναχαίτισής της. Πυροσβεστικά και βυτία του δήµου ή ιδιωτών ενεργούσαν κατά το δοκούν, ενώ µετακινούνταν ταυτόχρονα, για να µην κινδυνεύσουν.
Το ξηµέρωµα της 12ης Αυγούστου η φωτιά απλωνόταν µε ταχύτητα στον αστικό ιστό, σε σπίτια, καταστήµατα, σχολεία, µικρούς και µεγαλύτερους επαγγελµατικούς χώρους. Ηταν ήδη αργά, ο έλεγχος είχε χαθεί. Τα αεροσκάφη δεν µπορούσαν να κάνουν ρίψεις µέσα στην πυκνή πολεοδόµηση, όπου πετούσαν µόνο ελικόπτερα (Ericson), ενώ τα οχήµατα δεν προλάβαιναν, λόγω του όγκου τους, να µεταβούν έγκαιρα από το ένα σηµείο στο άλλο. Στα Βριλήσσια και στη Νέα Πεντέλη η φωτιά κατέβαινε από το βουνό µε ταχύτητα άνω των 80 χιλιοµέτρων την ώρα.
∆ιπλής κυκλοφορίας δρόµοι, όπως η Γ. Παπανδρέου στη Νέα Πεντέλη ή η 28ης Οκτωβρίου, µετατρέπονταν σε χοάνες µεταφοράς του πυρός, µε αποτέλεσµα να καταστρέφονται δεξιά - αριστερά τα σπίτια, όλα διώροφα, τριώροφα. Τα µικρά άλση σε κεντρικά σηµεία της πόλης, τα άκοπα κλαδιά, τα πολλά ακαθάριστα οικόπεδα και τα µαζεµένα σε ντάνες ξερόκλαδα στις άκρες των δρόµων διέσπειραν και επέκτειναν τη φωτιά σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Ζώνες πυροπροστασίας δεν έχουν δηµιουργηθεί πουθενά, παρότι στο βορειοανατολικό τόξο µεταξύ Γραµµατικού - Σταµάτας - Πεντέλης είχαν εκδηλωθεί πυρκαγιές και το 2021 και το 2022. Στο δε Πάτηµα Χαλανδρίου, από την Λ. Πεντέλης έως την Κλεισθένους, στο άλλο άκρο της Αναπαύσεως, δηλαδή, η κινητοποίηση το απόγευµα της 12ης Αυγούστου έγινε όταν είχαν καεί µονοκατοικίες µε κατάφυτες αυλές, ανεκµετάλλευτα οικόπεδα, µία αθλητική εγκατάσταση και δύο ξυλεµπορικές επιχειρήσεις.
Μια 65χρονη εργαζόµενη σε βιοτεχνία ανθοκοµίας έχασε τη ζωή της εκεί (Στρατονίκης και Αναπαύσεως), επειδή κανείς δεν πλησίασε έγκαιρα. Από το οδοιπορικό των «Παραπολιτικών» προκύπτει πως οι κάτοικοι των ακριβών δήµων θα ζήσουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα µε τα αποκαΐδια και τις στάχτες, έστω κι αν διασώθηκαν τα σπίτια τους.
Αποτιµώντας την κατάσταση, παράγοντες της Αυτοδιοίκησης, όπως ο πρόεδρος της Πολιτικής Προστασίας της ΚΕ∆Ε, Βλάσης Σιώµος, σηµειώνουν πως «οι ισχυροί άνεµοι αποτέλεσαν βασική αιτία να φτάσει σε ανεξέλεγκτα επίπεδα», διευκρινίζοντας, πάντως, πως «παρότι φέτος δούλεψε το πρόγραµµα AntiNero3 και έγιναν προληπτικές ενέργειες περισσότερες από άλλες χρονιές, δηµιουργώντας αντιπυρικές ζώνες, και πάλι το αποτέλεσµα είναι τραγικό». Παράλληλα, σύµφωνα µε καταγγελίες που έλαβε από τους κατοίκους της Πεντέλης, «τα εναέρια µέσα τις πρώτες πρωινές ώρες της ∆ευτέρας (12/8) δεν επιχειρούσαν».
Και κατέληξε: «Μπορεί να πραγµατοποιήθηκαν οι προβλεπόµενες αποµακρύνσεις, γιατί πρώτη προτεραιότητα είναι η ανθρώπινη ζωή και πρέπει να φύγουµε όλοι, αλλά κάποιος πρέπει να προφυλάξει και τις περιουσίες µας. Αυτό δεν έγινε». Ιδιαίτερη κριτική δέχτηκε ο αρχηγός της Πυροσβεστικής, Θ. Βουρνάς. Επίσης, κανένας από το Σώµα δεν έχει εξηγήσει τις αιτίες έναρξης της φωτιάς. Κάποιοι ερευνούν το ενδεχόµενο να έχει ξεκινήσει από δύο σηµεία στην είσοδο του Βαρνάβα και η δεύτερη πίσω από το γήπεδο. Επίσης, εξετάζουν αν η φωτιά στο Πάτηµα επεκτάθηκε από την Πεντέλη µόνο από τον αέρα ή, όπως συµβαίνει συχνά, «υποβοηθήθηκε» από εµπρηστές που τοποθετούσαν κεριά στα ξερόχορτα και άλλα προσανάµµατα. Κατά τη δική τους ερµηνεία, σε ηµέρες µε κατηγορία κινδύνου 5, δηλαδή «κόκκινου» συναγερµού, ο µόνος τρόπος να «πιάσεις» µια πυρκαγιά είναι να τη σβήσεις «εν τη γενέσει της», ήτοι στα πρώτα λεπτά. Εάν δεν γίνει αυτό, τότε, λόγω των ισχυρών ανέµων, θα εξαπλωθεί και θα λάβει γιγαντιαίες διαστάσεις.
Στην περίπτωση του Βαρνάβα υπήρχε µεν άµεση ανίχνευση του πύρινου µετώπου από έµφορτο σκάφος, που σε πέντε λεπτά έκανε την πρώτη ρίψη νερού, όµως µετά την ανίχνευση δεν δόθηκε εντολή για απογείωση αεροσκάφους (διαδικασία που διαρκεί περίπου 20 λεπτά), αλλά κινήθηκε στο µέτωπο το ίδιο έµφορτο σκάφος της γενικής περιπολίας. Το σύνολο των καµένων εκτάσεων ανέρχεται σε 100.000 στρέµµατα, εκ των οποίων το 30% είναι δασώδες µέρος. Πρόκειται για τη µεγαλύτερη πυρκαγιά στην Αττική και ενώ µέσα σε διάστηµα επτά ετών είχε καταστραφεί από φωτιές το ένα τρίτο των δασικών εκτάσεων της Περιφέρειας Αττικής, σύµφωνα µε το Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Οσο, δε, για την πυρκαγιά του 2009, που ξεκίνησε το βράδυ της 21ης Αυγούστου από την περιοχή του Γραµµατικού, είχε διάρκεια τεσσάρων ηµερών και έκαψε συνολικά 210.000 στρέµµατα, κυρίως πευκοδάσους. Επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Βορειοανατολική Αττική, από Μαραθώνα έως Παλλήνη, και στο ενδιάµεσο «σάρωσε» Πεντέλη και ∆ιόνυσο. Την ίδια µέρα, µια άλλη φωτιά έκανε στάχτη τη ∆υτική Αττική, προς το Πόρτο Γερµενό. Οι δυνάµεις πυρόσβεσης διασπάστηκαν και εκατοµµύρια πεύκα έγιναν παρανάλωµα του πυρός. Πιο παλιά, τον Ιούλιο του 1998, η Πεντέλη δέχθηκε βαρύ πλήγµα, καθώς κάηκαν οικίες και εκτάσεις πυκνού πευκοδάσους. Πολλά µέτωπα εξελίχθηκαν ταυτόχρονα από τη Σταµάτα έως τη διασταύρωση της Αγίας Τριάδας, όπου δηλαδή υπολογίζεται το κέντρο της αρχαίας Πεντέλης.
Την ανάγκη αυξηµένης πρόληψης και ουσιαστικής ανάλυσης των σχεδίων συντονισµού αναδεικνύει ο πρόεδρος των αξιωµατικών και υπαξιωµατικών της Πυροσβεστικής, Αντώνης Κούκουζας, µιλώντας στα «Π». «Η κινητοποίησή µας ήταν ταχυτήτων δυνατών. Σε πέντε λεπτά από την ώρα έναρξης της φωτιά φτάσαµε στον Βαρνάβα. Κανείς δεν απέδωσε ευθύνες στους πυροσβέστες. Ο κόσµος µάς βοηθούσε και κάναµε ό,τι ήταν δυνατόν», δηλώνει. Επίσης µιλά για τις δυσκολίες στην κατάσβεσή της. «Οταν η φωτιά µπει στον οικιστικό ιστό, δύσκολα σβήνεται, πόσω µάλλον µε τέτοια καιρικά φαινόµενα. Η χρήση αεροπλάνων είναι επικίνδυνη µες στις πόλεις», λέει και συνεχίζει: «Οσοι είµαστε στο πεδίο µεταφέρουµε την πραγµατική εικόνα στους φέροντες την ευθύνη του συντονισµού. Τα λάθη που έγιναν πρέπει το συντοµότερο να εντοπιστούν, ώστε να αντιµετωπιστούν». Ο κ. Κούκουζας προτείνει να υιοθετηθεί η τακτική της συµµετοχής επιστηµόνων στις επιχειρήσεις κατάσβεσης. «Στην Αµερική οι πυροσβέστες µεταφέρουν τους πυροµετεωρολόγους και τα κλιµάκια της πανεπιστηµιακής κοινότητας στο επίκεντρο της δράσης, ώστε να κατανοούν καλύτερα τις συνθήκες. Κι αυτό οι ερευνητές όχι απλώς το θέλουν, αλλά το επιδιώκουν».
Για οριακές συνθήκες που επικρατούν και αυτό το καλοκαίρι και πλέον αποτελούν κανονικότητα κάνει λόγο στα «Π» ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύµης Λέκκας. «Τα όσα ζούµε τα τελευταία χρόνια τείνουν να γίνουν κανονικότητα. Το ανάγλυφο του Βαρνάβα και της διαδροµής που ακολούθησαν οι φλόγες έως ότου καταλήξουν στο Πάτηµα Χαλανδρίου ευνοεί την επέκταση της φωτιάς. Από την άλλη, οι απότοµες κλίσεις του εδάφους, όπως και οι µορφολογικές ασυνέχειες δυσκολεύουν σε σηµαντικό βαθµό την αναχαίτισή της ακόµα και µε εναέρια µέσα», λέει. Αρα, αν η πυρκαγιά δεν σβηστεί στο πρώτο κιόλας στάδιο, για τους πυροσβέστες θεωρείται «χ αµένη υπόθεση»
«Αναµφισβήτητα, τα τελευταία χρόνια ζούµε σε ένα πιο ζεστό περιβάλλον εξαιτίας της κλιµατικής κρίσης, που οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Από τον Ιούνιο του 2023 καταγράφονται συνεχόµενα µηνιαία ρεκόρ θερµοκρασίας στην επιφάνεια της Γης και δεν αποκλείεται το 2024 να είναι η πιο θερµή χρονιά στην καταγεγραµµένη ιστορία. Εξαιτίας της κλιµατικής κρίσης, πολύ συχνά σε όλο τον πλανήτη ακούµε για ακραίους καύσωνες, πληµµύρες, έντονες χιονοπτώσεις και ξηρασία», τονίζει ο μετεωρολόγος του Alpha Γιώργος Τσατραφύλλιας.
«Επίσης, τα τελευταία χρόνια οι δασικές πυρκαγιές έχουν γίνει πιο ακραίες σε µέγεθος, παρουσιάζουν πολυπλοκότητα συµπεριφοράς και µεγάλη αντοχή στην κατάσβεση. Αυτές οι πυρκαγιές αναφέρονται συνήθως ως megafi res (µεγα-πυρκαγιές). Οι ισχυροί άνεµοι, οι υψηλές θερµοκρασίες, η απουσία υγρασίας, η ξηρή βλάστηση και η τοπογραφία µιας περιοχής διαδραµατίζουν πολύ σηµαντικό ρόλο στην εξάπλωση και την εξέλιξη µιας πυρκαγιάς, διότι δηµιουργούνται µεγάλα θερµικά φορτία και έντονες κηλιδώσεις. Η θερµοκρασία του περιβάλλοντος στο πεδίο της φωτιάς µπορεί να ξεπεράσει και τους 700 βαθµούς Κελσίου. Οι παραπάνω παράγοντες, καθώς και ο «ελκυσµός της καµινάδας» οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ταχύτατη εξάπλωση του πύρινου µετώπου στην Αττική. Συγκεκριµένα, το ανάγλυφο σε διάφορα σηµεία της πορείας της φωτιάς από τον Βαρνάβα προς τη Νέα Πεντέλη λειτούργησε σαν την καµινάδα του τζακιού, η οποία έλκει την εστία της φωτιάς, βοηθώντας τελικά στη γρήγορη εξέλιξή της. Αναµφισβήτητα, ο τρόπος διαχείρισης και αντιµετώπισης των δασικών πυρκαγιών χρειάζεται επανεξέταση. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της επιστηµονικής κοινότητας πρέπει να σηκώσουµε ανάστηµα στη νέα τάξη πραγµάτων. Επίσης, είναι επιτακτική ανάγκη σε θέσεις ευθύνης να τοποθετούνται άνθρωποι έµπειροι και γνώστες. Μια ινδιάνικη παροιµία λέει: «∆εν κληρονοµούµε τη γη από τους προγόνους µας, τη δανειζόµαστε από τα παιδιά µας», καταλήγει.
Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά
Οι ισχυροί άνεµοι δηµιουργούν κλίµα καταστροφής, σε συνδυασµό µε την αδυναµία συντονισµού των πολλών επιχειρησιακών οµάδων της Πυροσβεστικής, των δήµων, της Πολιτικής Προστασίας και άλλων συναρµόδιων φορέων, όπως και την ανυπαρξία έργων πυροπροστασίας, και µάλιστα σε εδάφη που έχουν καεί πολλές φορές στο παρελθόν. Η φωτιά µπήκε για τα καλά σε τρεις πόλεις, τα Βριλήσσια, την Πεντέλη και το Χαλάνδρι, περνώντας από το Γραµµατικό, το Καπανδρίτι έως τη Λίµνη Μαραθώνα, τον Αγιο Στέφανο, τη Σταµάτα, τη ∆ροσιά, τον ∆ιόνυσο, ενώ κατέβηκε και προς τη Νέα Μάκρη, τη Ραπεντώσα και την Καλλιτεχνούπολη.
Το ότι η χώρα δεν θρήνησε πολλές απώλειες αθώων οφείλεται πρωτίστως στη θερινή ανάπαυλα των πολιτών και στις προληπτικές εκκενώσεις που έκανε νωρίτερα η Αστυνοµία. Οι µόνοι αµέτοχοι ευθυνών είναι όσοι επί δύο ηµέρες πάλευαν µε τις φλόγες - πυροσβέστες, πιλότοι, υπάλληλοι δήµων, εθελοντές, περίοικοι. Την Κυριακή το βράδυ, όταν η φωτιά έµπαινε στο δάσος της Σταµάτας, αναφορές κάνουν λόγο ότι δεν εφαρµόστηκε κανένα πρωτόκολλο αναχαίτισής της. Πυροσβεστικά και βυτία του δήµου ή ιδιωτών ενεργούσαν κατά το δοκούν, ενώ µετακινούνταν ταυτόχρονα, για να µην κινδυνεύσουν.
Το ξηµέρωµα της 12ης Αυγούστου η φωτιά απλωνόταν µε ταχύτητα στον αστικό ιστό, σε σπίτια, καταστήµατα, σχολεία, µικρούς και µεγαλύτερους επαγγελµατικούς χώρους. Ηταν ήδη αργά, ο έλεγχος είχε χαθεί. Τα αεροσκάφη δεν µπορούσαν να κάνουν ρίψεις µέσα στην πυκνή πολεοδόµηση, όπου πετούσαν µόνο ελικόπτερα (Ericson), ενώ τα οχήµατα δεν προλάβαιναν, λόγω του όγκου τους, να µεταβούν έγκαιρα από το ένα σηµείο στο άλλο. Στα Βριλήσσια και στη Νέα Πεντέλη η φωτιά κατέβαινε από το βουνό µε ταχύτητα άνω των 80 χιλιοµέτρων την ώρα.
∆ιπλής κυκλοφορίας δρόµοι, όπως η Γ. Παπανδρέου στη Νέα Πεντέλη ή η 28ης Οκτωβρίου, µετατρέπονταν σε χοάνες µεταφοράς του πυρός, µε αποτέλεσµα να καταστρέφονται δεξιά - αριστερά τα σπίτια, όλα διώροφα, τριώροφα. Τα µικρά άλση σε κεντρικά σηµεία της πόλης, τα άκοπα κλαδιά, τα πολλά ακαθάριστα οικόπεδα και τα µαζεµένα σε ντάνες ξερόκλαδα στις άκρες των δρόµων διέσπειραν και επέκτειναν τη φωτιά σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Ζώνες πυροπροστασίας δεν έχουν δηµιουργηθεί πουθενά, παρότι στο βορειοανατολικό τόξο µεταξύ Γραµµατικού - Σταµάτας - Πεντέλης είχαν εκδηλωθεί πυρκαγιές και το 2021 και το 2022. Στο δε Πάτηµα Χαλανδρίου, από την Λ. Πεντέλης έως την Κλεισθένους, στο άλλο άκρο της Αναπαύσεως, δηλαδή, η κινητοποίηση το απόγευµα της 12ης Αυγούστου έγινε όταν είχαν καεί µονοκατοικίες µε κατάφυτες αυλές, ανεκµετάλλευτα οικόπεδα, µία αθλητική εγκατάσταση και δύο ξυλεµπορικές επιχειρήσεις.
Μια 65χρονη εργαζόµενη σε βιοτεχνία ανθοκοµίας έχασε τη ζωή της εκεί (Στρατονίκης και Αναπαύσεως), επειδή κανείς δεν πλησίασε έγκαιρα. Από το οδοιπορικό των «Παραπολιτικών» προκύπτει πως οι κάτοικοι των ακριβών δήµων θα ζήσουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα µε τα αποκαΐδια και τις στάχτες, έστω κι αν διασώθηκαν τα σπίτια τους.
Αποτιµώντας την κατάσταση, παράγοντες της Αυτοδιοίκησης, όπως ο πρόεδρος της Πολιτικής Προστασίας της ΚΕ∆Ε, Βλάσης Σιώµος, σηµειώνουν πως «οι ισχυροί άνεµοι αποτέλεσαν βασική αιτία να φτάσει σε ανεξέλεγκτα επίπεδα», διευκρινίζοντας, πάντως, πως «παρότι φέτος δούλεψε το πρόγραµµα AntiNero3 και έγιναν προληπτικές ενέργειες περισσότερες από άλλες χρονιές, δηµιουργώντας αντιπυρικές ζώνες, και πάλι το αποτέλεσµα είναι τραγικό». Παράλληλα, σύµφωνα µε καταγγελίες που έλαβε από τους κατοίκους της Πεντέλης, «τα εναέρια µέσα τις πρώτες πρωινές ώρες της ∆ευτέρας (12/8) δεν επιχειρούσαν».
Και κατέληξε: «Μπορεί να πραγµατοποιήθηκαν οι προβλεπόµενες αποµακρύνσεις, γιατί πρώτη προτεραιότητα είναι η ανθρώπινη ζωή και πρέπει να φύγουµε όλοι, αλλά κάποιος πρέπει να προφυλάξει και τις περιουσίες µας. Αυτό δεν έγινε». Ιδιαίτερη κριτική δέχτηκε ο αρχηγός της Πυροσβεστικής, Θ. Βουρνάς. Επίσης, κανένας από το Σώµα δεν έχει εξηγήσει τις αιτίες έναρξης της φωτιάς. Κάποιοι ερευνούν το ενδεχόµενο να έχει ξεκινήσει από δύο σηµεία στην είσοδο του Βαρνάβα και η δεύτερη πίσω από το γήπεδο. Επίσης, εξετάζουν αν η φωτιά στο Πάτηµα επεκτάθηκε από την Πεντέλη µόνο από τον αέρα ή, όπως συµβαίνει συχνά, «υποβοηθήθηκε» από εµπρηστές που τοποθετούσαν κεριά στα ξερόχορτα και άλλα προσανάµµατα. Κατά τη δική τους ερµηνεία, σε ηµέρες µε κατηγορία κινδύνου 5, δηλαδή «κόκκινου» συναγερµού, ο µόνος τρόπος να «πιάσεις» µια πυρκαγιά είναι να τη σβήσεις «εν τη γενέσει της», ήτοι στα πρώτα λεπτά. Εάν δεν γίνει αυτό, τότε, λόγω των ισχυρών ανέµων, θα εξαπλωθεί και θα λάβει γιγαντιαίες διαστάσεις.
Στην περίπτωση του Βαρνάβα υπήρχε µεν άµεση ανίχνευση του πύρινου µετώπου από έµφορτο σκάφος, που σε πέντε λεπτά έκανε την πρώτη ρίψη νερού, όµως µετά την ανίχνευση δεν δόθηκε εντολή για απογείωση αεροσκάφους (διαδικασία που διαρκεί περίπου 20 λεπτά), αλλά κινήθηκε στο µέτωπο το ίδιο έµφορτο σκάφος της γενικής περιπολίας. Το σύνολο των καµένων εκτάσεων ανέρχεται σε 100.000 στρέµµατα, εκ των οποίων το 30% είναι δασώδες µέρος. Πρόκειται για τη µεγαλύτερη πυρκαγιά στην Αττική και ενώ µέσα σε διάστηµα επτά ετών είχε καταστραφεί από φωτιές το ένα τρίτο των δασικών εκτάσεων της Περιφέρειας Αττικής, σύµφωνα µε το Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Οσο, δε, για την πυρκαγιά του 2009, που ξεκίνησε το βράδυ της 21ης Αυγούστου από την περιοχή του Γραµµατικού, είχε διάρκεια τεσσάρων ηµερών και έκαψε συνολικά 210.000 στρέµµατα, κυρίως πευκοδάσους. Επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Βορειοανατολική Αττική, από Μαραθώνα έως Παλλήνη, και στο ενδιάµεσο «σάρωσε» Πεντέλη και ∆ιόνυσο. Την ίδια µέρα, µια άλλη φωτιά έκανε στάχτη τη ∆υτική Αττική, προς το Πόρτο Γερµενό. Οι δυνάµεις πυρόσβεσης διασπάστηκαν και εκατοµµύρια πεύκα έγιναν παρανάλωµα του πυρός. Πιο παλιά, τον Ιούλιο του 1998, η Πεντέλη δέχθηκε βαρύ πλήγµα, καθώς κάηκαν οικίες και εκτάσεις πυκνού πευκοδάσους. Πολλά µέτωπα εξελίχθηκαν ταυτόχρονα από τη Σταµάτα έως τη διασταύρωση της Αγίας Τριάδας, όπου δηλαδή υπολογίζεται το κέντρο της αρχαίας Πεντέλης.
Αντώνης Κούκουζας στα Παραπολιτικά: «∆ύσκολα σβήνεται η πυρκαγιά σε οικιστικό ιστό»
Την ανάγκη αυξηµένης πρόληψης και ουσιαστικής ανάλυσης των σχεδίων συντονισµού αναδεικνύει ο πρόεδρος των αξιωµατικών και υπαξιωµατικών της Πυροσβεστικής, Αντώνης Κούκουζας, µιλώντας στα «Π». «Η κινητοποίησή µας ήταν ταχυτήτων δυνατών. Σε πέντε λεπτά από την ώρα έναρξης της φωτιά φτάσαµε στον Βαρνάβα. Κανείς δεν απέδωσε ευθύνες στους πυροσβέστες. Ο κόσµος µάς βοηθούσε και κάναµε ό,τι ήταν δυνατόν», δηλώνει. Επίσης µιλά για τις δυσκολίες στην κατάσβεσή της. «Οταν η φωτιά µπει στον οικιστικό ιστό, δύσκολα σβήνεται, πόσω µάλλον µε τέτοια καιρικά φαινόµενα. Η χρήση αεροπλάνων είναι επικίνδυνη µες στις πόλεις», λέει και συνεχίζει: «Οσοι είµαστε στο πεδίο µεταφέρουµε την πραγµατική εικόνα στους φέροντες την ευθύνη του συντονισµού. Τα λάθη που έγιναν πρέπει το συντοµότερο να εντοπιστούν, ώστε να αντιµετωπιστούν». Ο κ. Κούκουζας προτείνει να υιοθετηθεί η τακτική της συµµετοχής επιστηµόνων στις επιχειρήσεις κατάσβεσης. «Στην Αµερική οι πυροσβέστες µεταφέρουν τους πυροµετεωρολόγους και τα κλιµάκια της πανεπιστηµιακής κοινότητας στο επίκεντρο της δράσης, ώστε να κατανοούν καλύτερα τις συνθήκες. Κι αυτό οι ερευνητές όχι απλώς το θέλουν, αλλά το επιδιώκουν».
Ευθύμης Λέκκας στα Παραπολιτικά: «Πρόβληµα η αναχαίτιση σε αυτές τις κλίσεις»
Για οριακές συνθήκες που επικρατούν και αυτό το καλοκαίρι και πλέον αποτελούν κανονικότητα κάνει λόγο στα «Π» ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύµης Λέκκας. «Τα όσα ζούµε τα τελευταία χρόνια τείνουν να γίνουν κανονικότητα. Το ανάγλυφο του Βαρνάβα και της διαδροµής που ακολούθησαν οι φλόγες έως ότου καταλήξουν στο Πάτηµα Χαλανδρίου ευνοεί την επέκταση της φωτιάς. Από την άλλη, οι απότοµες κλίσεις του εδάφους, όπως και οι µορφολογικές ασυνέχειες δυσκολεύουν σε σηµαντικό βαθµό την αναχαίτισή της ακόµα και µε εναέρια µέσα», λέει. Αρα, αν η πυρκαγιά δεν σβηστεί στο πρώτο κιόλας στάδιο, για τους πυροσβέστες θεωρείται «χ αµένη υπόθεση»
Γιώργος Τσατραφύλλιας, μετεωρολόγος στα Παραπολιτικά: Οι mega-fi res και ο «ελκυσµός της καµινάδας»
«Αναµφισβήτητα, τα τελευταία χρόνια ζούµε σε ένα πιο ζεστό περιβάλλον εξαιτίας της κλιµατικής κρίσης, που οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Από τον Ιούνιο του 2023 καταγράφονται συνεχόµενα µηνιαία ρεκόρ θερµοκρασίας στην επιφάνεια της Γης και δεν αποκλείεται το 2024 να είναι η πιο θερµή χρονιά στην καταγεγραµµένη ιστορία. Εξαιτίας της κλιµατικής κρίσης, πολύ συχνά σε όλο τον πλανήτη ακούµε για ακραίους καύσωνες, πληµµύρες, έντονες χιονοπτώσεις και ξηρασία», τονίζει ο μετεωρολόγος του Alpha Γιώργος Τσατραφύλλιας. «Επίσης, τα τελευταία χρόνια οι δασικές πυρκαγιές έχουν γίνει πιο ακραίες σε µέγεθος, παρουσιάζουν πολυπλοκότητα συµπεριφοράς και µεγάλη αντοχή στην κατάσβεση. Αυτές οι πυρκαγιές αναφέρονται συνήθως ως megafi res (µεγα-πυρκαγιές). Οι ισχυροί άνεµοι, οι υψηλές θερµοκρασίες, η απουσία υγρασίας, η ξηρή βλάστηση και η τοπογραφία µιας περιοχής διαδραµατίζουν πολύ σηµαντικό ρόλο στην εξάπλωση και την εξέλιξη µιας πυρκαγιάς, διότι δηµιουργούνται µεγάλα θερµικά φορτία και έντονες κηλιδώσεις. Η θερµοκρασία του περιβάλλοντος στο πεδίο της φωτιάς µπορεί να ξεπεράσει και τους 700 βαθµούς Κελσίου. Οι παραπάνω παράγοντες, καθώς και ο «ελκυσµός της καµινάδας» οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ταχύτατη εξάπλωση του πύρινου µετώπου στην Αττική. Συγκεκριµένα, το ανάγλυφο σε διάφορα σηµεία της πορείας της φωτιάς από τον Βαρνάβα προς τη Νέα Πεντέλη λειτούργησε σαν την καµινάδα του τζακιού, η οποία έλκει την εστία της φωτιάς, βοηθώντας τελικά στη γρήγορη εξέλιξή της. Αναµφισβήτητα, ο τρόπος διαχείρισης και αντιµετώπισης των δασικών πυρκαγιών χρειάζεται επανεξέταση. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της επιστηµονικής κοινότητας πρέπει να σηκώσουµε ανάστηµα στη νέα τάξη πραγµάτων. Επίσης, είναι επιτακτική ανάγκη σε θέσεις ευθύνης να τοποθετούνται άνθρωποι έµπειροι και γνώστες. Μια ινδιάνικη παροιµία λέει: «∆εν κληρονοµούµε τη γη από τους προγόνους µας, τη δανειζόµαστε από τα παιδιά µας», καταλήγει.
Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά
