«Το φετινό καλοκαίρι ήταν εφιαλτικό». Με αυτή τη φράση, ίσως και με κάποιες παραλλαγές, οι περισσότεροι άνθρωποι του πρωτογενούς τομέα κάνουν τον απολογισμό τους για το πώς βίωσαν τη θερινή περίοδο του 2024.
Και όχι άδικα, αφού η χώρα ίσως δεν είχε δει τέτοιο παρατεταμένο καύσωνα, τουλάχιστον στη σύγχρονη ιστορία της. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στα συμπεράσματά του για τα όσα έγιναν τους θερινούς μήνες αναφέρει: Στο 22% του συνόλου των 500 μετεωρολογικών σταθμών η μέγιστη θερμοκρασία ξεπέρασε τους 37 °C για τουλάχιστον 25 ημέρες, ενώ, αναφορικά με τις περιοχές που χτύπησαν κόκκινο, τονίζεται πως αυτές που κατέγραψαν τις περισσότερες ημέρες με πολύ υψηλές μέγιστες ημερήσιες τιμές θερμοκρασίας ήταν η Δυτική Ελλάδα, η Βόρεια Ελλάδα και η Πελοπόννησος.
Και εάν οι νότιοι είναι συνηθισμένοι σε ανόδους του υδραργύρου το καλοκαίρι, η πυρακτωμένη ανάσα του καύσωνα βασάνισε αυτή τη φορά και τη Βόρεια Ελλάδα. Αυτό, όπως είναι λογικό, είχε σοβαρές επιπτώσεις στις καλλιέργειες που πραγματοποιούνται σε όλες τις εκτάσεις του βόρειου κομματιού της χώρας.
Εμβληματικές καλλιέργειες, που σε πολλές περιπτώσεις περνούν από πατέρα σε γιο, φέτος δοκιμάστηκαν όσο ποτέ άλλοτε, είτε από τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες είτε από άλλους αστάθμητους παράγοντες.
Χαρακτηριστική είναι η έρευνα του υπομνήματος του παραρτήματος της Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ, όπου δείχνει πως μόλις το 17% των αγροτών δεν έχει επηρεαστεί από την κλιματική κρίση.
Τα νέα δεδομένα δημιουργούν νέες συνθήκες και πολλοί είναι οι παραγωγοί που διατηρούν πια σοβαρές αμφιβολίες για το πώς θα συνεχιστεί η δραστηριότητά τους με αυτήν την κατάσταση.
Δυτική Μακεδονία: Φασόλια και πιπεριές στο έλεος του καύσωνα
«Η δυσκολότερη χρονιά όλων των εποχών», είναι η απάντηση του προέδρου της Ένωσης Φασολοπαραγωγών Πρεσπών «Ο Πελεκάνος» Κώστα Ναλμπαντίδη στη Voria.gr όταν καλείται να σχολιάσει το πώς κύλησε η φετινή καλλιεργητική περίοδος.
Η ζέστη που διήρκεσε 2,5 μήνες σε έναν κατά τα άλλα ευλογημένο τόπο είχε ως αποτέλεσμα να μην καρποφορήσουν καθόλου τα φυτά. Το ποσοστό της ακαρπίας αγγίζει το 100%, με την παραγωγή να χαρακτηρίζεται μηδαμινή.
«Κάποιοι θα επιχειρήσουν να κρατήσουν τα φυτά ώς τον Νοέμβριο ώστε να προχωρήσουν σε συγκομιδή τότε, ωστόσο οι προσδοκίες είναι μικρές και το ρίσκο μεγάλο», σημειώνει ο κ. Ναλμπαντίδης, αφού η περιοχή είναι ένα από τα βορειότερα σημεία της χώρας και μια πρόωρη χιονόπτωση μπορεί να τα καταστρέψει όλα.
Οι φετινές προβλέψεις κάνουν λόγο στην καλύτερη περίπτωση για 50 κιλά το στρέμμα, όταν στις καλές εποχές το στρέμμα μπορούσε να αποδώσει έως και 350 κιλά.
Το πρόβλημα που προκύπτει σε αυτή τη φάση είναι φυσικά τα… βαφτίσια, αφού λόγω της έλλειψης σε φασόλια στην εμβληματική αυτή περιοχή πολλοί θα είναι επιτήδειοι που θα μετονομάσουν ακόμα και κινέζικα φασόλια σε «φασόλια Πρεσπών».
Η παρατεταμένη ζέστη βέβαια προκάλεσε προβλήματα σε ένα ακόμα εμβληματικό αγροτικό προϊόν της Δυτικής Μακεδονίας, την ξακουστή πιπεριά Φλωρίνης. Αν και η συγκομιδή γινόταν παραδοσιακά περίπου μέσα στον Οκτώβριο, φέτος έγινε ήδη από τον Αύγουστο, αφού ο καρπός πήρε λόγω των υψηλών θερμοκρασιών το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του.
«Προχωρήσαμε ήδη στη συγκομιδή, με τις απώλειες να φτάνουν σε ένα 15%», τονίζει στη Voria.gr ο Πέτρος Ναουμίδης, παραγωγός και μεταποιητής από τον Άγιο Παντελεήμονα Φλώρινας.
Αν και η πιπεριά με τη χαρακτηριστική γλυκιά γεύση δεν επηρεάστηκε ποιοτικά και ποσοτικά από τη ζέστη, κατά τη συγκομιδή ο καρπός ήταν μικρότερος από τον συνηθισμένο, ενώ όπως λέει ο κ. Ναουμίδης ο προγραμματισμός των μεταποιητών αλλάζει, καθώς αυτή η διαδικασία ξεκινά νωρίτερα.
Η ποιότητα του προϊόντος παρ' όλα αυτά φαίνεται να είναι η ίδια, με το μόνο που να επηρεάζεται εν τέλει να είναι οι παραγόμενες ποσότητες που θα είναι κατά τι μικρότερες.
Δε μεγάλωσαν οι πατάτες στο Νευροκόπι
Η πατάτα από το Νευροκόπι, που τους χειμώνες φημίζεται για τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες του, έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές. Σε κάθε τηγάνι, ταψί ή κατσαρόλα σε όλη τη χώρα έχει μπει τουλάχιστον μια φορά πατάτα που μαζεύτηκε από αυτή τη μεθοριακή γωνιά της ανατολικής Μακεδονίας.
Ωστόσο φέτος το ανθεκτικό γεώμηλο φαίνεται πως και αυτό έπεσε θύμα των πρωτοφανών καιρικών συνθηκών.
Οι πατατοπαραγωγοί ξεκίνησαν ήδη τη συγκομιδή εδώ και τρεις εβδομάδες, με τα αποτελέσματα των καιρικών φαινομένων να είναι ορατά.
«Οι πατάτες από τη συγκομιδή που γίνεται σε αυτήν τη φάση φαίνεται να είναι μικρότερες, αφού δεν μπόρεσαν να κάνουν σωστά τον κύκλο τους λόγω του λιγότερου νερού και της ζέστης», αναφέρει στη Voria.gr ο πρόεδρος του Συλλόγου Αγροτών Κάτω Νευροκοπίου Απόστολος Βέσμελης.
Η συγκομιδή πρόκειται να συνεχιστεί εκτός απροόπτου ως τις 15 Οκτωβρίου, ωστόσο οι αποθήκες των παραγωγών δεν θα γεμίσουν όπως άλλες χρονιές, αφού το τονάζ είναι χαμηλότερο κατά 1.500 κιλά σε αυτή την φάση.
Η ποιότητα και σε αυτή την περίπτωση είναι καλή, αφού σύμφωνα με τον κ. Βέσμελη οι πατάτες που θα φύγουν στον καταναλωτή διαλέγονται και δεν αλλάζει κάτι.
Χαλκιδική: Μάχη με τον καύσωνα για την ελιά
Στη Χαλκιδική η καλλιέργεια της ελιάς ήδη από πέρυσι μετά την πρωτοφανή ακαρπία που έφτασε το 100% σε ορισμένες περιπτώσεις και φέτος τα πράγματα ζόρισαν αρκετά, αφού η λειψυδρία χτύπησε κόκκινο.
Στα χωριά πέριξ της Τρίγλιας, επειδή λόγω των εδαφών η ελιά μαυρίζει ή «γαλακτώνει» όπως λέγεται αλλιώς λόγω της σύστασης του εδάφους η συγκομιδή έχει αρχίσει εδώ και λίγες μέρες.
Την ίδια ώρα οι παραγωγοί πασχίζουν να κρατήσουν σε λογικά επίπεδα την τιμή των εργατικών, με αγρότες από Όλυνθο και Καλύβες να προτείνουν 3,5 έως 4 ευρώ το τελάρο, αφού υπάρχουν χωράφια που απασχολούνται πολλά άτομα.
Φέτος οι αγρότες ήταν προετοιμασμένοι για το άνυδρο καλοκαίρι, με τις γεωτρήσεις να έρχονται στα όριά τους λόγω και των αναγκών του τουρισμού για νερό, γεγονός που δεν οδήγησε όμως στο περσινό καταστροφικό καλοκαίρι.
«Σίγουρα δεν θα πάει όλο το τονάζ για μεταποίηση, αφού ορισμένοι καρποί έχουν επηρεαστεί από τις κλιματολογικές συνθήκες, αφού τον Δεκαπενταύγουστο όταν κάποιες γεωτρήσεις δεν είχαν να δώσουν νερό, οδήγησε καρπούς στο να εμφανίσουν τη λεγόμενη ραγάδα που οδηγεί σε αγορά του προϊόντος σε χαμηλότερη τιμή από τους μεταποιητές», υποστηρίζει στη Voria.gr ο πρόεδρος του ελαιοκομικού Συνεταιρισμού Καλυβών Θανάσης Χαλάτης.
Το 30% της παραγωγής όπως εκτιμάται δεν θα πάει για μεταποίηση βρώσιμης ελιάς Χαλκιδικής, αλλά είτε θα πάει για ελαιοποίηση είτε θα πάει για μεταποίηση «ισπανικού τύπου», δηλαδή θα αγοραστεί σε πολύ χαμηλότερη τιμή.
Έβρασαν τα μύδια στον Θερμαϊκό
Η αυτοψία που έγινε την περασμένη Δευτέρα στις μυδοκαλλιέργειες της Χαλάστρας και των Κυμίνων επιβεβαίωσαν το χειρότερο σενάριο.
Η συντριπτική πλειοψηφία των μυδιών καταστράφηκε από τις υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας λόγω του καύσωνα που σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασε τους 31 βαθμούς Κελσίου, ενώ καταστροφές υπήρξαν και στον γόνο, θέτοντας εν αμφιβόλω και την παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
Ανάλογη ήταν βέβαια η εικόνα και στις μυδοκαλλιέργειες της Πιερίας.
Πλέον οι μυδοπαραγωγοί αναμένουν την αυτοψία από κλιμάκιο του ΥΠΑΑΤ την Πέμπτη με επικεφαλής τον υπουργό Κώστα Τσιάρα, ώστε να εκτιμηθεί η κατάσταση και να βρεθεί μια λύση. Κι αυτό προκειμένου η μυδοκαλλιέργεια στην περιοχή που παράγει εξαγώγιμο προϊόν στο 90% του συνόλου της παραγωγής και να παραμείνει ζωντανή.
Πέλλα – Ημαθία: Προβληματισμός για τα πυρηνόκαρπα
Ροδάκινα και νεκταρίνια μπορεί να μην επηρεάστηκαν από τις κλιματολογικές συνθήκες, ωστόσο ο περιβόητος ιός που παραμορφώνει τα εμβληματικά πυρηνόκαρπα της Κεντρικής Μακεδονίας προκάλεσε μεγάλη καταστροφή σε ένα προϊόν που είναι ο κινητήριος μοχλός στην κονσερβοποιία.
Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή, τα στρέμματα στους νομούς Φλώρινας, Τρικάλων, Πιερίας, Πέλλας, Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και Λάρισας που έχουν υποστεί παραμόρφωση ανέρχονται σε 26.730,2. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στον νομό Πέλλας, όπου 1.304 παραγωγοί δήλωσαν ότι εντόπισαν αλλοιώσεις σε 20.809 στρέμματα, ήτοι 3.830 αγροτεμάχια.
Ακολουθεί ο νομός Ημαθίας, όπου 429 καλλιεργητές δήλωσαν ότι εντόπισαν παραμορφωμένα πυρηνόκαρπα σε 5.233,8 στρέμματα, ήτοι 1.160 αγροτεμάχια και ακολουθεί αυτός της Λάρισας με τα αντίστοιχα νούμερα να διαμορφώνονται σε 17 παραγωγούς, 287 στρ. και 37 αγροτεμάχια.
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Χρήστο Γιαννακάκη, ο προβληματισμός είναι μεγάλος καθώς δεν έχει διαπιστωθεί ακόμα τι προκαλεί την παραμόρφωση, παρά τις εργαστηριακές αναλύσεις στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.
