Η βία µεταξύ των ανηλίκων αναφέρεται σε οποιαδήποτε επιθετική ή κακοποιητική συµπεριφορά που ασκείται από ένα παιδί ή έφηβο σε άλλο παιδί ή οµάδα συνοµηλίκων. Αυτή η µορφή βίας µπορεί να περιλαµβάνει σωµατική κακοποίηση (όπως χτυπήµατα ή σπρωξίµατα), λεκτική επίθεση (όπως προσβολές, εκφοβισµός), ψυχολογική βία (π.χ. αποµόνωση, διασπορά φηµών) και διαδικτυακή παρενόχληση (cyberbullying).

H βία αυτή µπορεί να συµβαίνει στο σχολικό περιβάλλον, στις παρέες, αλλά και µέσω των κοινωνικών δικτύων. Πρόκειται για ένα φαινόµενο που επηρεάζει την ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και συνδέεται συχνά µε προβλήµατα στο οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον. Μία από τις συχνότερες αιτίες του φαινοµένου είναι οι οικογενειακοί παράγοντες. Τα προβλήµατα στο σπίτι, όπως η διάσπαση της οικογένειας, η έλλειψη γονεϊκής φροντίδας, η παραµέληση ή η κακοποίηση, επηρεάζουν αρνητικά τη συµπεριφορά των παιδιών.

Μια άλλη αιτία είναι οι κοινωνικοί παράγοντες, όπως η επιρροή των συνοµηλίκων, η κοινωνική αποµόνωση, καθώς και η πίεση για ένταξη σε οµάδες που µπορεί να προωθούν βίαιη συµπεριφορά. Η σηµασία επίσης των ψυχολογικών παραγόντων, όπως το αίσθηµα ανεπάρκειας, ο θυµός, η έλλειψη αυτοεκτίµησης ή οι ψυχικές διαταραχές, µπορεί να οδηγήσει τα παιδιά στη βία. Τα ΜΜΕ και η τεχνολογία επηρεάζουν σε µεγάλο βαθµό τη συµπεριφορά των παιδιών σε όλες τις συνθήκες της ζωής τους.

Η υπερβολική έκθεση στη βία µέσω βιντεοπαιχνιδιών, ταινιών ή στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης µπορεί να αναπτύξει µια βίαιη συµπεριφορά. Οι συνέπειες της βίας των ανηλίκων επηρεάζουν το ατοµικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Η αντιµετώπιση του φαινοµένου έχει πολυπαραγοντικό χαρακτήρα. Σε αυτή ανήκουν τα εκπαιδευτικά προγράµµατα, µέσα στα οποία γίνεται συζήτηση για τη σηµασία της εκπαίδευσης στην πρόληψη της βίας, µε την ανάπτυξη προγραµµάτων που θα έχουν ως στόχο την ευαισθητοποίηση για τη βία, την καλλιέργεια ενσυναίσθησης και τη διαχείριση των
συναισθηµάτων.

Η υποστήριξη από την οικογένεια παίζει ίσως τον πιο καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη θετικών µοντέλων συµπεριφοράς, την ενίσχυση της επικοινωνίας και τη σηµασία της ψυχολογικής υποστήριξης των παιδιών. Οι γονείς όσον αφορά τα ΜΜΕ, όπου συχνά παρουσιάζονται µορφές βίας, µπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά στην προώθηση θετικών προτύπων και στη µείωση της υπερβολικής προβολής βίαιων εικόνων.

Συµπερασµατικά, η βία µεταξύ των ανηλίκων αποτελεί ένα πολύπλοκο και ανησυχητικό φαινόµενο, που απαιτεί τη συλλογική προσπάθεια όλων µας για την αντιµετώπισή του. Η πρόληψη και η µείωσή της προϋποθέτουν την ενίσχυση της επικοινωνίας και της υποστήριξης µέσα στην οικογένεια, την εκπαίδευση των παιδιών σε αξίες όπως ο σεβασµός και η ενσυναίσθηση, αλλά και τη δηµιουργία ενός ασφαλούς και φιλόξενου σχολικού περιβάλλοντος.

Με συνεργασία ανάµεσα στους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία, µπορούµε να προσφέρουµε στα παιδιά µας τις κατάλληλες βάσεις για να αναπτύξουν υγιείς, ειρηνικές και παραγωγικές σχέσεις, χτίζοντας έτσι ένα µέλλον χωρίς βία.

* H Γιώτα Αλεξανδράκου είναι BSc, MSc, με ειδίκευση στην εγκληματολογική ψυχολογία