Οι αριθµοί των αστυνοµικών δελτίων ζαλίζουν, πρωτίστως διότι αφορούν παιδιά και ακολούθως επειδή δείχνουν ότι το πρόβληµα, παρά τα εφαρµοζόµενα πρόσθετα µέτρα, µεγαλώνει και εξαπλώνεται ηλικιακά και κοινωνικά.

*Διαβάστε ακόμα: Βόλος: Κούρεψαν και ξυλοκόπησαν 16χρονο σε σχολική εκδρομή - Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο αιμόφυρτος

Από την αρχή του έτους, λοιπόν, συλλαµβάνονται καθηµερινά 37 µαθητές ∆ηµοτικών, Γυµνασίων και Λυκείων.

Για κάθε έξι παραβατικούς ανήλικους κατηγορείται ένας από τους γονείς για παραµέληση εποπτείας.

Η παραβατικότητα των νέων κάτω των 18 ετών έχει αυξηθεί κατά 46% σε σχέση µε το 2023 και από τις 6.157 συλλήψεις πέρυσι ο αριθµός αυτός αναµένεται να ξεπεράσει φέτος τις 10.000.

Το πρώτο οκτάµηνο του 2024 οι συλλήψεις ανηλίκων παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 46% σε σχέση µε πέρυσι και αυτή των γονιών για αδιαφορία ή και ενθάρρυνση παραβατικών συµπεριφορών κατά 68,9%.

Στο Μαρούσι, την Κηφισιά, το Χαλάνδρι, τον Άλιµο, τη Γλυφάδα, την Καισαριανή, τον Αγιά ∆ηµήτριο, τη Νέα Σµύρνη, το Μενίδι και τον Κολωνό καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά bullying και γενικότερα ενδοσχολικής βίας.

Συνεπώς, το φαινόµενο δεν εντοπίζεται τόσο ή µόνο σε λαϊκές γειτονιές όσο στις πιο ακριβές αστικές.

Στην περιφέρεια, οι αντίστοιχοι δείκτες είναι πολύ αυξηµένοι στην Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο Κρήτης και την Καλαµάτα.

Από όσους εµπλέκονται σε περιστατικά σχολικής βίας κανείς δεν έχει υποστεί κάποια σοβαρή συνέπεια. Πολλοί θεωρούν «παράσηµο» την πληµµεληµατική τους δίωξη και επανέρχονται δριµύτεροι στο ίδιο ή, σε κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις, σε διαφορετικό σχολείο.

Προκύπτει ξεκάθαρα ότι τα παιδιά σε προ εφηβικό και εφηβικό στάδιο εξοικειώνονται σε ανησυχητικό βαθµό µε τη βία.

Εκτός από τις συνήθεις αξιόποινες δραστηριότητες, που αφορούν σε διακίνηση και χρήση ναρκωτικών, ξυλοδαρµούς, ληστείες και κλοπές, οι δράστες χρησιµοποιούν συστηµατικά µαχαίρια, όπως συνέβη την περασµένη Παρασκευή στο 1ο Επαγγελµατικό Λύκειο Λαυρίου, όπου τραυµατίστηκαν δύο νεαροί έπειτα από οµαδικό επεισόδιο, στο οποίο συµµετείχαν τουλάχιστον 40 συνοµήλικοί τους.

Η ανθρωποκτόνος πρόθεση υπερέχει του εκφοβισµού ή της πρόκλησης σωµατικής βλάβης.

Επίσης, όλο και µικρότερες ηλικίες φαίνεται να εµπλέκονται σε παρόµοια επεισόδια, µε την Αστυνοµία να συλλαµβάνει ακόµα και µαθητές ∆ηµοτικού.

Χαρακτηριστική είναι η τελευταία υπόθεση µε τη 14χρονη που δέχθηκε άγριο ξυλοδαρµό στη Γλυφάδα, µε δύο συµµαθήτριές της να πρωτοστατούν και να οργανώνουν την επίθεση, καλώντας µέσα από τα social media τουλάχιστον άλλα 25 µε 30 παιδιά από όλη την Αθήνα.

Ενδεικτικό της κατάστασης είναι και το επεισόδιο που έγινε γνωστό σε Γυµνάσιο-Λύκειο της Ερµιόνης, στην Αργολίδα.

Μαθητής Γυµνασίου 12 ετών κατήγγειλε στην Αστυνοµία ότι δύο 17χρονοι µαθητές της Γ’ Λυκείου τον πλησίασαν, άρχισαν να τον απειλούν µε µια φαλτσέτα και στη συνέχεια, ενώ τον είχαν ακινητοποιηµένο, του ξύρισαν µε τη φαλτσέτα το µουστάκι.

Επίσης του πήραν και τα 2 ευρώ που είχε στην τσέπη του. Σοκάρει, δε, και η επίθεση που δέχτηκαν ένας 16χρονος και η 14χρο νη φίλη του από τουλάχιστον έξι ανηλίκους έξω από το σπίτι του πρώτου στην Πολίχνη Θεσσαλονίκης.

Ο ένας εξ αυτών µάλιστα χτυπούσε τον 16χρονο στο κεφάλι και το σώµα µε τη σιδερόβεργα που κρατούσε.


Safe youth button

Τις τελευταίες ώρες τέθηκε σε εφαρµογή το Safe Youth Button, το κουµπί δηλαδή που µπορούν να πατήσουν στο κινητό τους όσα παιδιά διατρέχουν κίνδυνο.

Το συγκεκριµένο έχουν επίσης τη δυνατότητα να το εγκαταστήσουν γονείς, προπονητές, δάσκαλοι και γενικότερα όσοι ασχολούνται µε δραστηριότητες σχετικά µε ανηλίκους.

Επίσης, προωθείται η αυστηροποίηση της ποινικής αντιµετώπισης των γονέων που βρίσκονται αντιµέτωποι µε το αδίκηµα της παραµέλησης εποπτείας ανηλίκων.
Παράλληλα, προβλέπεται χρηµατική ποινή για τους γονείς που παραµελούν την εποπτεία των ανήλικων παιδιών τους που διαπράττουν αξιόποινες πράξεις και η οποία θα ξεκινά από 5.000 ευρώ.

«Η µάχη απέναντι στον σχολικό εκφοβισµό είναι διαρκής και άρχισε να φέρνει αποτελέσµατα», δήλωσε την Τρίτη ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, προσθέτοντας: «Οι γονείς και οι µαθητές δεν φοβούνται πια να µιλήσουν. Στην πλατφόρµα stop-bullying έχουν υποβληθεί 407 αναφορές. Εξετάζονται µία προς µία και δίνεται λύση είτε µέσα στο σχολείο είτε στη ∆ευτεροβάθµια Επιτροπή, που ενεργοποιείται στα πιο σοβαρά περιστατικά».

Όσον αφορά στην εφαρµογή του νέου κανονισµού λειτουργίας των σχολείων, ο υπουργός επεσήµανε: «Οι εκπαιδευτικοί αγκάλιασαν την απαγόρευση των κινητών, τα οποία χρησιµοποιούνταν και ως εργαλεία καταγραφής περιστατικών bullying. Ήδη έχουν επιβληθεί 813 αποβολές για χρήση κινητών, που σηµαίνει ότι το µέτρο λειτουργεί».


Παρεμβάσεις

Στον αντίποδα, οι προτάσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας και η ευρωπαϊκή πρακτική απέχουν αρκετά από τις ακολουθούµενες µεθόδους.

Στη Γερµανία, για παράδειγµα, στη ∆ανία, την Ολλανδία και τη Μ. Βρετανία δεν νοείται χρήση κινητού τηλεφώνου από εκπαιδευτικούς και µαθητές εντός του σχολείου.

Στις ΗΠΑ αποτελεί εκπαιδευτικό κανόνα και σε πολλά πανεπιστηµιακά ιδρύµατα.

Οµοίως κατασταλτικές είναι οι κυρώσεις για αδικήµατα εκφοβισµών, ξυλοδαρµών, εκδικητικής πορνογραφίας (revenge porn), διακίνησης προσωπικών δεδοµένων κ.τ.λ.

Στους ανήλικους παραβάτες επιβάλλονται είτε υψηλά χρηµατικά πρόστιµα (συνήθως άνω των 30.000 ευρώ) είτε χρηµατικές εγγυήσεις (50.000-100.000 ευρώ, ανάλογα µε την πράξη και τη συνέργεια), ώστε να µην οδηγηθούν στα αναµορφωτήρια.

Στην Ελλάδα, τα Ειδικά Καταστήµατα και Τµήµατα Κράτησης Νέων βρίσκονται στην Αυλώνα, στον Βόλο, στις Αγροτικές Φυλακές Κασσαβέτειας, σε πτέρυγα της δικαστικής φυλακής Θεσσαλονίκης και στην κεντρική γυναικεία Φυλακή Κορυδαλλού.

Το αρνητικό είναι ότι δεν διαθέτουν σχολική υποδοµή ούτε έχουν διαµορφωθεί αναλόγως, ώστε να διαχωρίζονται οι αµιγώς ποινικού προφίλ κρατούµενοι από τους διαπράττοντες αδικήµατα σχετιζόµενα µε την ενδοσχολική βία.

Στην επικράτεια, επίσης, λειτουργούν από τη δεκαετία του 1980 έξι γερµανικά αναµορφωτήρια (Εβρος, Λακωνία, Κρήτη), στα οποία διαµένουν Γερµανοί ανήλικοι, οι οποίοι ακολουθούν κανονικό πρόγραµµα σπουδών και πρόσθετων δραστηριοτήτων, όπως η κηπουρική, η ξυλουργική κ.τ.λ.

Η πορεία σωφρονισµού τους επανελέγχεται ανά 2-3 µήνες, ενώ συνήθως η επικοινωνία µε το οικογενειακό-οικείο περιβάλλον τους αποκαθίσταται σταδιακά.

Ανάλογη πολιτική αναµόρφωσης εφαρµόζουν και άλλα κράτη, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ρουµανία.


Οι διατάξεις του νέου κώδικα

Με το Άρθρο 54 του νέου Ποινικού Κώδικα (5090/2024) προβλέπεται η αύξηση του χρόνου κράτησης από τα 8 στα 10 έτη των ανηλίκων, ωστόσο «δεν είναι “απλές µικρογραφίες” ενηλίκων, αλλά άτοµα µε αναπτυσσόµενη προσωπικότητα, που χρήζουν ιδιαίτερης αντιµετώπισης και διαπαιδαγώγησης όταν τελούν ποινικά κολάσιµες πράξεις».

Ως εκ τούτου, κατά τους παρατηρητές της Νοµικής Επιθεώρησης, «στόχος του ποινικού νοµοθέτη όσον αφορά τους ανηλίκους ήταν και θα έπρεπε να εξακολουθήσει να είναι η διαπαιδαγώγηση και ο σωφρονισµός τους και όχι η ανταπόδοση για την αξιόποινη πράξη που τέλεσαν.

Αυτό, άλλωστε, προκύπτει τόσο από το Άρθρο 21 του Συντάγµατος, όπου γίνεται λόγος για την προστασία της παιδικής ηλικίας, όσο και από διεθνή κείµενα».

Εν προκειµένω, αντί για αύξηση του ορίου κράτησης υπό περιορισµό των ανήλικων παραβατών, «θα ήταν καλύτερη η θεσµοθέτηση ενός µέτρου που θα συνέβαλλε στη διαπαιδαγώγησή τους και στην επανένταξή τους στην κοινωνία».

Κατά τα ισχύοντα από το φετινό σχολικό έτος, υπάρχει διαβάθµιση των ποινών σε όσους µαθητές απειλούν, εξυβρίζουν, εκ φοβίζουν και γενικότερα διαταράσσουν τη σχολική ηµέρα.

Πρώτο στάδιο αποτελεί η επίπληξη από τον εκπαιδευτικό ή η ωριαία αποµάκρυνση εκτός τάξης.

Ακολουθεί η αποβολή µέχρι τρεις ηµέρες, µε απόφαση του διευθυντή µόνο. Για την αποβολή έως πέντε ηµέρες η απόφαση λαµβάνεται από τον Σύλλογο ∆ιδασκόντων.

Στον Σύλλογο δίνεται και η δυνατότητα να αποφασίσει τον αποκλεισµό του µαθητή από δράσεις ή πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, ακόµα και «να τον υποχρεώσει σε αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος», δηλαδή να αλλάξει σχολείο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 5/10/2024