Μεσούσης της στρατιωτικής δικτατορίας, πριν από 51 χρόνια, η κατάληψη από φοιτητές και σπουδαστές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου αποτέλεσε µία από τις πιο σηµαντικές, σε σχέση µε τις εξελίξεις που ακολούθησαν, εκδηλώσεις µαζικής αποδοκιµασίας της χούντας, που από το Απρίλιο του 1967 κυβερνούσε την Ελλάδα. Ηταν στην ουσία γεγονότα τριών ηµερών, καθώς η κατάληψη άρχισε στις 14 Νοεµβρίου του 1973 και µε στρατιωτική επέµβαση των δικτατόρων κατεστάλη στις 17 Νοεµβρίου, όταν µάλιστα ένα άρµα µάχης στις 3 τα ξηµερώµατα έριξε την πύλη του Ιδρύµατος και εισήλθε στο προαύλιο.



Πολυτεχνειο: Νεκροί και συλληφθέντες

Γιατί όµως χρησιµοποιήθηκε ο Στρατός; Ο Παπαδόπουλος είχε διαπιστώσει ότι η Αστυνοµία δεν µπορούσε να εισβάλει στο Πολυτεχνείο. Οπότε σκέφτηκε τις Ενοπλες ∆υνάµεις. Οπως µετέδωσαν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία της εποχής, στον Σταθµό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις µοίρες ΛΟΚ και µία µοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρµατα µάχης κατέβηκαν από του Γουδή προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθµευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρη, αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του Ιδρύµατος, και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Στις 3 τα ξηµερώµατα, όπως προαναφέρθηκε, το άρµα που βρισκόταν απέναντι από την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου έλαβε εντολή να πραγµατοποιήσει εισβολή. Το τανκ έριξε την πύλη και µαζί µε αυτήν και µία κοπέλα που ήταν σκαρφαλωµένη σ’ αυτήν, κρατώντας την ελληνική σηµαία. Οταν άνοιξε ο δρόµος µπήκαν στο Πολυτεχνείο οι οµάδες των ΛΟΚ, καθώς και αστυνοµικοί, µε στολή ή πολιτικά. Τότε άρχισε και το κυνήγι των φοιτητών, που όσοι κατόρθωσαν να διαφύγουν κρύφτηκαν στις γύρω πολυκατοικίες της Πατησίων, καθώς οι ένοικοι που παρακολουθούσαν θέλησαν να συνδράµουν τους κυνηγηµένους. Ο επίσηµος απολογισµός ανέφερε ότι είχαν συλληφθεί 840 άτοµα, αλλά, κατά τη Μεταπολίτευση, αστυνοµικοί που ανακρίθηκαν είχαν δηλώσει ότι οι συλληφθέντες τότε είχαν ξεπεράσει τους 2.000. Ο επίσηµος αριθµός των νεκρών υπολογίστηκε στους 34, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν τραυµατιστεί θανάσιµα εκτός Πολυτεχνείου.



Αναγκαστική στράτευση

Οµως η φοιτητική αντίδραση -επηρεασµένη ασφαλώς και από τα γαλλικά γεγονότα του Μάη του 1968- είχε ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου. Στις αρχές του µήνα οι φοιτητές του Πολυτεχνείου απείχαν από τα µαθήµατά τους και µερικές µέρες µετά, στις 13 Φεβρουαρίου, συγκεντρώθηκαν διαδηλώνοντας µέσα στο Ιδρυµα. Οπότε το καθεστώς διέταξε την Αστυνοµία να παρέµβει και να κάνει συλλήψεις. Τους φοιτητές του Πολυτεχνείου τους µιµήθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου χιλιάδες φοιτητές της Νοµικής που κατέλαβαν το κτίριο στην οδό Σόλωνος. Εκτός από την εκδήλωση αυτή της αντίθεσής τους προς το δικτατορικό καθεστώς, αιτία της αντίδρασής τους ήταν ότι απαιτούσαν να ανακληθεί ο Νόµος που επέβαλλε την αναγκαστική στράτευση όσων νέων αντιδρούσαν στο καθεστώς. Κι αυτό διότι ήδη είχαν οδηγηθεί σε στράτευση 88 συµφοιτητές τους. Ουσιαστικά τα γεγονότα της Νοµικής ήταν το προανάκρουσµα αυτών που συνέβησαν µήνες µετά στο Πολυτεχνείο. Χαρακτηριστικό όσο και συµβολικό στοιχείο της κατάληψης του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές ήταν η λειτουργία από αυτούς ραδιοφωνικού σταθµού, από τον οποίο άκουγαν οι συντονισµένοι σε αυτόν τη φωνή της Μαρίας ∆αµανάκη να στέλνει το µήνυµα των φοιτητών που άρχιζε µε τη φράση «Εδώ Πολυτεχνείο... Εδώ Πολυτεχνείο...». Ο σταθµός είχε κατασκευαστεί στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Τη Μαρία ∆αµανάκη στις εκποµπές του σταθµού τη συνόδευαν οι ∆ηµήτρης Παπαχρήστος και Μίλτος Χαραλαµπίδης.



Το πείραµα Μαρκεζίνη

Ο πολύ καλός συνάδελφος Σταύρος Λυγερός υπήρξε µέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εχει γράψει µάλιστα και ένα ενδιαφέρον βιβλίο για τα γεγονότα της εποχής, µε τίτλο «Η εξέγερση του Πολυτεχνείου: Μία ξεχασµένη κατάθεση». Η δική του κατάθεση για τα γεγονότα αυτά έχει ως εξής: «Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν µία αυθόρµητη -χωρίς κοµµατική καθοδήγηση- κορύφωση στον αγώνα για ελευθερία και δηµοκρατία. Εγγράφηκε µε δύναµη στη λαϊκή συνείδηση, επειδή εµπεριείχε την έννοια της “θυσίας”, η οποία λειτουργεί σαν σηµατοδότης για έθνη και λαούς. Είναι από τα ιστορικά γεγονότα που έχει ζωτική ανάγκη κάθε λαός για να διατηρεί τον αυτοσεβασµό του. Το φοιτητικό κίνηµα είναι εκείνο που εξανάγκασε τον δικτάτορα Παπαδόπουλο να δροµολογήσει το πείραµα Μαρκεζίνη για να νοµιµοποιήσει πολιτικά το καθεστώς του. Εάν εκείνος ο ελιγµός είχε επιτύχει, η Ελλάδα θα είχε εγκλωβιστεί σε έναν κηδεµονευόµενο κίβδηλο κοινοβουλευτισµό. Η εξέγερση του Νοέµβρη άνοιξε τον δρόµο για την πτώση της δικτατορίας, έστω κι αν τον ρόλο καταλύτη έπαιξε η τραγωδία της Κύπρου. Με αυτή την έννοια, το Πολυτεχνείο είναι ο ιδρυτικός “µύθος” της µεταπολιτευτικής δηµοκρατίας. Κάθε µεγάλο ιστορικό γεγονός, άλλωστε, προσλαµβάνει διαστάσεις “µύθου”». Ο εορτασµός, κάθε 17 Νοεµβρίου, της επετείου του Πολυτεχνείου καθιερώθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, το 1981, όταν το κόµµα αυτό ανήλθε στην εξουσία. ∆εν ήταν λίγοι εκείνοι που ενέταξαν την πρωτοβουλία αυτή στην τακτική λαϊκισµού που εισήγαγε τότε το Σοσιαλιστικό Κίνηµα. Σίγουρα πάντως ως «µαύρος συµβολισµός» είναι η υιοθέτηση της ηµεροµηνίας αυτής ως επωνυµίας από τη γνωστή ελληνική τροµοκρατική οµάδα, µε τις δεκάδες δολοφονίες που πραγµατοποίησε, µέχρι την εξάρθρωσή της.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή