Έρευνα: Πώς βλέπει το μέλλον η ελληνική νεολαία - Αισθάνεται ''εκτός συστήματος'', αλλά προσδοκεί καλύτερες ημέρες

Τι δείχνουν τα στοιχεία

Μια ιδιαίτερη έρευνα της Metron Analysis για το Ινστιτούτο ∆ηµοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραµανλής» αποκαλύπτει το πώς ζει και βλέπει το µέλλον η ελληνική νεολαία

ΕΛΛΑΔΑ 26.11.2024 12:30

Ευτυχης Παλληκαρης

Πώς ζει, τι βιώνει, πώς βλέπει την επόµενη µέρα η σηµερινή νεολαία; Το ερώτηµα τέθηκε επί τάπητος σε εκδήλωση του Ινστιτούτου ∆ηµοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραµανλής» στις 13 Νοεµβρίου 2024. Ερεθίσµατα για τη συζήτηση έδωσε η έρευνα της Metron Analysis, που παρουσιάστηκε στην εκδήλωση.

Ας ξεκινήσουµε, ξεχωρίζοντας δύο βασικές διαπιστώσεις. Η πρώτη αφορά το ότι το 48% των νέων θεωρούν ότι ζούν χειρότερα από τους γονείς τους, ενώ το 42% πιστεύουν το αντίθετο και ο ένας στους δέκα το ίδιο. Εχουµε µια πρωτόγνωρη ανατροπή µιας αντίληψης που κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες, ότι δηλαδή κάθε νέα γενιά ζούσε καλύτερα από την προηγούµενη. Η πρόσληψη διαρκούς βελτίωσης της ζωής είναι παρελθόν.

Η τάση απαισιοδοξίας είναι ακόµα πιο ισχυρή στις νεότερες γενιές (Γράφηµα 1).

Η δεύτερη διαπίστωση, µε βάση τις έρευνες της Metron Analysis, µας µεταφέρει σε ένα... κάστρο. Ενα κάστρο που περιβάλλεται από την έρηµο και υπάρχουν άνθρωποι προστατευµένοι µέσα σε αυτό και απροστάτευτοι έξω από αυτό. Από τις απαντήσεις συνάγεται ότι το 50% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι βρίσκονται έξω από το κάστρο, είναι outsiders (Γράφηµα 2).

Η αυτοτοποθέτηση εκτός συστήµατος -γιατί περί αυτού πρόκειται- είναι πιο διακριτή τόσο στην Generation Z (54%) όσο και στους millennials (56%). Οι δύο αυτές τάσεις συσχετίζονται µε τη νέα πραγµατικότητα που βιώνουν στην καθηµερινότητά τους, όπως αποτυπώνεται στην έρευνα.

Ας δούµε ορισµένα από τα ζητήµατα αιχµής. Το 43% των ερωτηθέντων µέχρι 30 ετών µένουν ακόµα µε τους γονείς τους -ένα στοιχείο που δείχνει τόσο την οικονοµική στενότητα στις ηλικίες αυτές όσο και τις επιπτώσεις από τη στεγαστική κρίση. Τρεις στους τέσσερις λαµβάνουν οικονοµική βοήθεια από τους γονείς τους είτε σε τακτική είτε σε περιστασιακή βάση. Ενας στους δύο εργάζονται, ενώ από τους υπόλοιπους, το 37% είναι φοιτητές (ποσοστό κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητο), ενώ το 14% είναι άνεργοι. Η συνολική εικόνα της πραγµατικής κατάστασης των νέων, συνεπώς, αποτελεί τη βάση για τη χειροτέρευση της θέσης τους σε σχέση µε τους γονείς τους, αλλά και την αίσθηση περιθωριοποίησής τους.

Αποστασιοποίηση

Ποιες είναι οι πολιτικές, πολιτισµικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της κατάστασης που βιώνουν οι νέοι; Η έρευνα αποκαλύπτει ορισµένες σηµαντικές διαφοροποιήσεις από πρότυπα παλαιότερων ετών. Μια πρώτη διαφοροποίηση αφορά την αποστασιοποίηση των νέων από τα παραδοσιακά κόµµατα και την επιλογή πιο «πραγµατιστικών πολιτικών ταυτοτήτων» (Γράφηµα 3). Το 68% δηλώνουν ότι δεν ταυτίζονται µε τις απόψεις κάποιου κόµµατος. Το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 89% σε αυτούς που δεν ψήφισαν.

Το ενδιαφέρον είναι πως η µη ταύτιση µε κάποιο κόµµα αφορά και όλους όσοι δηλώνουν κάποια προτίµηση στο πολιτικό φάσµα από αριστερά µέχρι δεξιά. Εξίσου διαφωτιστικές είναι και οι απαντήσεις των νέων για το πού αισθάνονται ότι ανήκουν. Ναι µεν το 45% δηλώνουν ότι ανήκουν στη ∆ύση, αλλά 46% ανατρέπουν την εικόνα αυτή και δηλώνουν ότι ανήκουν εξίσου σε ∆ύση και Ανατολή! Στις τάξεις της Generation Z η διαφοροποίηση ξεπερνά τα όρια: οι έξι στους δέκα ηλικίας 17 έως 24 ετών δηλώνουν διχασµένοι µεταξύ Ανατολής και ∆ύσης, ενώ µόλις το 28% δηλώνουν πιστοί στο δόγµα «ανήκοµεν στη ∆ύση»... Ισως αυτό εξηγεί και πολλά για τις τάσεις που διαµορφώνονται σε κρίσιµα θέµατα της εποχής µας, όπως το Μεσανατολικό ή η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Σε ό,τι αφορά τις απόψεις για το αν έχουµε ωφεληθεί από την Ε.Ε., εδώ αν και οι θετικές γνώµες υπερέχουν (63%), η γενιά που βίωσε τη δεκαετή κρίση στη χώρα µας (οι παραγωγικές ηλικίες 28 έως 43 ετών) είναι διχασµένη: το 49% εκτιµούν ότι η Ελλάδα ωφελήθηκε όµως το 47% ότι ζηµιώθηκε. Μεγάλες διαφοροποιήσεις από το κοινωνικό σύνολο εµφανίζουν οι νέοι σε αξιακά ή ηθικά διλήµµατα των καιρών µας. Στην έρευνα τα δύο πιο... καλοδεχούµενα ζητήµατα είναι, πρώτον, η αποδοχή του κινήµατος #metoo κατά της βίας των γυναικών (67% των θετικών γνωµών) και, δεύτερον, η ευρεία αποδοχή του γάµου των οµόφυλων ζευγαριών (56% των θετικών γνωµών). Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ευρεία στήριξη για το δηµόσιο Πανεπιστήµιο (72% οι θετικές γνώµες) σε αντίθεση µε την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστηµίων που γνωρίζει µικρή αποδοχή (µόλις το 28% των θετικών γνωµών)

Πραγματικότητα κι ανατροπή

Είναι φανερό ότι οι νεότερες γενιές βιώνουν εντελώς νέες συνθήκες που σηµαδεύτηκαν από τις επιπτώσεις της βαθιάς κρίσης της χώρας µας την περασµένη δεκαετία, µια κρίση που αποδόµησε βεβαιότητες για µια διαρκή άνοδο του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής. Παράλληλα, οι προσδοκίες µετά την κρίση συγκρούονται µε µια δύσκολη πραγµατικότητα που οριοθετείται από την ακρίβεια, τους χαµηλούς µισθούς, τη στεγαστική κρίση, το αυξηµένο κόστος ζωής, την επιδείνωση κοινωνικών δεικτών, όπως στους τοµείς των µεταφορών και της Υγείας.

Κι όµως, ενάντια σε όλα αυτά, παρά τις δυσκολίες που περιγράφουν οι ίδιοι οι νέοι, η κατακλείδα της έρευνας έρχεται να δώσει µια άλλη αίσθηση αισιοδοξίας. Συγκεκριµένα, η ανατροπή έρχεται από τις απαντήσεις στο ερώτηµα «πώς πιστεύετε ότι θα ζείτε σε 10 χρόνια από σήµερα;». Το 73% απαντούν «καλύτερα από σήµερα», το 14% «όπως σήµερα» και µόλις το 11% «χειρότερα από σήµερα» (Γράφηµα 4). Να είναι η αισιοδοξία των νέων για υπέρβαση των δυσκολιών;