«Πρέπει να πούμε πρώτα απ' όλα ότι έχει γίνει σημαντικότατη πρόοδος. Η συγκυρία είναι θετική, η κοινή γνώμη στη Βρετανία είναι υπέρ μας. Σας θυμίζω τον Αύγουστο του 2022, όταν οι Sunday Times του Λονδίνου έκαναν μια έρευνα, το 78% των αναγνωστών της εφημερίδας τάχθηκαν υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα. Τα πρόσωπα είναι θετικά διακείμενοι υπέρ των ελληνικών θέσεων. Ο Κιρ Στάρμερ ήδη από την αντιπολίτευση προκύπτει ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο σε μια συμφωνία μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της ελληνικής κυβέρνησης και το ζήτημα είναι πλέον ώριμο», ανέφερε η Ειρήνη Σταματούδη, καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Συγκεκριμένα για τις πιθανότητες που υπάρχουν να επιστρέψουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα μίλησε στο ΕΡΤNews, στην εκπομπή ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ και στους δημοσιογράφους Χριστίνα Βίδου και Κώστα Παπαχλιμίντζο, η Ειρήνη Σταματούδη.

«Απ' ό,τι διαβάζουμε και βλέπουμε, έχουν προχωρήσει πολύ διαπραγματεύσεις άτυπα, δεν έχουν γίνει επίσημες δηλώσεις στις δύο πλευρές και ούτε αναμένουμε να γίνει κάτι. Και τώρα βλέπουμε ότι επισήμως δεν φαίνεται να είναι στην ατζέντα, δηλαδή θα κρατηθεί χαμηλά το ζήτημα των συζητήσεων μεταξύ Έλληνα πρωθυπουργού και Βρετανού πρωθυπουργού. Όμως είναι σαφές ότι τόσο ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών όσο και ο πρωθυπουργός έχουν διαρκείς συνομιλίες για το ζήτημα αυτό, το οποίο έχει προχωρήσει σημαντικά. Αυτό το οποίο μένει, πιστεύω, να συζητηθεί είναι ο τρόπος επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα και δεν είναι ένα καθόλου εύκολο ζήτημα, διότι γνωρίζουμε ότι η Βρετανία ξεκινάει από τον δανεισμό, ότι θα πρέπει να είναι με τη μορφή δανεισμού, ενώ η ελληνική πλευρά μιλάει για μόνιμη επιστροφή των Μαρμάρων και επανένωσή τους με το υπόλοιπο μισό που βρίσκεται στην Αθήνα».

Η εφημερίδα Guardian χθες το βράδυ είχε ένα αποκλειστικό ρεπορτάζ για το θέμα των Γλυπτών και η κ. Σταματούδη είπε: «Ακριβώς υπάρχει ο νόμος του 1963 για τα μουσεία, ο οποίος θεωρητικά απαγορεύει τις επιστροφές. Έχει πει η βρετανική κυβέρνηση ότι δεν σκοπεύει να αλλάξει τον νόμο. Οπότε αυτή η δίοδος έχει κλείσει. Οπότε στην ουσία έχει πει επίσης η ελληνική κυβέρνηση ότι δεν σκοπεύει να τα πάρει με τη μορφή δανείου, που θα χρειαστεί να τα επιστρέψει πάλι. Οπότε βλέπουμε ότι ναι μεν έχουν προχωρήσει οι διαπραγματεύσεις περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ναι μεν το κλίμα είναι θετικό, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι έχει βρεθεί αυτή η μορφή επιστροφής. Η ελληνική κυβέρνηση έχει προτείνει ότι θα υπάρχουν εναλλασσόμενες εκθέσεις, ότι δηλαδή θα υπάρχει μια πολιτιστική συνεργασία και μια στρατηγική συνεργασία μεταξύ Ελλάδος και Βρετανίας, αλλά ακόμα δεν φαίνεται να έχει βρεθεί η τελική φόρμουλα».

Ειρήνη Σταματούδη για τα Γλυπτά του Παρθενώνα: Μια πιθανή λύση για την επιστροφή

Στο ερώτημα ποια είναι η φόρμουλα για την επιστροφή των Γλυπτών η κ. Σταματούδη υπογράμμισε: «Το Βρετανικό Μουσείο έχει κάνει δύο επιστροφές μέχρι τώρα με τη μορφή δανείου. Αυτό το ονομάζει διαρκώς ανανεούμενα μακροχρόνια δάνεια. Η μία επιστροφή είναι η Κουάκερ Μασκ του Καναδά το 2005 και το άλλο είναι κάποια πιόνια σκακιού στη Σκωτία το 2015. Αυτά δόθηκαν, αλλά δεν έχουν επιστρέψει μέχρι σήμερα, δηλαδή τα κρατάει η χώρα από την οποία προέρχονται με διαρκώς ανανεούμενα δάνεια. Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτή θα είναι η λογική που θα ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, παρόλο που αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο έχει διενεργήσει το Βρετανικό Μουσείο επιστροφές μέχρι σήμερα. Και είμαι σίγουρη ότι το Βρετανικό Μουσείο θα επιμείνει να χρησιμοποιήσει την ίδια φόρμουλα και για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Αυτό που θα πρέπει να γίνει τη συγκεκριμένη στιγμή είναι να βρεθεί μια δημιουργική φόρμουλα, δηλαδή να γίνει αυτό που λέμε εμείς οι νομικοί, να βρεθούν δημιουργικά, νομικά, όπου να μην του δώσουμε έναν τίτλο. Να μη δώσουμε έναν τίτλο στην επιστροφή. Να μην την ονομάσουμε κάτι, αλλά το αποτέλεσμα να είναι ότι τα μάρμαρα θα εκτίθενται μόνιμα και ενωμένα στην Αθήνα. Οπότε εδώ πέρα χρειάζονται κάποια δημιουργικά νομικά. Υπάρχει βέβαια και η λύση του νόμου περί φιλανθρωπίας του 2022, τον οποίο χρησιμοποιούν οι Βρετανοί κατά καιρούς για να επιστρέψουν οι αρχαιότητες στις χώρες προέλευσής τους, είναι ο νόμος που έχουν χρησιμοποιήσει για να επιστρέψουν τα μπρούτζινα του Μπενίν στη Νιγηρία. Είναι και αυτό μια λύση. Δεν ξέρω αν η λύση αυτή είναι πάνω στο τραπέζι και δεν ξέρω αν τη λύση αυτή τη συζητούν οι Βρετανοί. Γιατί ξέρετε, η καλύτερη λύση είναι πάντοτε η λύση που μπορούν να αποδεχτούν και οι δύο πλευρές».

Για το χρονικό διάστημα που θα πάρει όλο αυτό η κ. Σταματούδη επισήμανε: «Ξέρουμε πόσο χρόνο θα πάρει, μπορεί να γίνει και εντός του 2025, αλλά κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος, διότι οι Βρετανοί είναι πολύ λεπτομερείς και πολύ δύσκολοι σε αυτά τα πράγματα. Δηλαδή το γεγονός ότι ο Στάρμερ έχει αποφανθεί θετικά δεν σημαίνει ότι θα μας τα δώσουν και πίσω την επόμενη μέρα».

Παράλληλα η κ. Σταματούδη απάντησε στο ερώτημα για το γεγονός ότι το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου ότι τα Γλυπτά είναι υπό τη νομική του ευθύνη, τι σημαίνει και αν αυτό εδώ μπορεί με έναν τρόπο να αλλάξει ώστε να ανοίξει ένα παράθυρο προς την κατεύθυνση που είπε η καθηγήτρια. «Είναι ένα πολύ έξυπνο επιχείρημα. Το ότι είναι υπό τη νομική του ευθύνη προσπαθεί να μην ταράξει την ελληνική ψυχή, για να το πω έτσι. Διότι εμείς δεν δεχόμαστε ότι ανήκουν στη Βρετανία, ότι δηλαδή είναι ιδιοκτησία της Βρετανίας. Παρόλο που πρέπει να σας πω ότι η Βρετανία έχει ονομάσει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα ως βρετανική πολιτιστική κληρονομιά, σύμφωνα με το δικό τους δίκαιο τα κριτήρια. Θεωρεί δηλαδή ότι ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Βρετανίας. Λέει ότι είναι με τη νομική του ευθύνη, απλά διότι εκείνο πρέπει να πάρει την απόφαση της επιστροφής. Δεν πρέπει να την πάρουμε εμείς ως Ελλάδα. Αντιλαμβάνεστε, μπορούμε να πάμε και να τα πάρουμε από τις προθήκες και να τα φέρουμε πίσω. Οπότε αυτό είναι μία τελοσπάντων  έξυπνη, να το πω έτσι, τοποθέτηση. Όμως αυτό το κομμάτι πια, αυτό που γίνεται τώρα, είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Γι' αυτό και η διπλωματία. Οι συζητήσεις είναι μυστικές, διότι οποιαδήποτε φόρμουλα θα πρέπει τελοσπάντων να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές».

Γλυπτά του Παρθενώνα: Τα πρόσωπα-κλειδιά και οι διαπραγματεύσεις

Όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, η κ. Σταματούδη τόνισε: «Τα πρόσωπα-κλειδιά στην περίπτωση αυτή είναι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Βλέπουμε ότι για πρώτη φορά Έλληνας πρωθυπουργός έχει πάρει στους ώμους του αυτό το ζήτημα, γι' αυτό και έχει προχωρήσει πάρα πολύ. Δεν είναι δηλαδή μόνο η θετική συγκυρία. Είναι γιατί και η Ελλάδα με συνέπεια και επιμονή για πρώτη φορά το έθεσε τόσο ψηλά στην ατζέντα. Παλιά το ζήτημα αυτό χρησιμοποιείται σαν πυροτέχνημα. Πήγαινε εκεί ένας πρωθυπουργός, πήγαινε ένα πολιτικό πρόσωπο. Μιλούσαν για διάφορα πράγματα. Έθετε στο τραπέζι και το ζήτημα των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Τώρα όμως βλέπουμε ότι αυτό έχει καταστεί προτεραιότητα. Τίθεται συνέχεια και με συνέπεια. Αυτό βοήθησε πάρα πάρα πολύ το ζήτημα. Έτσι λοιπόν αυτό έχει προχωρήσει τις διαπραγματεύσεις και θεωρώ ότι πολύ σύντομα ενδέχεται να έχουμε μια λύση» και πρόσθεσε ότι το νούμερο ένα μέτρο πίεσης προς τη Βρετανία είναι ότι η κοινή γνώμη είναι υπέρ της επιστροφής: «Είναι το νούμερο ένα μέτρο πίεσης προς τη Βρετανία, να σας το πω έτσι. Είναι και τρομερά συγκινητικό, διότι δεν μιλάμε για την ελληνική κοινή γνώμη που ήταν πάντα υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα και αναφέρομαι σε αυτά ως μάρμαρα, για να καταδείξω ότι είναι συστατικά μέρη ενός αρχιτεκτονήματος και δεν είναι ανεξάρτητα γλυπτά που μπορούν να εκτίθενται αυτόνομα στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτή η κοινή γνώμη έχει αλλάξει πάρα πολύ στη Βρετανία. Όχι ότι δεν ήταν υπέρ μας, αλλά έχει αυξηθεί αυτό το ποσοστό και το βλέπουμε από την καταλυτική αλλαγή και των Times του Λονδίνου.

Οι Times παραδοσιακά ήταν κατά της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα. Το 2022, για πρώτη φορά ύστερα από 50 χρόνια, η βασική εφημερίδα, δηλαδή είναι κάτι σαν, ας πούμε, την Καθημερινή της Ελλάδος, η βασική εφημερίδα κάνει στροφή. Που είναι η εφημερίδα τέλος πάντων που κατά κάποιον τρόπο εκπροσωπεί το βρετανικό κατεστημένο και με κεντρικό της άρθρο λέει ότι τα Μάρμαρα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Και δεν λέει μόνον αυτό, αλλά κάνει και αυτή την έρευνα και καταδεικνύει ότι το 78% των αναγνωστών της είναι υπέρ της επιστροφής. Βλέπουμε ότι υπάρχει ένα σπρώξιμο πολιτικό, το οποίο έπαιξε έναν πολύ σημαντικό ρόλο, αλλά και αυτή τη στιγμή λέω ότι η συγκυρία είναι θετική, διότι ο Κιρ Στάρμερ δεν είναι τυχαίος. Είναι ένας δικηγόρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν μπορεί να μη βλέπει τα οφέλη που προέρχονται από την επιστροφή. Είναι επίσης ένας άνθρωπος που προσπαθεί για την εξωστρέφεια της Βρετανίας μετά το Brexit. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικά. Δηλαδή το ζήτημα της επιστροφής των Μαρμάρων έρχεται και κολλάει με την προσωπική του πολιτική ατζέντα, για να το πω έτσι. Και βέβαια δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και τη δέσμευσή του. Όταν λοιπόν βλέπει ότι ο βρετανικός λαός τάσσεται υπέρ της επιστροφής, αυτό από μόνο του είναι πάρα πολύ σημαντικό για οποιεσδήποτε αποφάσεις ληφθούν».