Αναδροµή στα ∆εκεµβριανά του 1944: Ενας αιµατηρός μήνας που "µύριζε" εµφύλιο, µέσα από την οπτική τριών συγγραφέων και τα όσα τους αποκάλυψαν

Τα ∆εκεµβριανά, όπως αποκαλούνται τα αιµατηρά επεισόδια στην Αθήνα την 3η και την 4η ∆εκεµβρίου του 1944, υπήρξαν αναµφισβήτητα η γενική δοκιµή των κοµµουνιστών για τον αδελφοκτόνο Εµφύλιο που ακολούθησε δύο χρόνια µετά. Ή τον συµµοριτοπόλεµο για πολλούς του αστικού κόσµου. Τόνοι µελάνης έχουν χυθεί απ’ όλες τις πλευρές για τα γεγονότα εκείνα.

Η σηµερινή αναδροµή στα ∆εκεµβριανά γίνεται µέσα από την οπτική τριών συγγραφέων, όπως τα παρουσιάζουν µε βάση τις δικές τους έρευνες και τα όσα τους αποκάλυψαν οι πηγές τους. Γράφει ο Αλέξανδρος Λ. Ζαούσης στο βιβλίο του µε τίτλο «Οι δύο Οχθες, 1939-1945» (Εκδόσεις Παπαζήση): «Ολη τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή τα χωνιά στις συνοικίες καλούσαν τους οπαδούς του ΕΑΜ για το µεγάλο συλλαλητήριο της Κυριακής 3ης ∆εκεµβρίου το πρωί.

Ο κόσµος ο ανένταχτος, ο µη αριστερός, είχε από καιρό εξοικειωθεί µε τις νυχτερινές αυτές κραυγές και λίγοι ήταν αυτοί που ανησυχούσαν πια ιδιαίτερα “από τα χωνιά”. Ωστόσο, τούτη τη φορά τα χωνιά αντηχούσαν πιο αγριεµένα και στόχος τους ήταν ο “Παπατζής”, δηλαδή ο Γεώργιος Παπανδρέου. (...) Ενας από τους πρώτους που ανησύχησαν από πολύ πρωί ήταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, υπουργός τότε των Ναυτικών. Εσπευσε στην πρωθυπουργική κατοικία, στη Βασιλίσσης Σοφίας, κοντά στην Πλατεία Ρηγίλλης, όπου τον πληροφόρησαν ότι ο Παπανδρέου κοιµάται ακόµη... Εκνευρισµένος από την πρωθυπουργική µακαριότητα γύρισε στο υπουργείο Ναυτικών, που τότε βρισκόταν στην Πλατεία Κλαυθµώνος.


Στη γειτονιά του, στην οδό Κοραή, σ’ ένα κτίριο που στέγαζε τα γραφεία του ΕΑΜ, είχαν ανοιχτεί τρύπες στους τοίχους που έµοιαζαν µε ανοίγµατα πολυβολείων. Μετά από σύσκεψη µε τους επιτελείς του, ο Κανελλόπουλος ξεκίνησε και πάλι για την κατοικία του Παπανδρέου. Αυτή τη φορά το αυτοκίνητο χρειάστηκε να κάνει ατέλειωτα ζιγκ ζαγκ από το Ζάππειο, την Ηρώδου Αττικού, τη Μουρούζη και την Πλατεία Ρηγίλλης για να φτάσει στη Βασιλίσσης Σοφίας. Μπροστά στην πρωθυπουργική κατοικία αντίκρισε ένα θέαµα που θύµιζε πεδίο µάχης. Ανδρες αγριεµένοι, άλλοι άοπλοι και άλλοι ένοπλοι, και οι φρουροί της πολυκατοικίας όπου έµενε ο Παπανδρέου µε τα αυτόµατα στα χέρια. Εξω από την πόρτα της πολυκατοικίας ένας άνθρωπος κείτονταν νεκρός µέσα σε µία λίµνη αίµατος. Ηταν νεκρός.

Η φρουρά πληροφορεί τον Κανελλόπουλο ότι λίγο πριν είχε περάσει µία οµάδα διαδηλωτών και είχε ρίξει δύο χειροβοµβίδες στην κατοικία του πρωθυπουργού. Η φρουρά αµύνθηκε θαρραλέα και σκόρπισε τους επιτιθέµενους... Ηταν οι πρώτοι πυροβολισµοί της 3ης ∆εκεµβρίου ή όχι; ∆ηλαδή έγινε πρώτα η σύγκρουση µπροστά στο σπίτι του Παπανδρέου µε τους διαδηλωτές του ΕΑΜ “αρξαµένους χειρών αδίκων” πριν σηµειωθεί η µεγάλη σύγκρουση, λίγο πιο κάτω, έξω από τη ∆ιεύθυνση της Αστυνοµίας;».

Ενηµερώνοντας τον ξένο Τύπο

Ο συνάδελφος δηµοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Λεονταρίτης, στο βιβλίο του µε τίτλο «Ποιοι ήθελαν τα ∆εκεµβριανά» (Εκδόσεις Φιλιππότη), που γράφτηκε πριν από περίπου 40 χρόνια, δηµοσιεύει την αφήγηση Παπανδρέου στους ξένους ανταποκριτές για τα γεγονότα. Γράφει: «Στις 7 ∆εκεµβρίου 1944 ο τότε πρωθυπουργός δέχτηκε στο πολιτικό γραφείο τους ξένους ανταποκριτές, προς τους οποίους αφηγήθηκε τα γεγονότα. Συγκεκριµένα, ο Γεώργιος Παπανδρέου είπε µεταξύ άλλων τα εξής: Γίνεται προσπάθεια να δοθεί εξήγησις ότι αφορµή των γεγονότων ήταν το συλλαλητήριον της Κυριακής (σ.σ. της 3ης ∆εκεµβρίου).

Η αλήθεια είναι ότι η παραίτησις των υπουργών της Ακρας Αριστεράς (σ.σ. από την κυβέρνηση Παπανδρέου που είχε συγκροτηθεί µετά την Απελευθέρωση, µε τη συµµετοχή σε αυτήν και στελεχών του ΚΚΕ) υπήρξεν η αφετηρία οργανωµένου πραξικοπήµατος κατά της χώρας και υπάρχουν περί αυτού πλήρεις αποδείξεις. Το Σάββατο βράδυ συνήλθε η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ και έλαβε την απόφασιν, η οποία εδηµοσιεύθη εις τον “Ριζοσπάστην” της Κυριακής, να οργανώση παλλαϊκήν συγκέντρωσιν εις την Πλατείαν Συντάγµατος. Είµαι σύµφωνος ότι, αν επρόκειτο περί αυτής µόνον της αποφάσεως, δεν αποτελεί απόδειξιν, διότι οι διαδηλώσεις είναι δικαίωµα του Λαού. Αλλά έλαβε και δευτέραν απόφασιν. Να οργανώσει απεργίαν.

Οι πρώτοι πυροβολισμοί έξω από το σπίτι του Παπανδρέου, η αφήγηση σε ξένους ανταποκριτές και η εκτίμηση του Αγγελου Εβερτ

∆έχοµαι επίσης ότι και αυτή δεν είναι απόδειξις διότι είναι δικαίωµα των εργαζοµένων να απεργούν, αν και εις την οικονοµικήν κατάστασιν εις την οποίαν ευρίσκεται σήµερον η Ελλάς, η απεργία είναι θανάσιµον πλήγµα. (...) Υπάρχει όµως και τρίτη απόφασις, όπως η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ ανασυγκροτηθεί. Εως εκείνη την ώραν ο ΕΛΑΣ είχε ταχθεί υπό τας διαταγάς της κυβερνήσεως και του Αρχηγού των Συµµαχικών ∆υνάµεων εν Ελλάδι. Με αυτήν την απόφασιν ο ΕΛΑΣ αρνείται πλέον την εξάρτησίν του από την Κυβέρνησιν και τον Στρατηγόν Σκόµπι.

Γίνεται Στρατός ανεξάρτητος. Κράτος εν Κράτει. Επειτα από αυτήν την απόφασιν ήτο πλέον φανερόν ότι άρχιζε η απόπειρα πραξικοπήµατος. Αυτό δεν το συνάγω µόνο εγώ απ’ όσα ανέφερα. Το γράφει και ο Ζεύγος (του ΚΚΕ) εις τον “Ριζοσπάστην” της Κυριακής. Γράφει: Τώρα τον λόγον έχουν οι µπαρουτοκαπνισµένοι µαχηταί του ΕΛΑΣ που τους ζητούν να παραδώσουν τα τιµηµένα και κερδισµένα σε µάχες όπλα τους. (...) Και υπάρχει και µία ακόµη απόδειξις.

Ο ΕΛΑΣ εις τας επαρχίας ήρχισε να αφοπλίζει την Εθνοφυλακήν την οποίαν είχοµεν οργανώσει κατόπιν κοινής συµφωνίας...».

∆ιά της βίας

Τον ∆εκέµβριο, εξάλλου, του 1958, 14 χρόνια µετά τα ∆εκεµβριανά, ο διευθυντής της Αστυνοµίας Αθηνών κατά τα γεγονότα, Αγγελος Εβερτ, πατέρας του, χρόνια µετά, αρχηγού της Νέας ∆ηµοκρατίας, Μιλτιάδη, είχε δώσει συνέντευξη σε αθηναϊκή εφηµερίδα αναφορικά µε το συλλαλητήριο και είχε πει τα εξής: «∆εν υπήρχε λοιπόν σκιά αµφιβολίας ότι εάν συνεχίζετο η ανεκτική στάσις των οργάνων της τάξεως θα υπήρχε άµεσος κίνδυνος καταλήψεως των νευραλγικών σηµείων της πρωτευούσης, τα οποία ευρίσκοντο εις απόστασιν ολίγων µέτρων το ένα από το άλλο (Αστυνοµική ∆ιεύθυνσις, υπουργείον των Εξωτερικών, υπουργείον Στρατιωτικών, Παλαιά Ανάκτορα). Αυτό ήτο το σχέδιο του ΚΚΕ. Η κατάληψις των σηµείων τούτων από ανεύθυνους αόπλους και “ειρηνικούς” διαδηλωτάς. Υπάρχει αµφιβολία ότι το κράτος θα κατελύετο οριστικώς εκείνας τας στιγµάς, αν κατελαµβάνοντο τα σηµεία αυτά;».

Με κάθε µέσο

Κατά έναν άλλο συγγραφέα, τον Ντέιβιντ Μπριούερ, που έχει γράψει το βιβλίο µε τίτλο «Ελλάδα 1940-1949, Πόλεµος, Κατοχή, Αντίσταση, Εµφύλιος», οι κοµµουνιστές ήταν καιροσκόποι που ήθελαν να πάρουν την εξουσία µε κάθε µέσο, ακόµη και µε τη βία. Κατά τον συγγραφέα, τον καιροσκοπισµό τους τον είχαν δείξει και όταν συµµετείχαν στην Αντίσταση, καθώς όταν διέβλεπαν ότι θα είχαν κάποιο όφελος συνεργάζονταν και µε τους Αγγλους, όµως όταν είχαν τη δυνατότητα και την ευκαιρία επετίθεντο σε άλλες αντιστασιακές οµάδες!

Προφανώς ο σκοπός της κατάληψης της εξουσίας δεν θα επιτυγχάνετο µε τη διάλυση του ΕΛΑΣ και την ένταξη των µελών του στον νόµιµο Εθνικό Στρατό, διότι τότε δεν θα µπορούσαν οι κοµµουνιστές να χρησιµοποιήσουν τη βία την οποία είχαν ήδη αποφασίσει...


*Δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»