Νέα «φωτιά» απειλεί τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, αυτή τη φορά στο εκκλησιαστικό ζήτημα, με την κυβέρνηση Ράμα να δείχνει ότι θέλει να παρέμβει παρασκηνιακά σε μια ενδεχόμενη διαδοχή του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, αποσκοπώντας στον περαιτέρω έλεγχο της ορθόδοξης μειονότητας και της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων της από την Ελλάδα, καθώς και στην επέκταση των Αλβανών στα παράκτια βορειοηπειρωτικά εδάφη.

Οι επικεφαλής της γείτονος όχι μόνο έχουν δείξει ξεκάθαρα τις επιδιώξεις τους, φυλακίζοντας επί ενάμισι έτος τον εκλεγμένο δήμαρχο Χειμάρρας, Φρέντη Μπελέρη, τον οποίο κράτησαν πίσω από τα σίδερα έως ότου αναδειχθεί δήμαρχος ο εκλεκτός τους, Β. Τάβος, αλλά εμπαίζουν ευθέως και τις ευρωπαϊκές Αρχές. Εως τώρα συναντούσαν μεγάλη αντίσταση λόγω της εξαίρετης προσωπικότητας του Ελληνα ιεράρχη Αναστασίου, που επί δεκαετίες διακονούσε το Ευαγγέλιο στην αλβανική επικράτεια, αποτελώντας φανό ελπίδας και σωτηρίας για χιλιάδες ορθοδόξους. Μέσω, δε, του ιεραποστολικού συλλόγου «Πορευθέντες» ο Αναστάσιος εξασφάλιζε πόρους για τα ελληνικά σχολεία, τις ορθόδοξες εκκλησίες και την προώθηση του ιεραποστολικού έργου, κατά την ευαγγελική ρήση «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν...».

Ωστόσο, η περιπέτεια υγείας του κ. Αναστασίου, που συνεχίζει να νοσηλεύεται σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση στη ΜΕΘ του «Ευαγγελισμού», έχει ανοίξει τη συζήτηση για την επόμενη μέρα, αν ο σπουδαίος ιεράρχης δεν θα μπορεί να ασκεί τα καθήκοντά του λόγω επιβαρυμένης υγείας.

Υποψήφιοι

Πλέον οι περισσότεροι εκ των υποψήφιων διαδόχων (αν όχι όλοι) αποτελούν τακτικούς συνομιλητές της αλβανικής κυβέρνησης, όντες μάλιστα Αλβανοί πολίτες. Συγκεκριμένα, στη Μητρόπολη Μπερατίου-Αυλώνας υπηρετεί ο μητροπολίτης κ. Αστιος (Μπακαλμπάση), ηλικίας 50 ετών, από το Δυρράχιο. Στην Κορυτσά (Πρέσπα, Πόγραδετς) ο 68χρονος μητροπολίτης Ιωάννης, κατά κόσμον Φατμίρ Πελούσι, από τα Τίρανα. Στο Ελμπασάν ο 56χρονος μητροπολίτης κ. Αντώνιος, που κατάγεται επίσης από την αλβανική πρωτεύουσα, και στη Μητρόπολη Απολλωνίας-Φιέρι, ο 52χρονος ποιμενάρχης κ. Νικόλαος (Νίκο Χίκα), από το Ζουπάν του Φιέρι, βαπτίστηκε χριστιανός το 1995. Μόνοι Ελληνες στην καταγωγή είναι ο ηλικίας 85 ετών μητροπολίτης Αργυροκάστρου-Χειμάρρας, κ. Δημήτριος (Δημήτριος Ντιγκμπασάνης), από τις Σέρρες, και ο Αμαντείας Ναθαναήλ (68 ετών), από τους Ταξιάρχες Τρικάλων, κατά κόσμον Κωνσταντίνος Στεργίου.

Θησαυροί

Τα περιουσιακά στοιχεία και οι θρησκευτικοί-πολιτιστικοί θησαυροί παραμένουν δημευμένα από το αλβανικό Δημόσιο με το διάταγμα του 1949, το οποίο, ένεκα της κήρυξης του αθεϊσμού, περιόριζε τις θρησκευτικές ελευθερίες. Κι όμως, επί των ημερών του Αναστασίου εξασφαλίστηκαν άνω των 11 εκατ. ευρώ από δωρητές και αναστηλώθηκαν 60 ιερές μονές και εκκλησίες. Μεταξύ αυτών οι Μονές Αγίου Γεωργίου Τσούκας, Αγίου Δημητρίου Κηπαρό, Γενεθλίου της Θεοτόκου Αρδενίτσα, Κοίμησης της Θεοτόκου στο Σβερνέτς, Αγίου Νικολάου Τσέπου, Κοι ήσεως της Θεοτόκου Κακομιάς, Τιμίου Προδρόμου Μοσχοπόλεως, Αγ. Ιωάννου Βλαδιμήρου Ελμπασάν. Επίσης, οι ναοί Ελεούσας Πρεμετής, Αγίων Ταξιαρχών Αργυροκάστρου, ο Αγιος Νικόλαος Γκράμποβο, η Αγία Παρασκευή Καβάγια, ο Αγιος Σπυρίδων Βερατίου, ο Αγιος Γεώργιος Λιμπόφσας κ.ά.

Η εκκλησία - εστιατόριο

Ναός του Αγίου Προκοπίου αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα ορθόδοξων τόπων λατρείας, τα οποία κατά τη διάρκεια της αθεϊστικής επιβολής από το καθεστώς Χότζα τα είχαν μετατρέψει σε χώρους διασκέδασης. Για την ακρίβεια, ο εν λόγω ναός, η παρουσία του οποίου ανάγεται στον 18ο αιώνα, είχε μετατραπεί σε εστιατόριο, καθώς η θέση όπου βρίσκεται, εντός του Πάρκου των Τιράνων, επέτρεπε στους «εμπνευστές ενός καλύτερου κόσμου» να χαρίσουν στιγμές ξεγνοιασιάς στους κατοίκους της αλβανικής πρωτεύουσας. Τον Ιούλιο του 2023, έπειτα από χρόνιες προσπάθειες, ο Αναστάσιος πέτυχε την επαναλειτουργία της εν λόγω εκκλησίας. Πολλές φορές ο Αναστάσιος κατήγγειλε δημοσίως το καθεστώς Ράμα ότι μεθοδεύει την αρπαγή των εκκλησιαστικών εκτάσεων στη Χειμάρρα και τους Αγ. Σαράντα, όπου ένα παραθαλάσσιο φιλέτο 1.200 στρεμμάτων έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον διεθνών επενδυτών. Το 2021 αποκαλύφθηκε ότι «εκλεκτοί του Ράμα» ορέγονται ιδιοκτησίες ορθόδοξων μοναστηριών, όπως του Αγίου Γεωργίου στη χερσόνησο των Εξαμιλίων (απέναντι από την Κέρκυρα), της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Κακομιά και των Αγίων Θεοδώρων στους Δρυμάδες.

Το περουσιακό

Τα 99 χωριά της αναγνωρισμένης ως μειονοτικής ζώνης, τα μη αναγνωρισμένα χωριά της Χειμάρρας, αλλά και κάποια χωριά των Αγίων Σαράντα-Αυλώνας αντιμετωπίζουν με διαφορετικούς τρόπους και όρους τις πιέσεις. Το περιουσιακό αφορά στο σύνολο των ιδιωτικών, κοινοτικών και εκκλησιαστικών γαιών που καταπατήθηκαν ή δεσμεύτηκαν σε διαφορετικές περιοχές της μειονότητας. Το πλάνο, ιδεολογικά και επιχειρησιακά, τροφοδοτήθηκε από το 2008 μέσω του «Αναπτυξιακού σχεδίου για τη νότια ακτή της Αλβανίας» της Παγκόσμιας Τράπεζας, μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο κατευθύνσεων προς τη δημοσιονομική λιτότητα, τις αποκρατικοποιήσεις/ιδιωτικοποιήσεις και την απελευθέρωση της αγοράς. Αργότερα, κυρίως μετά το 2016, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης θα έπαιζε τον ίδιο ρόλο. Στην περίπτωση όμως της Αλβανίας, ο συνδυασμός των κατευθύνσεων αυτών με τα ιδιαίτερα εθνικά υλικά σύστασης και συνέχειας του αλβανικού κράτους, που παραμένουν αναλλοίωτα, έδωσε μια ιδιαίτερη βαρύτητα στον «εσωτερικό εχθρό».

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά