Διάχυτη ανησυχία και προβληματισμό έχει προκαλέσει η ανακάλυψη μιας ακόμα υπόγειας λίμνης στον Κηφισό από ομάδα σπηλαιολόγων, η οποία θέτει ζήτημα στατικής επάρκειας του τεχνικού έργου και ρύπανσης του ποταμού από ανεπεξέργαστα λύματα. Πρόκειται για την τρίτη και μεγαλύτερη λίμνη που ανακαλύπτει στον υπόγειο Κηφισό η ανεξάρτητη ομάδα έρευνας, μελέτης και εξερεύνησης «Γεωμυθική». Αν και την Παρασκευή σε σύσκεψη εργασίας, στην οποία συμμετείχαν ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ο υφυπουργός Νίκος Ταχιάος, ο περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, και η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, διαμηνύθηκε πως δεν είναι άμεσος ο κίνδυνος στον Κηφισό, θα υπάρξει συνεργασία για την αντιμετώπιση των όποιων σημειακών βλαβών.

Υπενθυμίζεται πως η πρώτη λίμνη ανακαλύφθηκε από την ερευνητική ομάδα το 2021 στην υπόγεια κοίτη του Κηφισού, κάτω από την εθνική οδό, στο ύψος της οδού Βικέλα στα Πατήσια, αμέσως μετά τη συμβολή του Κηφισού με τον Ποδονίφτη. Η δεύτερη λίμνη εντοπίστηκε το 2023, στο ύψος της Λεωφόρου Αθηνών, ενώ η τρίτη και μεγαλύτερη βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες στο ύψος του ΚΤΕΟ Περιστερίου, περίπου 6 χλμ. από τον υπόγειο αγωγό της Εσχατιάς.

Κηφισός: Πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλες υπόγειες λίμνες

Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, σπηλαιολόγος και συντονιστής της ομάδας «Γεωμυθική», μιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλες υπόγειες λίμνες, καθώς μένουν ακόμα περίπου 2,5 χλμ. ανεξερεύνητου Κηφισού. Οι λίμνες αυτές, σε συνδυασμό με τη συσσώρευση μπάζων και σκουπιδιών στην κοίτη και στο υπόγειο δίκτυο του ποταμού, που μπλοκάρουν τη φυσική ροή των υδάτων, όπως και η διάβρωση των θεμελίων των πλευρικών τοιχίων που στηρίζουν την εθνική οδό αποτελούν σοβαρές απειλές. Μάλιστα, όλες οι περιοχές που βρίσκονται περιμετρικά του υπογειοποιημένου Κηφισού κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν. Πρόκειται για περιοχές της Δυτικής Αττικής, όπως το Μοσχάτο, η Καλλιθέα, ο Ρέντης, το Περιστέρι, η Νίκαια, ο Κορυδαλλός.

Εξαιτίας, λοιπόν, όλων των παραπάνω προβλημάτων, η «Γεωμυθική» σημειώνει πως θα πρέπει να διενεργηθεί άμεσα αυτοψία από τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας σε όλο το μήκος του Κηφισού, ώστε να κρίνουν τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος καθίζησης ή ακόμα και κατάρρευσης της εθνικής οδού.

Σχετικά με τις εργασίες καθαρισμού που πραγματοποίησε στον Κηφισό η Περιφέρεια Αττικής το 2024, ο κ. Θεοδοσόπουλος τονίζει πως μόνο στις εκβολές του, στο ύψος του Ρέντη, καθαρίστηκαν τα μπάζα που είχαν συσσωρευτεί, με τα ζητήματα της στατικής επάρκειας και των λυμάτων να εξακολουθούν να υφίστανται.

Με τη σειρά της, η Σταυρούλα Αντωνάκου, αντιπεριφερειάρχης Πειραιά, μιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», ανταπαντά πως η Περιφέρεια Αττικής είναι ούτως ή άλλως υπεύθυνη μόνο για τον καθαρισμό του Κηφισού και όχι για την πραγματοποίηση ελέγχων και τη συντήρηση της κατασκευής, καθώς πρόκειται για αρμοδιότητα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Οπως τονίζει, πράγματι είναι γνωστό πως σε περίπτωση καιρικών φαινομένων μεγάλης έντασης (βλ. κακοκαιρία «Daniel») θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα, καθώς ο ποταμός είναι μπαζωμένος στο μεγαλύτερο μήκος του, με τουλάχιστον 15 δήμους του αστικού ιστού να κινδυνεύουν άμεσα να «πνιγούν», μεταξύ των οποίων οι Δήμοι Περιστερίου, Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Κορυδαλλού.


Κώδωνας κινδύνου και για τον Ιλισό

Σύμφωνα με την κ. Αντωνάκου, η Περιφέρεια Αττικής έχει πραγματοποιήσει όλες τις απαραίτητες εργασίες καθαρισμού τόσο στις εκβολές του όσο και στα κλειστά τμήματά του, καθώς και στα πολλά ρέματα που εκβάλλουν σε αυτόν και είναι πρόθυμη να παράσχει και επιπλέον βοήθεια, αν της ζητηθεί από το υπουργείο και φυσικά αν της δοθούν οι οικονομικοί πόροι που χρειάζονται για την υλοποίηση επιπλέον έργων, αφού απαιτούνται εκατοντάδες εκατομμύρια. Επειδή, όμως, ακόμα κι αν ξεκινήσει σήμερα η υλοποίηση ενός μεγάλου αντιπλημμυρικού έργου, χρειάζονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί, η κ. Αντωνάκου εξηγεί ότι το υπουργείο Κλιµατικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας θα πρέπει να φροντίσει να συσταθούν συντονιστικά όργανα διαχείρισης κρίσεων στους δήµους που διαπερνά ο Κηφισός, ώστε να υπάρξει ένα οργανωµένο σχέδιο σχετικά µε το τι θα πρέπει να κάνει ο κόσµος σε περίπτωση πληµµύρας, αν δηλαδή θα πρέπει να εκκενώσει τα σπίτια του και προς τα πού θα πρέπει να κατευθυνθεί. Κλείνοντας, η αντιπεριφερειάρχης Πειραιά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και για τον Ιλισό, λέγοντας πως είναι ακόµα πιο πιθανό να πληµµυρίσει.

Αντίστοιχες έρευνες έχει πραγµατοποιήσει η οµάδα «Γεωµυθική» και στον Ιλισό, ο οποίος, όπως επισηµαίνει ο κ. Θεοδοσόπουλος, έχει ακόµα περισσότερες υπόγειες λίµνες. Παρατηρείται, δηλαδή, µεταξύ άλλων, καταστροφή της κοίτης παρόµοια µε αυτήν του Κηφισού, συσσώρευση των λιµναζόντων υδάτων σε όλο το µήκος του υπόγειου τµήµατός του, διάβρωση και καταστροφή των τσιµέντων περιµετρικά του αγωγού. Σηµειώνεται πως ο Ιλισός κυλάει κάτω από κεντρικούς οδικούς άξονες του Λεκανοπεδίου, όπως είναι η Μιχαλακοπούλου, η Καλλιρρόης, η Βασιλέως Κωνσταντίνου και η Χαµοστέρνας.

Υγειονοµική "βόµβα"

Ακόµα ένα βασικό πρόβληµα που αντιµετωπίζει ο Κηφισός είναι η ρύπανση από παράνοµες συνδέσεις και σπασµένους αγωγούς.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η «Γεωµυθική», κατά µήκος του υπόγειου Κηφισού πέφτουν καθηµερινά λύµατα από διάφορες πηγές άγνωστης προέλευσης, ακόµα και από αποχετεύσεις, και όλα αυτά καταλήγουν στη θάλασσα, και συγκεκριµένα στον Σαρωνικό Κόλπο, στο ύψος του ΣΕΦ, ενώ µε τη βοήθεια του αέρα και των κυµάτων φτάνουν σε ολόκληρη την Αθηναϊκή Ριβιέρα, αποτελώντας υγειονοµική «βόµβα».

Όπως υπογραµµίζει ο κ. Θεοδοσόπουλος, αναµφισβήτητα ο Κηφισός αποτελεί πλέον µια αλλοιωµένη τεχνική κατασκευή, που σε βάθος χρόνου, αν δεν γίνουν τα απαραίτητα έργα συντήρησης, µπορεί να καταρρεύσει ολοκληρωτικά, σε περίπτωση µιας πληµµύρας ή ενός µεγάλου σεισµού. Είναι απαραίτητο η Πολιτεία να φροντίσει να ενηµερώσει τους κατοίκους των περιοχών που κινδυνεύουν.

Τι λένε οι ειδικοί στα Παραπολιτικά 

Παναγιώτης Καρύδης: ∆εν υπάρχει πρόβληµα στη στατική επάρκεια

Αναφερόµενος στη στατική επάρκεια του Κηφισού, ο Παναγιώτης Καρύδης, οµότιµος καθηγητής του ΕΜΠ, του Τµήµατος Αντισεισµικών Κατασκευών, επισηµαίνει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» πως δεν θεωρεί ότι υπάρχει γενικό πρόβληµα στατικής επάρκειας στον Κηφισό, γιατί η θεµελίωση του έργου έχει γίνει µε πασσάλους που είναι τοποθετηµένοι σε µεγάλο βάθος, οπότε και λογικά δεν έχουν επηρεαστεί από τη διάβρωση του εδάφους.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ανάγκη άµεσης έρευνας µε σύγχρονα µηχανήµατα και µε τη βοήθεια σπηλαιολόγων, ώστε να ελεγχθεί η κοίτη του ποταµού σε ολόκληρο το µήκος της και όλοι οι παραπόταµοι που εισβάλλουν σε αυτόν, γιατί υπάρχουν και τµήµατα του προβλήµατος που είναι ακόµη αφανή.

Παραδείγµατος χάριν, στα βίντεο που ήρθαν στο φως της δηµοσιότητας φαίνεται να υπάρχει νερό που ρέει κάτω από την κανονική ροή του Κηφισού, δηλαδή κάτω από την πλάκα του µπετόν φαίνεται να ρέει άλλο ποτάµι µε πίεση, το οποίο αναβλύζει όπου βρει κενό. Άρα, έχουµε µία ροή κάτω από τη ροή. Ακόµα, δεξιά και αριστερά µέχρι τα πρανή, δηλαδή µέχρι εκεί που είναι τοποθετηµένοι οι πάσσαλοι, είναι σίγουρο ότι έχει φτάσει η διάβρωση και έχει φύγει το έδαφος κάτω από το µπετόν.

Με βάση τα µέχρι στιγµής γνωστά ευρήµατα, ο καθηγητής προτείνει να γίνει εµβάθυνση της κοίτης του ποταµού, ώστε να διευρυνθεί η παροχετευτικότητά του, και εξοµάλυνση της κλίσης που παρατηρείται στην υπόγεια ροή του, για να επιτευχθεί η οµαλή κυκλοφορία του νερού.

Όπως καταλήγει, όλος αυτός ο σάλος που έχει ξεσπάσει γύρω από τον Κηφισό θα πρέπει να ιδωθεί ως µια ευκαιρία για να βελτιωθούν η ροή, η κλίση και η αποχετευτικότητα του ποταµού και επί τη ευκαιρία καλό θα είναι να θεσπιστεί και η ηλεκτρονική ταυτότητα κάθε έργου.

*ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΜΠ, ΤΜΗΜΑ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ


Νίκος Μπελαβίλας: Να γίνουν σωστικές επεµβάσεις και άµεσες επισκευές

Ανησυχητικά χαρακτηρίζει τόσο τα πρόσφατα όσο και τα παλαιότερα ευρήµατα στον Κηφισό ο Νίκος Μπελαβίλας, καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ.

Όπως σηµειώνει, οι δύο λίµνες είναι γνωστές από διετίας, οπότε και είχαν αποκαλυφθεί οι τεράστιες ποσότητες φερτών υλικών που έφραζαν την κοίτη και οι οποίες ευτυχώς αποµακρύνθηκαν. Τότε αποκαλύφθηκαν και σηµαντικές φθορές, µέχρι και µικρής κλίµακας τοπικές καταρρεύσεις σε πλευρικά στοιχεία µπετόν αρµέ της κοίτης, υποσκαφές και άλλα. Ο µόνος τρόπος να αποτιµήσουµε την κατάσταση, τον κίνδυνο και στη συνέχεια να απαντήσουµε για τις πιθανές λύσεις είναι να κατέβει στην κοίτη συντεταγµένο, έµπειρο κλιµάκιο ειδικών. Ετσι, σύµφωνα µε τον καθηγητή, σε πρώτη φάση πρέπει να γίνει αυτοψία και αξιολόγηση του κινδύνου στατικής επάρκειας και σε δεύτερη φάση σωστικές επεµβάσεις και άµεσες επισκευές στα σηµεία που αξιολογούνται ως εν δυνάµει επικίνδυνα. Επιπρόσθετα, είναι απαραίτητο να υπάρξει ένα συνολικό σενάριο διαχείρισης του ποταµού, συστηµατικής συντήρησης και προετοιµασίας για µεγάλες αλλαγές στον τρόπο που αντιµετωπίζουµε τα ρέµατα και τα ποτάµια στην Αττική.

Ακόµα πιο επείγον για τον κ. Μπελαβίλα είναι να γίνει µια συζήτηση σχετικά µε το ενδεχόµενο ενός µεγάλου πληµµυρικού φαινοµένου, που θα επηρεάσει ολόκληρους δήµους.

*ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΜΠ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ


Ανδρέας Καλλιώρας: Άµεσος κίνδυνος για τη δηµόσια υγεία

Μιλώντας στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο Ανδρέας Καλλιώρας, καθηγητής της Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών του ΕΜΠ, επισηµαίνει πως πράγµατι ο Κηφισός είναι ρυπασµένος, ωστόσο αντίστοιχα επίπεδα ρύπανσης συναντάµε σε αστικά ποτάµια σε όλο τον κόσµο.

Όπως αναφέρει, κατόπιν ερευνών που έχουν διεξαχθεί στον Κηφισό, έχει διαπιστωθεί πως σε αυτόν καταλήγουν επεξεργασµένα λύµατα από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων Μεταµόρφωσης (ΚΕΛΜ) της ΕΥ∆ΑΠ, ρύποι της αστικής απορροής, που φτάνουν στο ποτάµι µέσω των οµβρίων υδάτων (ρύποι που προέρχονται κατά βάση από ανθρώπινες δραστηριότητες στις πόλεις και µπορεί να περιλαµβάνουν απορρίµµατα, βαρέα µέταλλα, άλατα κ.ά.), αλλά και επεξεργασµένα λύµατα άγνωστης προέλευσης, που προέρχονται από αγωγούς που δεν είναι χαρτογραφηµένοι. Όλα αυτά τα λύµατα -και κυρίως αυτά των οποίων η προέλευση δεν είναι γνωστή-, που τελικά καταλήγουν στη θάλασσα, µπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για τη δηµόσια υγεία και για το οικοσύστηµα, αν δεν δοθεί η δέουσα προσοχή και αν δεν ληφθούν τα απαραίτητα µέτρα. Μάλιστα, επειδή οι ουσίες που περιέχουν είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποµακρυνθούν από το νερό, γιατί δεν διασπώνται, ο άνθρωπος χρειάζεται να είναι πολύ προσεκτικός, ώστε να µην έρθει σε επαφή µε αυτό µε οποιονδήποτε τρόπο, π. χ. κάνοντας µπάνιο στη θάλασσα από τον Φλοίσβο και νοτιότερα ή µέσω της τροφικής αλυσίδας.

* ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΜΠ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ-ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά