O εγκλωβισµός σε «αρρωστηµένους» γάµους και χειριστικές σχέσεις, υποµένοντας κάθε µορφής βία και εξευτελισµό, δεν αποτελεί θλιβερή πραγµατικότητα µόνο ορισµένων γυναικών αλλά και µεγάλης µερίδας ανδρών! Πολλοί από αυτούς πέφτουν θύµατα ενδοοικογενειακής βίας από τις συζύγους ή τις συντρόφους τους, όµως, συνήθως, προτιµούν να σιωπούν, κυρίως γιατί αισθάνονται ντροπή. Σύµφωνα µε τους ειδικούς, τα κοινωνικά στερεότυπα και οι προκαταλήψεις επιτάσσουν να είναι άκαµπτοι, κάτι που µοιραία δυσχεραίνει την αποκάλυψη της κακοποίησής τους.

Ενδεικτικό της αυξητικής τάσης για ενδοοικογενειακή βία σε βάρος ανδρών είναι τα στοιχεία που δόθηκαν πρόσφατα στη δηµοσιότητα στο Ηράκλειο. Σύµφωνα µε αυτά, στην Κρήτη για το 2024, οι καταγγελίες από άνδρες-θύµατα ξεπέρασαν τις 230, ενώ 30 από αυτούς ζήτησαν εγκατάσταση της εφαρµογής panic button! Εξάλλου, αποκαλυπτικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. για την ενδοοικογενειακή βία αποδεικνύουν ότι πράγµατι υπάρχει έκρηξη του φαινοµένου, αφού τους πρώτους 10 µήνες του 2024, οι άνδρες-θύµατα σε όλη την Ελλάδα έφτασαν τους 5.583 σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2023 που ήταν 2.949 (+89%). Αναφορικά µε το panic button, από τους 3.190 άνδρες-θύµατα που δικαιούνται να εγκαταστήσουν την εφαρµογή µόνο 335 έχουν εγγραφεί.

Τα τρία είδη της κακοποίησης που βιώνουν οι άνδρες-θύματα 

Για τη δυσκολία των ανδρών να σπάσουν τη σιωπή τους τόσο από φόβο όσο και από ντροπή, σε µια κοινωνία που τα πρότυπα ορίζουν πως ο άντρας είναι ο δυνατός στη δυαδική σχέση, µίλησε στην «Απογευµατινή» η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Νάσια Σκαµπαρδώνη: «Τα στατιστικά δείχνουν πως αρκετοί είναι κι οι άνδρες που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία και η σιωπή είναι αυτή που επιλέγουν. Ένας άνδρας µπορεί να κακοποιηθεί σωµατικά µε χτυπήµατα και ρίψεις αντικειµένων ακόµη και σε βαθµό που απειλείται η ζωή του, ενώ ενδέχεται να κακοποιείται σεξουαλικά µε εξαναγκασµό για ερωτική συνεύρεση».

Η κυρία Σκαµπαρδώνη έκανε λόγο και για λεκτική, ψυχολογική και συναισθηµατική κακοποίηση, να υπόκειται δηλαδή ένας άνδρας σε απειλές, χειριστικές συµπεριφορές, βρισιές και εξευτελισµούς: «Συχνή απειλή είναι πως ο ίδιος θα κατηγορηθεί για βία αν δεν συµµορφωθεί στις απαιτήσεις και στις ορέξεις της συντρόφου, όπως κι η απειλή ότι θα στρέψει τα παιδιά (αν υπάρχουν) εναντίον του». Το γεγονός ότι σπάνια καταγγέλλονται αυτά τα περιστατικά δεν σηµαίνει ότι είναι αµελητέα, ανέφερε η ψυχολόγος, σηµειώνοντας ότι οι άνδρες αυτοί «υποφέρουν, δεν τολµούν να µιλήσουν ούτε στον κοντινό τους περίγυρο και τα συναισθήµατα µαταίωσης, αναξιότητας και αβοηθησίας µπορεί να οδηγήσουν σε παθολογικό άγχος, κατάθλιψη και δυσκολίες στη λειτουργικότητά τους. Η ντροπή και ο φόβος είναι διάχυτα και ο δισταγµός να καταγγείλουν κάτι, για το οποίο ενδεχοµένως να αντιµετωπιστούν καχύποπτα και εντέλει να κατηγορηθούν µε συνέπειες, τους κρατά εγκλωβισµένους σε ένα ψυχοφθόρο περιβάλλον, στην προσωπική τους φυλακή».

Πολλαπλάσιος ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων

Από την πλευρά του, ο έγκριτος δικηγόρος Αθηνών και διδάκτωρ Εγκληµατολογίας, Παναγιώτης Παπαϊωάννου, µίλησε στην «Α» για την ενδοοικογενειακή βία σε βάρος του άνδρα που, σύµφωνα µε τον ίδιο, έχει επικρατήσει στον εξωεπιστηµονικό λόγο να σηµατοδοτείται από τον όρο «παντόφλα». «Το φαινόµενο αφενός υπάρχει, αφετέρου θεωρείται υποτιμητικό το να καταγγέλλεται ενδοοικογενειακή βία από τον άνδρα-θύμα», είπε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πραγματικός αριθμός της κακοποίησης με θύματα άνδρες να είναι σημαντικά πολλαπλάσιος από τον εμφανή αριθμό των καταγγελιών που γίνονται δικογραφίες και φθάνουν στις δικαστικές αίθουσες: «Όπως έχει διατυπωθεί από επιφανείς κοινωνιολόγους και ψυχολόγους, η κρίση που διήλθαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες του 20ού αιώνα οι παραδοσιακοί ρόλοι, που επί αιώνες ήταν προσδεδεμένοι στο ανδρικό φύλο (επαγγελματικά επιτυχημένος, προστάτης οικογένειας, οικονομικός διασφαλιστής κ.λπ.), επιτάθηκε -αν δεν αποδιαρθρώθηκε εντελώς- τα τελευταία 15 έτη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης: ο άνδρας που έπρεπε να τα "φέρνει" όλα στο σπίτι έχει χάσει τη δουλειά του, είναι άστεγος, αναλώσιμος, δεν αποτελεί πρότυπο καμιάς σταθερότητας».

Ο γνωστός ποινικολόγος πρόσθεσε ότι στη δικαστηριακή πρακτική καταγράφονται και εκδοχές της ενδοοικογενειακής βίας με θύματα άνδρες που καθιστούν την τυποποίηση (κατασκευή εγκληματολογικού τύπου, κατηγοριοποίηση) εφικτή: «Είναι οι μορφές αυτοδικίας που οι άνδρες αντιμετωπίζουν στο πλαίσιο γάμου, "του πέταξε τα πράγματα έξω από το σπίτι", "άλλαξε κλειδαριά", "αφού έχασε τη δουλειά του, του είπε ότι το κοινό αυτοκίνητο θα το οδηγεί μόνον αυτή, αφού αυτή το πληρώνει”. Επίσης, είναι η συστηματική γονεϊκή αποξένωση των παιδιών από τον πατέρα με αυτουργό τη μητέρα στο πλαίσιο συγκρουσιακού διαζυγίου, πρακτική που έχει περάσει κι αυτή από σαράντα κύματα στο αν αποτελεί ή όχι μορφή ενδοοικογενειακής βίας, ώσπου τελικά να ενταχθεί με τον ν. 4800/2021 στο κείμενο των άρ. 1513, 1514 και 1532 του Αστικού Κώδικα ως λόγος κακής άσκησης της γονικής μέριμνας».

Παράδειγμα ενδοοικογενειακής βίας

Ο Παναγιώτης Παπαϊωάννου ανέφερε μία πρόσφατη περίπτωση που πήρε έκταση και συζητήθηκε εκτενώς: «Αυτή του πατέρα που επιχειρώντας να εφαρμόσει δικαστική απόφαση που του αναγνώριζε αποκλειστική επιμέλεια της 10χρονης κόρης του έφθασε να υποστεί οργανωμένη επίθεση, σωματική βία και διαπόμπευση από ομάδα γυναικών. Αν και ο πατέρας έπραξε τα πάντα νόμιμα, το σύστημα έδειξε αδύναμο να… πείσει την αποξενώτρια μητέρα να παραδώσει το παιδί, τα δικαιώματα του οποίου ποδοπατήθηκαν από μια γυναίκα που επί χρόνια, χρησιμοποιώντας την ανήλικη, ασκούσε στον πατέρα βελούδινη, υποδόρια βία».

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή